Dünya Güç Hiyerarşisinde Dönüşüm ve Çin’in Hegemonik Yükselişi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 78 - 94, 27.12.2020

Dilek Dulkadir

Öz

Soğuk savaşın sona ermesinin ardından uluslararası sistemin tek kutupluluğa doğru evrilmesiyle sistemin hegemon gücü ABD’nin liderliğine meydan okuyabilecek bir gücün çıkıp çıkmayacağına ilişkin sorular gerek uzmanlar ve akademisyenlerin gerekse devlet yöneticilerinin gündemini uzunca bir süre meşgul etmiştir. Bu çalışma ile amaçlanan, Organski’nin geliştirmiş olduğu ‘Güç Geçiş Kuramı’ çerçevesinde, yakın geçmişe bakıldığında tarihte benzeri görülmemiş bir hızla büyüme gösteren sistemin potansiyel meydan okuyucu yükselen gücü Çin’in, ulusal güç bakımından ABD’yi geride bırakıp dünyanın en güçlü devleti olabileceğine ilişkin bir analiz ortaya koymaktır. ABD’nin dominant güç olduğu uluslararası düzende, sistemin yükselen gücü Çin ile olası bir güç geçişinin yaşanıp yaşanmayacağına, yaşandığı durumda bu güç geçişinin barışçıl yolla mı yoksa savaş yoluyla mı gerçekleşeceğine dair öngörüler ise son bölümde ele alınacaktır. ABD’nin, Çin tarafından sergilenen bu hegemonik yükseliş karşısında, Çin’in mevcut uluslararası statükodan memnun olmayan bir meydan okuyucu güce dönüşebileceğini ve ulusal güç noktasında ABD’yi geride bırakarak statükonun lider gücü konumuna gelebileceğini göz ardı etmemesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çin, Güç Geçiş Kuramı, Uluslararası Hiyerarşi, Yükselen Güç, Yükselen Çin

Kaynakça

• Akçay, N. (2019). Çin Ordusunun Küresel Yükselişi ve Modernizayon Çabaları. BİLGESAM- Doğu Asya ve Pasifik, No.1399.
• Akgül, Ö. (2019). Güç Geçiş Teorisi ve Çoklu Hiyerarşi Modelini Yeniden Düşünmek: Dünya Güç Hiyerarşisindeki Değişimin Teorik Analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 6(3).
• Aslan, H. K. (2014). Yükselen Güç Çin Halk Cumhuriyeti’nin Ortadoğu Politikası, Akademik Ortadoğu, 9(1).
• Alperen, Ü., Günay, A. (2014). Ticari Beklentiler Teorisi ve Çin’in Yükselişi: Barışçıl Bir Gelecek?. International Conference on Eurasian Economies.
• Aysan, M. N. (2013). Çin Halk Cumhuriyeti’nin Ekonomik Kalkınma Sistemi, Kalkınmanın Ekonomi Politiği. Başaran, D. (2017). Bir Hegemonya Modeli Olarak Konfüçyen Kapitalizm – Çin Dış Politikasında Konfüçyüsçülük. ANKASAM, 21(5), 1-7.
• Chow, D.C.K., McGuire, W., Sheldon, I. (2017). A Legal and Economic Critique of President Trump’s China Trade Policies. University of Pittsburgh Law Review, Vol. 79. P.207-240.
• Çınar, Y. (2018). Çin Halk Cumhuriyeti’nin Çatışma Yönetimi Stratejisi Üzerinden Bir Dış Politika Okuması: 1990-2000 Yılları Arasında Çin-Kuzey Kore İlişkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 333-341.
• Dağlı, O. (2020). Koronavirüs Salgını ve Çin-Afrika İlişkilerine Olası Etkileri. AFAM-Afrika Araştırmacıları Derneği.
• Doğan, F. (2016). Uluslararası İlişkilerde Güç İntikal Teorisi: Britanya, ABD ve Çin. (Konya, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi).
• Güneylioğlu, M. (2015). A.F.K. Organski, Erhan Büyükakıncı (Ed.). Savaş Kuramları içinde (660-688). Ankara: Adres. Işık, C., Serçeoğlu, N. (2015). İnovasyonel Turizm: Çin Örneği, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl.5, 5(9).
• Kaya, M. (2019). ABD-Çin Ticaret Savaşları ve Türkiye. Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi. 1(2). Kim, W., Gates, S. (2015). Power Transition Theory and the Rise of China. International Area Studies Review. Vol. 18(3). 219-226.
• Kılıptari, T. (2013). China’s Smart Rise. Güvenlik Stratejileri. Yıl.9, Sayı.18.
• Lee, J.W., McKibbin, W.J. (2004). Globalization and Disease: The case of SARS, Asian Economic Papers 3(1), 114-131.
• Okur, M. A. (2016). Karmaşa Çağında Organski’yi Hatırlamak: Doğu Avrupa’daki Gerilimlerin Küresel Bağlamı. M, Şahingöz ,
• A, Alp (Ed.), Hamdullah Suphi ve Gagavuzlar içinde (139-147). Ankara: Türk Yurdu.
• Özmen, İ., Buluş, A. (2017). Başlangıçtan Devrime Çin’i Anlamak (Mı)?. Medeniyet ve Toplum. 1(1).
• Sandıklı, A. (2009). Geleceğin Süper Gücü Çin, Bilge Strateji, 1(1).
• Saray, M. O., Gökdemir, L. (2007). Çin Ekonomisinin Büyüme Aşamaları (1978-2005), Journal of Yaşar University, 2(7), 661-686.
• Şimşek, M. (2006). Değişen Dünya Koşullarında Çin Halk Cumhuriyeti ve Dış Ticaret Bakımından Türkiye-Çin Arasında Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı.26.
• Şener, B. (2017). Güç Geçişleri Teorisi ve Uzun Döngüler Teorisi Çerçevesinde Uluslararası İlişkilerde Hegemonya ve Büyük Güçler: 21. Yüzyıl için Bir Projeksiyon Denemesi. TURAN-SAM. 36:456-469.
• Tunç, A., Kızıl, B. (2018). Çin Halk Cumhuriyeti’nin Dönüşümü ve Yerel Yönetimler, Birey ve Toplum, 51-72. AA (2019). ABD ile Ticaret Savaşı Çin Ekonomisinde Etkisini Göstermeye Başladı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/abd-ile-ticaret-savasi-cin-ekonomisinde-etkisini-gostermeye-basladi/1364881 (Erişim Tarihi:05.05.2020)
• AA (2020). Koronavirüs salgını küresel ekonomiyi tehdit ediyor. https://www.aa.com.tr/tr/analiz/koronavirus-salgini-kuresel-ekonomiyi-tehdit-ediyor/1729262 Erişim Tarihi: 04.05.2020)
• BBC News Türkçe (2020). Covid-19: Koronavirüs, Çin ve Dünya Ekonomisini Nasıl Etkileyecek?. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51412099 (Erişim Tarihi: 01.05.2020)
• Güneylioğlu, M. (2016). Güç Geçişleri Yaklaşımı. http://www.savasvebaris.com/guc-gecisleri-yaklasimi/ (Erişim Tarihi:04.12.2019)