KİT’LERDE VE BİT’LERDE TÜREV PİYASA İŞLEMLERİNİN UYGULANABİLİRLİĞİ

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 177 - 194, 30.12.2021

Yücel Sağır , Duran Bülbül

Öz

Kamu iktisadi teşebbüsleri ve Belediye şirketleri Türkiye ekonomisinde önemli bir yere sahiptir. KİT’lerin ve BİT’lerin borçlanması ve finansal risklerden korunması amacıyla türev piyasaların kullanılmasının değerlendirilmesinde fayda bulunmaktadır. Dünya’da özel şirketler gibi kamu şirketleri de özel şirketler kadar olmasa da finansal durumlarına göre türev piyasalardan faydalanmaktadır. Çalışmamızda Türkiye’de KİT’ler ve BİT’lerin idari, mali ve hukuki yönden türev piyasalarını kullanılabilirliği değerlendirilmiştir. KİT’lerin özellikle son dönemde mali borçlarının artması nedeniyle türev piyasaları kullanma imkânı bulunmaktadır. KİT’lerin idari yönden basiretli tacir sıfatı ve az prosedürel yapısı ile daha kolay türev piyasaları kullanılabileceği ifade edilebilir. Hukuki yönden ise KİT’lerin türev piyasaları kullanmada her hangi bir sınırlama bulunmaz iken KİT’ler için Genel Yatırım ve Finansman Programında emredici hükmü ile türev piyasaları finansal risklerden korunmak amacıyla kullanabilir. BİT’lerin ise mali borçlarının az ancak ticari borçlarının nispeten fazla olması nedeniyle türev piyasaları, KİT’lere göre daha az olmakla beraber kullanma ihtiyacı olacağı, BİT’lerin KİT’ler gibi basiretli tacir sıfatı ile türev piyasaları kullanabileceği, hukuken ise BİT’lerin türev piyasaları kullanmasını sınırlama getiren mevzuat olmadığı ve bu nedenle türev piyasaların hukuken kullanabileceği ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Belediye Şirketleri, KİT'ler, Türev Piyasa İşlemleri

Kaynakça

• 1. Akalın, G. (1994). Yerel Yönetimlerin İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler.
• 2. Akçay, M.B, Kasap, M., Doğuç, T., Kasap, G. (2012). Türev Piyasaları ve Yapılandırılmış Ürünler. İstanbul: Scala Yayıncılık.
• 3. Aşıkoğlu, R. , & Kayahan, C. (2008). Global Finansal Sis tem Etkileşimiyle Türkiye’nin Türev Piyasa Görünümü. A.K.Ü. , İ.İ.B.F. Dergisi, 157-179.
• 4. Berkman, H. , & Bradbury, M. E. (2002). The Influence of Ownership Structure on Risk Management: Evidence from New Zealand State Owned Enterprises. Journal of International Financial Management & Accounting, 117-131.
• 5. Borsa İstanbul. (2017). Sorularla Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası. İstanbul: VİOB.
• 6. Borsa İstanbul. (2021, 01 15). https://www.borsaistanbul.com/tr/sayfa/48/vadeli-islem-ve-opsiyon-piyasasi adresinden alındı
• 7. Bozlağan, R. (2000). Belediye İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme Çalışmaları. Yerel Yönetimler Sempozyumu-TODAİE. Ankara.
• 8. Bülbül, D. (2020). Belediye, Belediye Şirketleri, Bağlı Kuruluşlar ve Bütçe Içi Işletmeler. Ankara: Umuttepe Yayınları.
• 9. Ceylan, A. (2003). İşletmelerde Finansal Yönetim. İstanbul: Ekin Kitabevi.
• 10. Chambers, N. (2007). Türev Piyasalar. İstanbul: Beta Yayınları.
• 11. Çevik, E. İ., & Pekkaya, E. (2007). SPot ve Vadeli İşlem Fiyatlarının Varyansları Arasındaki Nedensellik Testi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 49-66.
• 12. Erol, Ü. (1999). Vadeli İşlem Piyasaları. İstanbul: İMKB Yayınları.
• 13. Ersan, İ. (1988). Bankalarda Döviz Yönetimi. Ankara: Türkiye Bankalar Birliği Yayınları.
• 14. Ersoy, E. (2011). Türkiye’de ve Dünyada Organize Türev Piyasaların Gelişimi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 63-80.
• 15. Gündüz L ve Tutal M. (1995). Türev Ürünlerin Muhasebeleştirilmesi. Türkiye Uygulaması Üzerine Bir Öneri. İstanbul: TBB Yayını.
• 16. Hazine Müsteşarlığı Kamu Sermayeli Kuruluş ve İşletmeler Genel Müdürlüğü. (2018). Büyükşehir Belediyeleri Şirketlerinin 2016 Yılı Verileri. Ankara.
• 17. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2020). Kamu İşletmeleri Raporu. Ankara.
• 18. İşleyen, İ. Ş. (2011). Döviz Kuru Riskini Azaltmanın En Etkin Yolu Forward İşlemleri. Mali Çözüm Dergisi, 177-182.
• 19. Nurcan, B. (2005). Türev Piyasası İşlemlerinin Vergilendirilmesi ve Örnek Ülke Uygulamaları. Ankara.
• 20. Örten, R., & Örten, İ. (2001). Türev Finansal Araçlar ve Muhasebe Uygulamaları. Ankara: Gazi Kitabevi.
• 21. Parlakkaya, R. (2005). Finansal Türev Ürünler ile Mali Risk Yönetimi ve Muhasebe Uygulamaları. Ankara: Nobel Yayın.
• 22. Rosen, D. H., Leutert, W., & Guo, S. (2018). Missing Link : Corporate Governance In China's State Sector. San Francisco: Asia Society.
• 23. Selvi, Y. (2000). Türev Ürünlerin Muhasebeleştirilmesi. İstanbul: ARC Eğitim Danışmanlık Ve Organizasyon Hizmetleri A.Ş.
• 24. Silva, J. A. (2014). Interest-rate Risk Management and the usage of Interest-rate Swap Derivatives in State Owned Enterprises: A Portuguese Case Study. Master Thesis in Economics School of Economics and Management University of Porto.
• 25. Tanyel, E. (2016, Aralık). Türev Ürünler, Türkiye'de ve Dünyada Türev Piyasaların Gelişimi ve Kalkınma ve Yatırım Bankalarında Kullanımı . İller Bankası Anonim Şirketi Uzman Tezi.
• 26. Türkiye Kamu İşletmeleri Birliği. (2015). TÜRKİYE VE DÜNYADA KAMU İŞLETMELERİ AB, OECD, BRICS Ülkeleri Araştırma İnceleme Raporu ve Siyasa Önerileri. içinde Ankara: Atalay Matbaacilik.
• 27. Yalçıner , K., Tanrıöven, C., Bal, H., Aksoy, E. E., & Kurt, Ç. (2014). Finansal Teknikler ve Türev Araçları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• 28. Yaşa, M. (1966). İKTİSADİ MESELELERİMİZ (s. 181). içinde İstanbul: İstanbul.
• 29. https://www.chinabankingnews.com/2020/01/21/sasac-bans-speculation-using-financial-derivatives-by-central-state-owned-enterprises/
• 30. https://borsaistanbul.com/tr/sayfa/48/vadeli-islem-ve-opsiyon-piyasasi