Mevlâna ve İktisat: Bir Mistik Şairden İktisadi Hayata Dair Telkinler

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 131 - 159, 30.12.2021

Mustafa Acar

Öz

Mevlâna Celaleddin Rumi gerek Doğu gerekse Batı dünyasında en tanınmış mistik şairlerden biridir. Bir mutasavvıf olarak Sufi geleneğe katkılarının yanı sıra, zengin içeriğe sahip eserler vermiştir. Eserlerinde yalnızca dini-mistik temalara değil, hayatın hemen her yönüne ilişkin tespitler, yorumlar ve telkinler bulmak mümkündür. Türkçe literatürde Mevlâna’nın çeşitli konulardaki görüşlerine ilişkin çok sayıda inceleme yapılmış olmasına rağmen, iktisadi konulardaki görüşleri pek inceleme konusu yapılmamıştır. Bu çalışmada, başta Mesnevi olmak üzere, Mevlâna’nın eserlerinde iktisadi hayata dair yapmış olduğu kayda değer tespit ve telkinler üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mevlâna, Celaleddin Rumi, iktisadi temalar, Mesnevi

Kaynakça

• Acar, M. (2019). “Geleneğe Karşı Akıl, Kadere Karşı Özgür İrade, Lafzcılığa Karşı Yorum: İslam Dünyasındaki Olumsuz Görüntünün Fikri Temelleri.” İçinde: El Harmouzi ve L. Whetstone (der.), Özgür Toplumun İslami Temelleri, Ankara: Liberte, ss. 55-82.
• Acar, M. (2018). İktisadın Evrensel Yasaları ve Kadim Sorunları. Konya: Literatürk-Academia.
• Akdağ, M. (1999). Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi. Ankara: Barış kitabevi.
• Bayram, M. (2018). Ahi Evren Hâce Nasirü’d-din Mahmud ve Ahi Teşkilatının Kuruluşu. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Bayram, M. (2001). Tarihin Işığında Nasreddin Hoca ve Ahi Evren. İstanbul.
• Bolay, S.H. (1986). “Mevlâna’nın Akıl Anlayışı.” 2. Milli Mevlâna Kongresi (Tebliğler), 3-5 Mayıs 1986, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayın No: 28.
• Chittick, W. (2005). The Sufi Doctrine of Rumi: Illustrated Edition. Bloomington, IN (US): World Wisdom, Inc.
• Demir, Ö. ve Acar, M. (2020). Sosyal Bilimler Sözlüğü. 7. Bs. Konya: Literatürk-Academia.
• Demirci, M. (1989). “Mevlâna, Mesnevi’de Akıl-Aşk Karşılaştırması.” 4. Milli Mevlâna Kongresi Tebliğleri, 12-13 Aralık 1989, Konya: Selçuk Üniv. Yayın No: 89.
• Eflaki, A. (1983). Ariflerin Menkibeleri (Mevlâna ve Etrafındakiler). Çev. Tahsin Yazıcı. 4. Bs., C. 1-2. İstanbul.
• Esen, A. (2007). Mevlâna Celâleddin Rûmi’nin İktisat Anlayışı. Konya: Rûmi Yay.
• Esen, A. (2006). “Mevlâna’nın eserlerinde Sosyal İlişkiler ve Toplum Düzeni.” Uluslararası Düşünce ve Sanatta Mevlâna Sempozyum Bildirileri, 25-28 Mart 2006 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, ss. 9-20.
• Fürüzanfer, B. (2005). Mevlâna Celâleddin. Çev. F. Nafiz Uzluk. Konya: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.
• Gölpınarlı, A. (1931). Melamilik ve Melamiler. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Iqbal, A. (1983). The Life and Work of Jalaluddin Rûmi. London: The Octagon Press.
• İbn Haldun, (2018 [1377]). Mukaddime. Çev. S. Uludağ, 18. Baskı. İstanbul: Dergâh Yay.
• İnsan ve Hayat (2021), “Tarihiyle Coğrafyasıyla Bizden Bir Şehir,” https://insanvehayat.com/tarihiyle-cografyasiyla-bizden-bir-sehir-belh/ (01.04.2021)
• İsmail Ankaravi (2005). Nisabü’l-Mevlevi Tercümesi, “Mesnevi’den Beyitlerle Mevleviliğin Esasları”. Çev. Tahirü’l-Mevlevi. Yay. Haz.: Yakup Şafak, İbrahim Kunt. Konya: Tekin Kitabevi.
• İsmail Ankaravi (2001). Hadislerle Tasavvuf ve Mevlevi Erkanı, Mesnevi Beyitleriyle Kırk Hadis Şerhi. Yayına hazırlayan: Semih Ceyhan. İstanbul: Darulhadis.
• Kaya, S. (2006). “Mevlâna’nın Siyasi Faaliyetleri.” Uluslararası Düşünce ve Sanatta Mevlâna Sempozyum Bildirileri, 25-28 Mart 2006 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, ss. 41-48.
• Kozak, İ.E. (1989). İbn Haldun’a Göre İnsan, Toplum, İktisat. İstanbul: Pınar yayınları.
• Kozak, İ.E. (1995). “İbn Haldun’un Kamu Yönetiminin Ekonomik ve Sosyal Gelişmeye Etkilerine İlişkin Görüşlerine Günümüzden Bir Bakış.” TODAİE Kamu Yönetimi Disiplini Sempozyumu Bildirileri, C.1, Ankara: TODAİE.
• Kuşpınar, B., ed. (2017). Mevlâna ve İslam. Konya: N. Erbakan Üniversitesi Kültür Yay.
• Küçük, O. Nuri (2007). Mevlâna ve İktidar: Yöneticilerle İlişkileri ve Moğol Casusluğu İddiaları. Konya: Rûmi yayınları.
• Lewis, F.D. (2001). Rûmi, Past and Present, East and West. Oxford: Oneworld Public.
• Mevlâna, C. Rûmi (1992). Divan-ı Kebir. Hazırlayan: Abdülbaki Gölpınarlı, 2. Baskı, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Mevlâna, C. Rûmi (2012). Mesnevi. Çev. Derya Örs, Hicabi Kırlangıç, 2. Baskı, Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi.
• Mevlâna, C. Rûmi (2011). Mesnevi-i Şerif. Konya: BookCase Yayınevi.
• Mevlâna, C. Rûmi (2004). Mesnevi. Çev. Veled İzbudak, Edit. Abdülbaki Gölpınarlı. Konya Büyükşehir Belediyesi.
• Mevlâna, C. Rûmi (1994). Yedi Meclis. Çev. ve haz. Abdülbaki Gölpınarlı, 2. baskı, İstanbul: Kent Basımevi.
• Mevlâna, C. Rûmi (1999). Mektuplar. Çev. ve haz. Abdülbaki Gölpınarlı. İstanbul: İnkılap.
• Mevlâna, Celâleddin-i Rûmi (2001). Fihi Ma Fih. Çev. A. Avni Konuk, Haz. Selçuk Eraydın. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Mevlâna, Celâleddin-i Rûmi (tarihsiz). Şerh-i Mesnevi. Terceme ve Şerh: Tahir-ul Mevlevi, (1-14. Cilt), Şefik Can (15-18. Cilt). İstanbul: Şamil Yayınevi.
• Nasr, S.H. (1987), Islamic Art and Spirituality. Albany: State Univ. of New York Press.
• Nevevi (2002). Riyazü’s-Salihin: Peygamberimizden Hayat Ölçüleri. C.1-8. Terc. ve Şerh: Y. Kandemir, İ.L. Çakan, R. Küçük. İstanbul: Erkam Yayınları.
• Öngören, R. (2004). “Mevlâna.” İslam Ansiklopedisi. Cilt 29. Ankara: T. Diyanet Vakfı.
• Roberts, R.D. (2018). Görünmez Kalp. Çev. M. Acar. 8. Baskı. Ankara: BB101 Yayınları.
• Rothbard, M. (2019). Eşitlikçilik: Doğaya Karşı İsyan. Çev. M. Acar. İstanbul: Liberus.
• Smith, Adam (2020 [1776]). Milletlerin Zenginliği. Çev. M. Acar. İstanbul: Liberus Kitap.
• Schimmel, A. (2001). The Triumphal Sun: The Life and Work of the Great Sufi Poet. Shambhala: Boston and London.
• Taneri, A. (1997). Mevlâna Ailesinde Türk Milleti ve Devleti Fikri. İstanbul: Ocak Yay.
• Tarlan, A.N. (2004). “Mevlâna’nın Dünyası.” Mevlâna’nın Düşünce Dünyasından. Derleyen: Nuri Şimşekler. Konya: Konya Valiliği, ss. 133-139.
• Turan, O. (1980). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti. 3. Bs. İstanbul: Dergâh.
• Ülgener, S. (1981a). İktisadi Çözülmenin Ahlâk ve Zihniyet Dünyası. 2. Bs. İstanbul: Der.
• Ülgener, S. (1981b). Zihniyet ve Din: İslam, Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat Ahlâkı. İstanbul: Der Yayınları.
• Wikipedia, https://tr.wikipedia.org/wiki/Mevl%C3%A2n%C3%A2_Cel%C3%A2ledd%C3%AEn-i_R%C3%BBm%C3%AE (Erişim: 15.04.2021)
• Yaylalı, K. (1998). Mevlâna’da İnanç Sistemi. 4. Baskı. Konya: Selçuk Üniv. Yayınları.
• Yazır, Elmalılı Hamdi (tarihsiz). Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Neşriyat. Yetik, E. (2005). “Mevlâna Celâleddin Rûmi’nin Hayata Bakışı.” Tasavvuf Dergisi Mevlâna Özel Sayısı, yıl 6, sayı 14, Ocak-Haziran 2005, ss. 55-62.