Harekâtlar Ekseninde Türkiye’nin Suriye’de Terörle Mücadelesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 143 - 165, 27.12.2020

Recep Kaya

Öz

Arap Baharı’nın etkisiyle 2011 yılında Suriye’de ortaya çıkan iç karışıklıklar kısa süre içerisinde ülkenin genelinde etkisini göstermiştir. Yıllarca mevcut Esad Rejimi tarafından baskı altında tutulan rejim muhalifleri bu durumu fırsat olarak görmüş ve birçok kentin yönetimini ele geçirmiştir. Başlangıçta rejime karşı birlikte hareket eden özellikle Sünni gruplar zaman içerisinde ayrışmaya başlamış ve rakip haline gelmişlerdir. Bu süreçte Irak’ta kurulan ve zamanla etkisini hem Irak hem de Suriye topraklarında gösteren DEAŞ, bu iki ülkenin mevcut topraklarının önemli bir kısmını da ele geçirmiştir.
Çeşitli ülkelerden ve Suriye-Irak yerel halkından militan desteği gören terör örgütü Irak ve Şam Devleti (DEAŞ), Suriye’de muhaliflerin ve Kürtlerin hâkim olduğu yerler ile Esad Rejimi’nden birçok yeri ele geçirerek Türkiye’ye komşu haline gelmiştir. Ayrıca Türkiye’nin 1980’li yıllardan günümüze mücadele etmekte olduğu Kürdistan İşçi Partisi (PKK) terör örgütü, Suriye kolu Demokratik Birlik Partisi (PYD) aracılığıyla Türkiye’nin güney sınırında rejimin iç savaş nedeniyle PYD’ ye bıraktığı ve zamanla DEAŞ ile mücadelesi sonucu kazandığı yerlerde “kantonlar” oluşturmuştur. Batı’dan ve özellikle de ABD’den her türlü desteği alan PYD/YPG terör örgütü kendisine muhalif olan Kürt siyasi lider ve oluşumları etkisizleştirerek rakipsiz hale gelmiş ve Suriye’de yönetiminde olan yerlerde “kanton” adı verilen yapıları birleştirmeye kalkışmıştır.
Türkiye güney sınırlarının DEAŞ ve PYD/YPG-PKK terör örgütleri tarafından ele geçirilmesini ve bu örgütlerce yapılan saldırıları ulusal güvenlik ve stratejilerine aykırı olarak gördüğü için müdahale etmek durumunda kalmıştır. Bu çalışmada, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine gerçekleştirdiği harekâtlar gerekçe, amaç, süreç ve sonuçları açısından ele alınarak Türkiye’nin kazanımları açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Suriye, Türkiye, SInır Ötesi Harekat, Arap Baharı

Kaynakça

• AKDEMİR, S. (2000), Suriye’deki Etnik ve Dini Yapının Siyasi Yapının Oluşmasındaki Rolü” Avrasya Dosyası Üç Aylık Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6(1), 201-237.
• Al-Tamimi, A., J. (2018), "Dispatch: The Syrian Democratic Forces' Border Guards", Erişim Tarihi 16 Mart 2020, http://www.aymennjawad.org/2018/01/dispatch-the-syrian-democratic-forces-border. ANADOLU AJANSI, (2019 9 Ekim), Barış Pınarı Harekâtı Başladı, Erişim Tarihi 30.03.2020, https://www.aa.com.tr/tr/baris-pinari-harekati/baris-pinari-harekati-basladi/1607139. ARI, T. (2006), Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika, İstanbul: Alfa Yayınları.
• AYATA, A. (2017), Suriye Krizinin Türkiye-Rusya İlişkilerine Etkileri. Researcher: SocialSciencesStudies, 5(10), 1-3.
• BAYRAKTAR, B. (2018), Zeytin Dalı Harekâtı, Bölgesel Konjonktür ve Zeytin Dalı Harekâtı, Ankara: Orsam Yayınları, 4-5.
• BAYRAKTAR, B. (2019), Barış Pınarı Harekâtı’nın Sonuçları,Kriter Dergi, (41), 16-17.
• BBC, (2018, 29 Ocak), 5 Soruda Türkiye'nin Afrin'e Yönelik Zeytin Dalı Harekâtı, Erişim Tarihi 20.03.2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-42766283.
• BBC, (2019, 12 Ekim), Barış Pınarı Harekâtı: Dünyadan Tepkiler, Erişim Tarihi 08.04.2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-49991916.
• BOZBUĞA, R. (2014). Suriye Kürtleri: Suriye'nin Kuzeyinde Etnik Yapı ve Kürt Nüfusu, Ankara: 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Raporu.
• CONGAR, K. (2019), Türkiye ile ABD Arasında Varılan 13 Maddelik Anlaşmada Neler Var?,, Erişim Tarihi 09.04.2020, https://tr.euronews.com/2019/10/17/turkiye-ile-abd-arasinda-varilan-13-maddelik anlasmada-neler-var.
• ÇELİKPALA, M. (2007), ”1990’lardan Günümüze Türk-Rus İlişkileri”, Avrasya Dosyası, 13(1), 282-283.
• ÇÖLÜKOĞLU,E. (2019), Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Yaptığı Sınır Ötesi Askeri Harekâtlar,http://politikaakademisi.org/2019/11/22/turk-silahli-kuvvetlerinin-yaptigi-sinir-otesi-askeri-harekatlar/, (Erişim tarihi:13.03.2020).
• DAĞI, Z. (2002), Kimlik, Milliyetçililik ve Dış Politika: Rusya’nın Dönüşümü. İstanbul: Boyut Yayın Grubu.
• DEUTSCHE WELLE (2016), "Almanya: Türkiye meşru hakkını kullanmaktadır", 24 Mart 2020, https://www.dw.com/tr/almanya-t%C3%BCrkiye-me%C5%9Fru-hakk%C4%B1n%C4%B1-kullanmaktad%C4%B1r/a-19499675.
• EDEBALİ, M. A., (2018), “Objektif Ulusal Çıkar Kavramı: Kıbrıs Barış Harekâtı ve Fırat Kalkanı Harekâtı”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 78-79.
• GÖÇER, İ. ve ÇINAR, S. (2015), Arap Baharı’nın Nedenleri, Uluslar arası İlişkiler Boyutu ve Türkiye’nin Dış Ticaret ve Turizmine Etkileri, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(10), 5.
• GÖK, N. (2019), “Suriye Krizi’nin Türkiye’ye Yansımaları (2011-2017)”, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 103-104.
• GÖZEN, R. (2010), Son Dönem Türk Dış Politikasının Analizi: Kimlik, Strateji, Siyaset, A. R. Usul içinde, Yükselen Değer Türkiye, Araştırma Raporları (s.115-145), İstanbul: MÜSİAD Yayını.
• İSMAYİL, G. (2017), “Ortadoğu'da Son Dönem Türkiye-Rusya İlişkileri (Suriye Krizi Örneğinde)”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (45), 182.
• JACKMAN, S., S. (2009), PoliticalSuccess in War: ACriterionforSuccess. Kansas: School of Advanced MilitaryStudies United StatesArmyCommandand General StaffCollege Fort Leavenworth, 2.
• KARA, A. (2019), Ortaçağ Haçlı Kontluklarından Günümüz Suriye Kantonlarına: Bir Değerlendirme, Academic Platform Journal of IslamicResearches, 3(3), 327.
• KASAPOĞLU, C. (2017), Fırat Kalkanı Harekâtı ve El-Bab Operasyonu: Stratejik Bir Değerlendirme, EDAM Dış Politika ve Araştırmalar Merkezi, 3.
• KORKMAZ, S., C.(2018),Asimetrik Savaşta Önemli Bir Zafer: Zeytin Dalı,Erişim Tarihi05.04.2020, https://orsam.org.tr/tr/asimetrik-savasta-önemli-bir-zafer-zeytin-dali/.
• KÖYLÜ, M. (2018), Suriye, PYD/YPG Yapılanması ve Zeytin Dalı Harekâtı, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 5(11), 75-80.
• MİLLİYET, (2017, 30 Mart), Fırat Kalkanı Harekâtının 216 Günlük Bilançosu, Erişim Tarihi 23 Mart 2020, https://www.milliyet.com.tr/gundem/firat-kalkani-harekatinin-216-gunluk-bilancosu-2423279.
• ORHAN, O. (2018a), Zeytin Dalı Harekâtı içinde, Zeytin Dalı Harekâtı Sonrası Afrin, Ankara: Orsam Yayınları,16-17.
• ORHAN, O. (2018b), Zeytin Dalı Harekâtı’nın Muhtemel Siyasi Sonuçları,Erişim Tarihi 03.04.2020, https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/zeytin-dali-harekatinin-muhtemel-siyasi sonuclari/1097198.
• ÖZALP, M. (2018), “Türkiye’nin Suriye’ye Düzenlemiş Olduğu Fırat Kalkanı Operasyonu”, Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(18), 169-186.
• ÖZÇELİK, N. ve ACUN C. (2018), “Terörle Mücadelede Yeni Safha Zeytin Dalı Harekâtı”, İstanbul: SETA Yayınları, Rapor,11-30.
• PABST, M. (2017), “SechsAntwortrnaufaktuelleFragen, Der Krieg in Syrien”, PolitischeStudien, Hanns-Seidel-Stiftung, 68(471), 25-27.
• POLAT, D. Ş. (2020), Türkiye’nin Suriye’nin Kuzeyindeki Askerî Harekâtının Amaçları ve Sonuçları, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 16(33), 65-68.
• SERPER, E. (2018), Zeytin Dalı Harekâtı ve Terörle Mücadele,Erişim Tarihi 28.03.2020, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/50178/zeytindali_harekati_ve_terörle_mücadele.
• ŞEN, S. (2004), Ortadoğu’da İdeolojik Bunalım: Suriye Baas Partisi ve İdeolojisi, İstanbul: Birey Yayıncılık.
• TAŞKIRAN, C. (2017), Fırat Kalkanı Harekâtı ve Amaçları Üzerine, http://devlet.com.tr/makaleler/y201-FIRAT_KALKANI_VE_AMACLARI_UZERINE.html, Erişim tarihi: 15.03.2020.
• TELCİ, İ. N., (2019), Askeri ve Diplomatik Zafer Olarak Barış Pınarı Harekatı, Ortadoğu Analiz Uluslararası Siyaset Dergisi, 10(90), 13-15.
• TELLİ, A. (2012), “Mısır Devrimi’nde Sosyal Medyanın Rolü”, Bilge Strateji, 4(7), 66.
• TEMİR, E. ve YALDIZ, F. (2018), Zeytin Dalı Harekâtı’nın Rus Basınına Yansıması: İzvestiya Gazetesi Örneği, Avrasya Uluslar arası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 383-397.
• TERZİOĞLU, Süleyman Sırrı (2018), “Uluslararası Hukuk Açısından Fırat Kalkanı Harekâtı’nın Meşruluğu Sorunu”, TBB Dergisi, Sayı 134, 612-614.
• TİMETURK, (2017, 30 Mart), Fırat Kalkanı Harekâtı Bitti, Erişim Tarihi 10 Nisan 2020, https://www.timeturk.com/firat-kalkani-harekati-bitti/haber-5571199.
• TORAMAN, İ. (2015), Arap Baharı ve Suriye, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 53.
• TÜRKİYE CUMHURİYETİ İÇİŞLERİ BAKANLIĞI, (2017), Türkiye’nin DEAŞ ile Mücadelesi, 18.03.2020, https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/strateji/deneme/YAYINLAR/%C4%B0%C3%87ER%C4%B0K/deas%CC%A7%20frans%C4%B1zca.pdf, 34-45. TÜRKİYE CUMHURİYETİ MİLLİ GÜVENLİK KURULU GENEL SEKRETERLİĞİ, (2016), MGK Basın Bildirisi, para. 3, 22.03.2020, http://www.mgk.gov.tr/index.php/30-kas-m-2016-tarihli-toplant.
• UZUN, Hakan (2016), “Suriye İç Savaşı Aktörlerin Ağ Bağ Teorisi Yöntemiyle İncelenmesi”, ANKASAM İşlevsel Çalışmalar Raporu, 1, 13.
• VARLIK, A., B. (2019), Zeytin Dalı Harekâtı Hakkında Politik ve Askerî Değerlendirme, Merkez Strateji EnstitüsüBilgi Notu 015, 5-7.
• YALÇINKAYA, N. ve YALÇINKAYA, H. (2017), “Arap Baharı’nın Türkiye-Suriye Üzerine Sosyo-Ekonomik Yansımaları”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (43), 84.
• YENİŞAFAK, (2019, 10 Ekim), Barış Pınarı Harekâtı, Erişim Tarihi 06.04.2020, https://www.yenisafak.com/dunya/buyuk-baris-harekati-3509754.
• YEŞİLTAŞ, M., SEREN, M., ve ÖZÇELİK, N. (2017), Fırat Kalkanı Harekâtı Harekâtın İcrası, İstikrarın Tesisi ve Alınan Dersler, İstanbul: SETA Yayınları, Rapor, 9-22.
• YÜCE, S. (2016), “Rusya’nın Suriye’deki Varlığının Nedenleri”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, (11), 270-273.