20.YÜZYILDA SINIR OLGUSU VE SINIR ANLAŞMAZLIKLARI

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 54 - 67, 30.06.2022

Adem Ünüvar

Öz

Sınırların belirlenmesi, devletlerin egemenlik alanını belirmesi ile eş değer taşıması bakımından sınır anlaşmazlıkları yaşanmasında önemli bir yere sahiptir. Sınır anlaşmazlıklarında devletler ana aktör durumunda olup, sorunların tarihsel arka planında yatan sebepler ve sonrasında gelişen olaylar, anlaşmazlıkların temelini oluşturmaktadır. 20. Yüzyıl dünya tarihinde gerçekleşen birçok önemli olay olmuş, dünya savaşları yaşanmış, sömürülen devletler bağımsızlıklarını kazanmaya başlamış, yeni aktörler iç ve dış politika belirleyicisi durumuna gelmiştir. Savaşlar neticesinde kaybeden devletlerin sınırlarının daralması, kazanan devletlerin yeni toprak kazanımları ile var olan ve yeni kurulan devletlerin döneminde ve günümüze sirayet eden sınır sorunları ortaya çıkarmıştır. Deniz, hava ve kara sınırlar anlaşmazlıklarının devletler yapmış olduğu ikili ve toplu anlaşmalarla kendine has çözümler geliştirilmiştir. Anlaşmazlıkların sadece 20.yüzyıl olaylarına bağlı olup olmadığı ya da ne kadar bağlı olduğu bu yüzyılda meydana gelen sınır anlaşmazlıklarının anlaşılması açısından kıymetlidir. Dolayısıyla anlaşmazlıkların nedenleri ve olası çözümleri bu gelişmelere bağlı olarak değişmektedir. Bu doğrultuda Sınır anlaşmazlıkları kapsamında ortaya çıkan durum ve gelişmeler analiz edilerek 20. yüzyılda yaşanan sınır sorunların nedenleri, sınırda yaşanan sorunlar ve bunlara dair çözüm önerileri bulunmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sınır olgusu, sınırların belirlenmesi, sınır anlaşmazlıkları, de-kolonizasyon sürecinde sınır sorunları.

Teşekkür

Varlıklarıyla, bana büyük destek teşkil eden eşim, biricik oğlum ve anne baba, kardeşler ve yeğenlerimden müteşekkil aileme çok teşekkür ederim.

Kaynakça

• ABDURRAHMANLI, E.(2018). Küreselleşme Olgusuyla Birlikte Büyüyen Terörizm, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi,cilt:5,sayı:18,SS:586-609. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/625059, (Erişim Tarihi:20.06.2021).
• ALTINPINAR, M. (2018). Sınırsız Güvenlik, Güvenlik Çalışmaları Dergisi, cilt:20, Sayı:1, SS:73-86. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1007948, (Erişim Tarihi:11.06.2021).
• ANKARA ÜNİVERSİTESİ AÇIK DERS MALZEMELERİ, (2021). İdari Coğrafya, https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/89251/mod_resource/content/2/3.%20Hafta.pdf, (Erişim Tarihi:06.06.2021).
• ATLI, C.(2014). Kore Savaşı Ve Kore Savaşına Iğdır’dan Katılanlar, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt:16, sayı:1, SS:427-444. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/321416, (Erişim Tarihi:11.06.2021).
• AYAZ, E.(2015). Küreselleşme Sürecinde Modern Devlet Ve Avrupa Birliği Özelinde Ulus-Üstülük İle İmtihanı, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:15, Sayı:2, SS: 135-158. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/486217, (Erişim Tarihi:31.05.2021).
• AYDIN, R.(2018). Ulus, Uluslaşma ve Devlet: Bir Modern Kavram Olarak Ulus Devlet, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi,cilt:6, Sayı:1, SS:229-256. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/453061,( Erişim Tarihi:28.05.2021).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (2001). Deniz Hukuku Sözleşmesi, 2. ve 3. Maddeler, https://denizmevzuat.uab.gov.tr/uploads/pages/uluslararasi-sozlesmeler/denizhukuku.pdf, (Erişim Tarihi:05.06.2021).
• BURGET, F.(2013). “Durand Hattı”: Afganistan-Pakistan Arasında Yaşanan Kavganın Diğer Adı, Ortadoğu Analiz, cilt:5, sayı:56, SS:61-67. https://www.orsam.org.tr/d_hbanaliz/6fazilahmed.pdf, (Erişim Tarihi:16.06.2021).
• ÇAMYAMAÇ, A.(2017). Uluslararası Hukukta Köprüler: Sınırlar ve Diğer Hususlar, Hacettepe HFD,cilt:7, sayı:1, SS:233-310. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hacettepehdf/issue/46371/582809, (Erişim Tarihi:10.06.2021).
• DEMİRCİ, L.(2012). Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın Kesişimindeki Sorunlu Vadi: Fergana, Savunma Bilimleri Dergisi, cilt:12, sayı:2, SS:33-69. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/180240, (Erişim Tarihi:20.06.2021).
• DENİZ, T.(2020).Sınırsız Dünya” Söylemleri Altında Sınırlar, Sınır Güvenliği Ve Sınır İnsanları, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt:25, sayı:40, SS:235-252, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/926528, (Erişim Tarihi: 28.05.2021).
• DÜVENCİ, S.(2018). Devletin Köken Teorileri Açısından Devleti Doğuran Etmenler: Çeşitli Uygarlıklar ve Topluluklar Üzerinden Bir Değerlendirme, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi,cilt:1,Sayı:2 SS:66-93. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/528525, (ErişimTarihi:04.06.2021).
• EFİLOĞLU, A. (2011). Balkan Savaşı’nda Bulgar Ve Yunan Ordularıyla İşbirliği Yapan Rum, Bulgar Ve Ermenilere Genel Af İlanı Ve Affın Uygulanışı, Güneydoğu Avrupa Araştırmalar Dergisi, sayı:20, SS:41-82. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/12898, (Erişim Tarihi:10.06.2021).
• ERKIŞ, İ.(2013). Ulus-Devletin Tarihsel Gelişimi Üzerine, Selçuk Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, sayı:26 ss:54-76, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/288897, (Erişim Tarihi:23.05.2021).
• ERMAN, K.(2018). Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı İşgali Ve Türkler, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:44, SS:303-320. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/624340, (Erişim Tarihi:13.06.2021).
• ERTAN, A. VE ÖZGÜN, T.(2016). I. Dünya Savaşı’nın Ardından Yenidünya Düzenine Doğru: 1919 Paris Barış Konferansı, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt:20, sayı:3, SS:551-572, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/355930, (Erişim Tarihi:12.06.2021).
• GÖZLÜ, A.(2015). Antik Yunan’da Koloniler ve Bunların Nitelikleri, Folklor/Edebiyat, cilt:21, Sayı:81, SS:179-190). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/255530, (Erişim Tarihi:13.06.2021).
• GÜLBOY B. (2011). Birinci Dünya Savaşı’nın Nedenlerine Donanma Stratejileri Üzerinden Bakış ya da “Birinci Dünya Savaşına Giden Yolda Osmanlıların Drednot Düşleri” Üzerine Notlar, Uluslararası İlişkiler Dergisi, Cilt:8, Sayı:30, SS.151-157, https://dergipark.org.tr/tr/pub/uidergisi/issue/39278/462554, (Erişim Tarihi:31.05.2021).
• GÜMÜŞÇÜ O.(2010). Siyasi Coğrafya Açısından Sınırlar ve Tarihi Süreç İçinde Türkiye’de Sınır Kavramı, Bilig, Sayı:52, SS:79-104, https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423873159.pdf, (Erişim Tarihi:26.05.2021)
• JOLDOSHOV, A.(2019). Kimlik ve Sınır: Orta Asya’da Sınır Sorunları, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi,cilt:19, sayı:2, ss:303-326, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/894525, (Erişim Tarihi:28.05.2021).
• JOLDOSHOV, A.(2019). Kimlik ve Sınır: Orta Asya’da Sınır Sorunları, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisİ, Cilt:19, sayı:2, SS:303-326. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/894525, (Erişim tarihi:22.06.2021).
• KAHRAMAN, Ş. (2019). Hazar Denizinin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt:14, sayı:2, SS:603-621. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/856826, (Erişim Tarihi:10.06.2021).
• KAYA, E.(1996). Misak-ı Milli’nin Sınırları, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı:8, SS:175-186. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/33227, ( Erişim Tarihi:11.06.2021).
• KAYA, İ.(2016). Chıcago Sözleşmelerinin Uluslararası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:7 Sayı:2 , ss:187-200. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/417935, (Erişim Tarihi:07.06.2021).
• KAZEL, E. Ve BAYARTAN M.(2021). Siyasi Coğrafya Açısından Türkiye’nin Sınır Güvenliği: Batı Kara Sınırları, Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, cilt:4, Sayı:1 SS:200-219, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1724103, (Erişim Tarihi:27.05.2021).
• KILINÇ, D.(2008). Self Determinasyon İlkesinin Azınlıklar Açısından Değerlendirilmesi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt:12, Sayı:1, SS:949-982. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/789746, (Erişim Tarihi:13.06.2021).
• KOÇAK, H.(2011 ). Avrupa’da Bölgeselleştirme Çabalarının Ulusal Ve Bölgesel Kalkınmaya Etkileri: Avusturya Ve Macaristan Örnekleri, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,Sayı:29. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/55678 (Erişim Tarihi:02.06.2021).
• KOTAN, C.(2016). Modern Dünya Sistemi Teorisi Bağlamında Modern Devletin Özellikleri, Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, cilt:2, sayı:1 ss:11-25. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/583505, (Erişim Tarihi:25.05.2021).
• NASSIR, İ.(2018). Etiyopya Ve Eritre Arasındaki Sınır Krizi, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi,cilt:2, Sayı:1, SS:121-144. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/481564, (Erişim Tarihi:17.06.2021).
• PAKALIN, M.(1993). Osmanlı Terimleri ve Terimler Sözlüğü, İstanbul, Mili Eğitim Bakanlığı Yayımları, http://bizdosyalar.nevsehir.edu.tr/629f2071cfe9ee67e95167dc962e2f72/mehmet-zeki-pakalin-%E2%80%93-osmanli-tarih-deyimleri-ve-terimleri-sozlugu-%E2%80%93-iii.pdf, (Erişim Tarihi:29.05.2021)
• RESMİ GAZETE, (1991). Kara Sınırlarının Korunması Ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik, 21.03.1991 tarih ve 20821 sayı, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=9007&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5,(Erişim Tarihi:06.06.2021).
• SAKİN, S.(2002). Misak-ı Milli’nin Hazırlanışı ve İlanıyla İlgili Görüşler, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,Sayı:13, SS:313-330. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423879948.pdf, (Erişim Tarihi:10.06.2021).
• SARAÇLI, M.(2007). Uluslararası Hukukta Terörizm, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:11, sayı:1, SS:1049-1078. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/789805, (Erişim Tarihi:20.06.2021).
• SARINAY, Y.(1996). Atatürk’ün Hatay Politikası I, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt:12, sayı:34, SS:3-65. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1664747, (Erişim Tarihi:08.06.2021).
• SİVİL HAVACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, (2021) FIR hattı tanımı, http://web.shgm.gov.tr/tr/sikca-sorulan-sorular/263-fir-hatti-nedir, (Erişim Tarihi:07.06.2021).
• ŞADIHANOV, E.(2006). Sovyetler Bîrliği'nin Dağılma Sürecinde Etkili Olan Bölge Sorunları Ve Milliyetçilik Hareketleri, Sosyoloji Konferansları, sayı:33, SS:1-22. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/100962 (Erişim Tarihi:12.06.2021).
• ŞEN, Özer. (2020) Mutlak Savaş Birinci Dünya Savaşı’nın Kökenleri Üzerine Clausewitzyen Bir Çözümleme, İstanbul, Dergâh Yayınları, cilt: 6 sayı:4 ss:374-377 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1319886 (Erişim Tarihi:31.05.2021).
• TÜRK DİL KURUMU,(2021). Sınır, Türkçe sözlük, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi:28.05.2021).
• UYSAL A., İNAÇ H.(2008). Osmanlı Mirası ve Yeni Dünya Düzeni, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı:22, ss:1-22, https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/issue/4764/65459 (Erişim Tarihi:31.05.2021).
• ÜNSÜR, B.(2018).Kısa Birinci Dünya Savaşı Tarihi, Tarih Kritik Dergisi, cilt:4, Sayı:3 SS:65-67. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/510968,( ErişimTarihi:01.06.2021).
• YİĞİT, D.(2018). Hindistan ve Pakistan Arasında Şubat Gerilimi, Haydar ÇAKMAK(Ed), Denge, SS:7-26. https://www.tudev.org.tr/wp-content/uploads/2020/07/T%C3%BCdev-Denge-6.-Say%C4%B1.pdf#page=8,( Erişim Tarihi:15.06.2021).
• YÜCEL, S.(2010). Ege’de Bitmeyen Sorunun Bir Unsuru Olarak Türk Ve Yunan Karasuları Ve Ulusal Hava Sahaları, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Cilt:6, Sayı:12, SS:83-102. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/84523, (Erişim Tarihi:07.06.2021).
• ZENGİN, Ö.(2017). Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ A Müdahalesini İşgale Dönüştüren Gelişmeler, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü ,ss:1-11 https://www.academia.edu/37469789/SSCBnin_Afganistan%C4%B1_%C4%B0%C5%9Fgali, (Erişim Tarihi:13.06.2021).