SÖMÜRGE PARA SİSTEMİNİN EKONOMİK ETKİLERİ: CFA FRANGI VE AFRİKA ÜLKELERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 36 - 51, 30.06.2021

Jaures Badet

Öz

Ülkeler ekonomik istikrar, büyüme ve malların serbest dolaşımını sağlamak amacıyla konvertibilitesi olan para sistemleri kullanmaktadır. Bu para sistemleri ve uygulanan para politikaları ekonomik sistem içerisinde birtakım ülkeler için bir avantaj oluştururken, zaman zaman bazı ülkelerin ekonomik gelişimlerinin önünde bir engel teşkil edebilmektedir. Afrika Kolonileri Frangı olarak da bilinen CFA Frangı, geçmişte Orta ve Batı Afrika bölgelerinde kullanılan bir para birimi olmuştur. Geçtiğimiz yetmiş beş yılın ardından, CFA Frangı halen Afrika’nın 14 ülkesinde ve Komorlar ’da kullanılmaktadır. Bir Afrika para birimi olan CFA Frangının Euro ile konvertibilitesini kontrol altına alan ülke Fransa’dır. Bu para sisteminin amacı, genel ilkelere dayanarak, büyümeyi artırmak yerine kullanıcı ülkelerin mali durumlarını istikrara kavuşturmak olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda, CFA Frangı kullanan 13 ülkenin İMF tarafından düşük gelirli ve borç içinde olan ülkeler olarak sınıflandırıldığı görülmektedir.
Bu çalışmada CFA Frangı para sisteminin Afrika ülkeleri üzerindeki ekonomik etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada ilk olarak, tarihsel süreçte sömürge para sistemleri irdelenmiştir. İkinci olarak, CFA Frangı para sisteminin nasıl çalıştığı üzerinde durulmaktadır. Üçüncü olarak, CFA Frangı kullanan ülkelerde mevcut ekonomik durum incelenmekte ve daha sonra CFA Frangının kullanıcı ülke ekonomileri kapsamındaki avantajları ve dezavantajları tartışılmaktadır. Son olarak ise CFA Frangı para sisteminin ekonomik etkilerine ilişkin genel bir değerlendirmeye yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sömürge para sistemleri, Ekonomik Büyüme, Afrika Kolonileri, CFA Frangı, Euro

Kaynakça

• Avom, D. & Noumba, I. (2019). La résilience de la zone Franc à l’épreuve des critiques persistantes . Revue Interventions économiques, p6-29.
• Banque de France. 06.12.2020 tarihinde https://www.banque-france.fr/economie/relations-internationales/partenariats-afrique-france/cooperations-afrique-france adresinden alınmıştır.
• Claveres, G. (2017). Le franc cfa à l'heure des choix. BSI Economics, p 1-8.
• Coquet, B. & Daniel, J. M. (1992). Quel avenir pour la zone franc?. OFCE, Observations et diagnostics économiques n°41 /juillet, pp.243-244.
• CPIA Afrique (2019). Renforcement de la capacité de la gestion de la dette. http://documents1.worldbank.org/curated/en/553221564513028077/pdf/Country-Policy-and-Institutional-Assessment-CPIA-Africa-2018-Strengthening-Debt-Management-Capacity.pdf.
• Diallo, O. (2002). L’arrimage du franc CFA à l’euro: Conséquences pour l’intégration sous-régionale ouest-africaine. Institut européen de l’Université de Genève, vol. 15.
• Jacquemot, P. (2017). Le procès de la Zone franc. Arguments, contre-arguments et voies d’évolution. Mondes en développement. 4 (n° 180), pp121-140.
• Kebe, M. L. (2019). Le Franc CFA, le néocolonialisme à l’épreuve du développement. Public and International Affairs - Research Papers, Ottawa university.
• Lelart, M. (1985). Le système monétaire européen et le système monétaire francoafricain. Eurépargne, n°11 et 12.
• Ndong, N. (2019). Afrique : top 20 des pays les plus riches en 2019. 06.12.2020 tarihinde http://www.adiac-congo.com/content/afrique-top-20-des-pays-les-plus-riches-en-2019-110332 adresinden alınmıştır.
• Nubukpo, K. (2007). Politique monétaire et servitude volontaire: la gestion du franc CFA par la BCEAO. Politique Africaine, P70-84.
• Rapport annuel de la zone franc (2018). https://publications.banque-france.fr/sites/default/files/medias/documents/819174_zf2018_web_signets_avec-couv1.pdf.
• Rapport sur le développement humain (2015). Le travail au service du developpement humain. http://hdr.undp.org/sites/default/files/2015_human_development_report_overview_-_fr.pdf.
• Rapport sur le développement humain (2019). Au-delà des revenus, des moyennes et du temps présent : les inégalités de développement humain au XXIe siècle. http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2019_overview_-_french.pdf.
• Servet, J. M. (2012). Les monnaies du lien. Presses universitaires de Lyon, Lyon
• Sulkowski, J. (1929). Questions juridiques soulevées dans les rapports internationaux par les variations de valeur des signes monétaires. Recueil des cours (Académie de droit international), t. 29 /IV, pp. 30-31.
• Tchouassi, G. (2016). Le franc cfa, monnaie de la colonisation, de la communaute et de la cooperation : quel avenir ?. Institutionnalismes monetaires francophones : bilan, perspectives et regards internationaux. p 1-20.
• UNCTAD(2018). https://unctad.org/fr/Pages/PressRelease.aspx?OriginalVersionID=486.