ENDİZM BAĞLAMINDA BİR KÜRESELLEŞME SORGUSU: KÜRESELLEŞMENİN SONU MU?

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 17 - 35, 30.06.2021

Hakan Ünay

Öz

Küreselleşme çok taraflı, çok amaçlı ve çok sonuçlu bir kavramdır. Kavramın tanımı, ne olduğu, ne olmadığı, ne zaman başladığı, tarafları ve son olarak da geleceği ile ilgili tartışmalar literatürde yer etmektedir. Bu tartışmalar çalışmanın ilk bölümünde “bitmeyen tartışmalar” başlığı altında detaylı şekilde incelenmiştir. Çalışmanın teorik zeminini oluşturan “endizm” ise 20. yüzyılla birlikte bazı değerlerin sonuna gelindiğine ilişkin bir yaklaşımı nitelemektedir. Endizm gerek halen olgunlaşmamış bir teori olması gerekse yeterince literatürde yer edememesi nedeniyle şu an için örnekler üzerinden aktarılmaktadır. Bu sebepledir ki özellikle 20. yüzyıl sonu itibariyle ideolojilerin sonu ve tarihin sonu tezleriyle popüler bir kavram haline gelmiştir. Endizmin 21. yüzyıldaki temsilciliğini ise “küreselleşmenin sonu” tartışmaları yapmaktadır. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde, küreselleşmenin özünde barındırdığı dikotomileri ile kavramın geleceğine ilişkin sorgulamaya yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Endizm, İdeolojilerin Sonu, Tarihin Sonu, Küreselleşmenin Sonu

A GLOBALIZATION QUERY IN THE CONTEXT OF ENDISM: THE END OF GLOBALIZATION?

Öz

Globalization is a multilateral, multi-purpose and multi-result concept. There are discussions in the literature about the definition of the concept, what it is, what it is not, when it started, its sides and finally its future. These discussions are examined in detail under the title of “endless discussions” in the first part of the study. “Endism”, which forms the theoretical basis of the study, describes an approach that some values have come to an end with the 20th century. Because endism is an immature theory and is not sufficiently included in the literature, it is currently being conveyed through examples. For this reason, it has become a popular concept with the theses of the end of ideologies and the end of history, especially at the end of the 20th century. The representation of anxiety in the 21st century is the “end of globalization” discussions. In the third and last part of the study, the question of the future of the concept with the dichotomies of globalization is included.

Anahtar Kelimeler

Globalization, Endism, End of Idelogies, End of History, End of Globalization

Kaynakça

• Adıgüzel, M. (2011). Ekonomik, kültürel ve politik küreselleşme ve sonuçları. Ankara: Nobel Yayın.
• Arslan, M. (2013). "Sosyal Bilimler, Kriz ve Gelecek". Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1).
• Ateş, D. (2014). Uluslararası örgütler: Devletlerin örgütlenme mantığı, Bursa: Dora Yayıncılık.
• Atlas, J. (1989, Ekim 22). "What Is Fukuyama Saying? And to Whom Is He Saying It?" The New York Times. https://www.nytimes.com/1989/10/22/magazine/what-is-fukuyama-saying-and-to-whom-is-he-saying-it.html
• Bell, D. (2000). The End of Ideology: On the Exhaustion of Political Ideas in the Fifties. Cambridge: Harward University Press.
• Bell, D. (2007). The end of ideology. İletişim, Kuram ve Araştırma Dergisi, 24, 281-293.
• Boratav, K. (1997). "Emperyalizm ve Küreselleşme". İçinde I. Kansu (Ed.), Emperyalizmin Yeni Masalı Küreselleşme. Ankara: İmge Kitabevi.
• Bülbül, K. (2009). Küreselleşme: Temel metinler. Ankara: Orion Kitabevi.
• Castells, M. (2005). Ağ toplumunun yükselisi (E. Kiliç, Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Chanda, N. (2014). Küreselleşmenin sıradışı öyküsü: Tacirler, vaizler, maceraperestler ve savaşçılar globalizmi nasıl şekillendirdiler (D. Cenkçiler & İ. Ertuğrul, Çev.) Ankara: ODTÜ Yayınevi.
• Credit Suisse Research Instıtute. (2015). The End of Globalization or a more Multipolar World? Credit Suisse Research Instıtute.
• Davutoğlu, A. (2000). "Bunalımdan dönüşüme Batı medeniyeti ve Hristiyanlık". Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 9, 1-74. https://dergipark.org.tr/tr/pub/divan/273265
• Doğan, F. (2012). "Küreselleşme Tartışmaları ve Bir Aktör Olarak Devletin Gücü". Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(24), 81-104. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susead/302305
• Emre, Y. (2015). "Anthony Giddens ve Uluslararası İlişkiler: Yapılanma, Modernite ve Küreselleşme". Uluslararası İlişkiler Dergisi, 11(44), 5-23. https://doi.org/10.33458/uidergisi.552566
• Erbay, Y. (1998). "Kavram Olarak Küreselleşme". Yeni Türkiye, 19 (21. Yüzyıl Özel Sayısı-I).
• Erdoğan, M. (2002). "Küreselleşme, Hukuk ve Türkiye". Liberal Düşünce Dergisi, 25-26. http://www.liberal.org.tr/sayfa/kuresellesme-hukuk-ve-turkiye-mustafa-erdogan,242.php
• Friedman, T. L. (2000). Lexus ve zeytin ağacının geleceği (E. Özsayar, Çev.; 4. bs). İstanbul: Boyner Holding Yayınları.
• Fukuyama, F. (1989). "The End of History?" The National Interest, 16, 3-18. JSTOR. http://www.jstor.org/stable/24027184.
• Fukuyama, F. (2011). Tarihin sonu ve son insan (Z. Dicleli, Çev.; 2. bs). Ankara: Profil Yayınevi.
• Gainor, C. (2017, Ağustos 25). "Map: Border walls rise around the world". Washington Examiner. https://www.washingtonexaminer.com/tag/donald-trump
• Giddens, A. (1998). Modernliğin sonuçları (E. Kuşdil, Çev.; 7. bs). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2000). Elimizden kaçıp giden dünya: Küreselleşme hayatımızı nasıl yeniden şekillendiriyor? (O. Akınbay, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Gökdere, A. (1995). "Küreselleşmeye Genel Bir Bakış". Ankara Avrupa Calismalari Dergisi, 001-032. https://doi.org/10.1501/Avraras_0000000056
• Held, D., & McGrew, A. G. (2008). Küresel dönüşümler: Büyük küreselleşme tartışması (2. bs). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Heywood, A. (2010). Siyasî ideolojiler: Bir giriş (5. bs). Ankara: Adres Yayınları.
• Huntington, S. P. (1989). "No Exit: The Errors of Endism". The National Interest, 17, 3-11. https://www.jstor.org/stable/42896752
• Johnson, G. (2018, Eylül 19). "Alexandre Kojève and the End of History". Counter-Currents. https://counter-currents.com/2018/09/alexandre-kojeve-and-the-end-of-history/
• Kuhn, T. S. (1996). The structure of scientific revolutions (3rd ed). University of Chicago Press.
• Marx, K., & Engels, F. (1999). Alman ideolojisi (Feuerbach) (3. bs). Ankara: Sol Yayınları.
• McLuhan, M. (2007). Gutenberg galaksisi: Tipografik insanın oluşumu (G. Çağalı Güven, Çev.; 5. bs). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Mcluhan, M., & Powers, B. R. (2015). Global Köy. İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Mittelman, J. H. (2000). The Globalization Syndrome. Princeton University Press. https://press.princeton.edu/books/paperback/9780691009889/the-globalization-syndrome
• Okur, M. A. (2016). "Krizdeki Küreselleşme(cilik) – I: Yeni Bir Milletler/Milliyetçilikler Ve Büyük Mücadeleler Çağina Doğru Mu?". Türk Yurdu Dergisi, 346. https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-yazi.php?id=2654
• Okutan, E. (1997, Şubat). "Son ideoloji: Endism". Milliyet. https://www.milliyet.com.tr/pembenar/son-ideoloji-endism-5386719
• Özlük, E. (2012). Uluslararası ilişkilerde devlet: Tanım, teori ve devlet istisnacılığı. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Ritzer, G. (2011). Küresel dünya (M. Pekdemir, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Robertson, R. (1999). Küreselleşme, Toplum Kuramı ve Küresel Kültür (Ü. H. Yolsal, Çev.). İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Robinson, W. I. (2004). A theory of global capitalism: Production, class, and state in a transnational world. Johns Hopkins University Press.
• Roser, M. (2018, Ekim 3). "The internet’s history has just begun". Our World in Data. https://ourworldindata.org/internet-history-just-begun.
• Sarı, M. A. (2010). "Tarihin mi sonu yoksa ideolojilerin mi?". Kaygı. No. 14. http://acikerisim.uludag.edu.tr/jspui/handle/11452/10880
• Savaş, V. (2000). İktisatın tarihi (4. bs). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Scholte, J. A. (1999). "Globalisation: Prospects for a Paradigm Shift". İçinde M. Shaw (Ed.), Politics and Globalisation: Knowledge, Ethics and Agency. Routledge.
• Scholte, J. A. (2005). Globalization: A Critical Introduction (2nd edition). Red Globe Press.
• Sim, S. (2000). Derrida ve Tarihin Sonu (K. H. Ökten, Çev.). İstanbul: Everest Yayınevi.
• Steger, M. B. (2013). Küreselleşme (A. Ersoy, Çev.; 2. bs). Dost kitabevi yayınları.
• Summers, J. (2011, Spring). "Daniel Bell and The End of Ideology". Dissent. https://www.dissentmagazine.org/article/daniel-bell-and-the-end-of-ideology
• Therborn, G. (2012). Dünya: Bir kılavuz (E. Kılıç & A. Terzi, Çev.). İstanbul: Versus Yayınevi.
• Tözüm, H. (2002). "Küreselleşme: Gerçek mi, Seçenek mi?". Doğu Batı Dergisi, 5(18).
• Türk Dil Kurumu (Ed.). (2011). Türkçe sözlük (11. bs). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu.
• Wood, E. M. (2003). Kapitalizmin kökeni: Geniş bir bakış (A. C. Aşkın, Çev.). İstanbul: Epos Yayınevi.
• World Bank. (2002). Globalization, Growth, and Poverty: Building an Inclusive World Economy [A World Bank policy research report]. World Bank.
• World Inequality Lab. (2018). World Inequality Report 2018. https://wir2018.wid.world/
• Yeldan, E. (2001). Küreselleşme sürecinde Türkiye ekonomisi: Bölüşüm, birikim ve büyüme. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ziegler, J. (2004). Dünyanın yeni sahipleri ve onlara direnenler. Altın Kitaplar.