Feodalizm Dönemi Azerbaycan Mimarisinde Renk ve Işık

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 47 - 64, 21.04.2020

Aysel Mirkasimova Rana Amrahova

Öz

Güzel sanatlardaki ulusal gelenekler, özellikle uygulamalı sanatlar, renk çeşitliliği, renk kombinasyonları ve bunların ışık efektleri ile etkileşimlerine özel bir ilgi ile karakterize edildi. İç mekanların tasviri, natüralizm ve stilizasyon gibi karşıt yöntemlerin bir kombinasyonu ile karakterizedir. Geleneksel Azerbaycan mimarisinin iç mekan dekorasyonunun ayrılmaz bir unsuru, geleneksel bir leke camı olan “shebeke” idi. “Shebeke” nin varlığı yaşam alanına sadece rahatlık ve samimi bir karakter kazandırmakla kalmaz, aynı zamanda onu dönüştürülmüş bir ışıkla doyurur, böylece kutsal bir atmosfer yaratır. Azerbaycan'ın geleneksel mimarisinde hem kült hem de yerli dekorasyon sistemi, derin bir anlambilimsel dini ve felsefi karakter duygusu ile emprenye edildi. Tanrı'nın Güzelliği, Gerçeğin bilinci, Cennet arayışı ve nihayetinde Kötülükten korunma fikirleri, bu iç mekan sakinleri için önemli kavramlardı. Makale, mimarlığın teorisi ve tarihi ve ulusal geleneklerin mevcut nesiller tarafından algılanmasıyla ilgilidir. Çalışma, Feodalizm döneminin Azerbaycan mimarisini, yani 15. ile 19. yüzyıl arasında ele almayı amaçlamaktadır. Çalışma, Azerbaycan mimarları tarafından kullanılan renkle çalışmanın en önemli yönünün seramik karoların uygulanması olduğu sonucuna varırken, iç mekan renklendirmesinin zenginleştirilmesindeki en önemli unsur, gesso zeminde veya ahşap bazda sıcaklıkla yapılan boyamadır

Anahtar Kelimeler

ışık, renk, Azerbaycan mimarisi, seramik, dekorasyon

Color and light in the Azerbaijan architecture during the feudalism period

Öz

The national traditions in fine arts, particularly the applied arts, were characterized by a special interest in the variety of colors, color combinations and their interaction with light effects. The depiction of the interiors is characterized by a combination of contrary methods such as naturalism and stylization. An inseparable element of the inner space decoration of traditional Azerbaijan architecture was “shebeke” which is a traditional kind of stain glass. The presence of “shebeke” gives the living space not only a feeling of comfort and intimate character, but also, it saturates it with a light transformed, thus creating a sacred atmosphere. The system of decoration in the traditional architecture of Azerbaijan both cult and domestic was impregnated with a deep semantic sense of religious and philosophical character. The ideas of the Beauty of God, cognition of Truth, the search for Paradise and, finally, the protection from Evil – were important notions for the inhabitants of those interiors. The article deals with the theory and history of architecture and the perception of the national traditions by the current generations. The study aims to consider the Azerbaijan architecture of the Feudalism period namely, the 15th through the 19th century. The study concluded that the most important aspect of work with colour used by the Azerbaijan architects was the application of ceramic tiles, while the most important element in the enrichment of coloring of inner space was painting made by tempera on gesso ground or the wooden basis.

Anahtar Kelimeler

light, color, Azerbaijan architecture, ceramic tiles, decoration

Kaynakça

• Aliyeva K. (1999) The Tabriz Carpet School of the 16th-17th Centuries. Elm, Baku. (Aliyeva K. (1999) Tebrizskaya kovrovaya shkola XVI-XVII vekov. Elm, Baku.)
• Efendi R. (1984) The Azerbaijan Folk Art. Light, Baku. (EfendiI R. (1984) Azərbaycan Xalq Sənəti. İşıq, Bakı.)
• Friling G., Auer K. (1973) A Man - a Colour - a Space. An Applied Colour Psychology. Stroyizdat, M. (Friling G.,Auer K.(1973) Chelovek - tsvet- prostranstvo. Prikladnaya tsvetopsihologiya. Stroyizdat, M.)
• Huseynov I., History of Azerbaijan in Two Volumes. (1958) The Publishing House of the Academy of Sciences of the Azerbaijan SSR. 1958, v.1. Baku. (Istoriya Azerbaydjana v 2-h tomah. (1958) Izdatelstvo Akademii Nauk Azerbaidjanskoy SSR, , t.1.Baku.)
• Kajar Ch.(2003) Art of Azerbaijan. Middle Ages. Published with suppot of the Culture Fund of Azerbaijan, Baku. (Kajar Ch.(2003) Iskusstvo Azerbaydjana. Srednie veka. Culture Fund of Azerbaijan, Baku.)
• Keler V., Lukhardt V. (1961) Light in Architecture. Light and Colour as Meanings of Architectural Expressiveness. Gosstroyizdat, M. (Keler V., Lukhardt V. (1961) Svet v architekture. Svet i cvet kak sredstva architekturnoy virazitelnosti. Gosstroyizdat, M.)
• Starodub T.H.(2013) A Secret of uniqueness.-Azerbaijani carpets,Vol.3№9 2013, pp.108-117.( Starodub T.H.(2013) Sekret nepovtorimosti.- Azerbaijan halchalari, Jild 3 №9 2013)
• Miller Y. (1972) The Artistic ceramics of Turkey.Avrora,L.( Miller Yu.(1972) Khudojestvennaya keramika Turcii., Avrora, L.)
• Salamzade A.R., Mammad-zade K. M. (1987) The Monuments of Architecture of Sheki.Elm, Baku. (Ə.R.Salamzade, K.M.Mammad-zade.(1987) Şəkinin memarlıq abidələri. Elm,Bakı.)
• Soustiel L.(2000) Osmanlı Seramiklerinin Görkemi . XVI-XIX.Yuzyıl. Suna-İnan kıraç ve Sadberk Hanım Müzesi koleksiyonlarından. Katalog. İnstitut de France. Jacqemart –Andrè Müzesi. 1 Nisan – 2 Temmuz, Paris.
• Usseynov M., Bretanitskiy L., Salamzade A. (1963) History of Architecture of Azerbaijan. The State Publishing House for Literature on Construction, Architecture and Constructive Materials.Moscow. (M.Usseynov, L.Bretanitskiy, A.Salamzade.(1963) Istotiya arhitekturi Azerbaijana.Gosudarstvennoe Izdatelstvo literaturi po stroitelstvu, arhitekture i stroitelnim materialam. M.)
• Vipper B. R. (1985) Introduction intoa historical study of art. Fine Arts, M. (Vipper B.R. (1985) (Vvedeniye v istoricheskoe izuchenie iskusstva.Izobrazitelnoe iskusstvo, M.)