TÜRKİYE’DE VERGİLERİN KAMU FİNANSMANINDAKİ ROLÜ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 144 - 156, 31.12.2022

Emrah Noyan , Muhammed Samancı

Öz

Çalışmanın amacı Türkiye’de vergilerin kamu finansmanında ne ölçüde rol aldığını ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada 1960-2021 dönemine ilişkin vergi gelirleri, vergi dışı gelirler ve kamu harcamaları değişkenleri kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiyi net bir şekilde ortaya koyabilmek ve 1960-2021 dönemi içerisindeki değişimleri de incelemek için yeni nesil analizlerden wavelet uyum analizine başvurulmuştur. Wavelet uyum analizinin tercih edilmesinin en önemli sebeplerinden birisi simülasyon ile veri üretmeye olanak tanımasıdır. Diğeri ise analiz edilen dönem içerisine ilişkin de detaylı bilgi sunmasıdır. Önce vergi gelirleri ve kamu harcamaları için analiz yapılmıştır. Sonra vergi dışı gelirler ve kamu harcamaları için analiz yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre Türkiye’de vergi gelirlerinin kamu harcamalarının finansmanında 1980-2000 dönemi hariç etkin rol oynadığı tespit edilmiştir. 1980-2000 döneminde vergi gelirleri kamu harcamalarını finanse etmede yetersiz kalmakla birlikte bu dönemde vergi dışı gelirlere başvurulduğu tespit edilmiştir. 2005 sonrası dönemde ise vergilerin etkin bir finansman aracı olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Bulgular tümüyle ele alındığında mevcut yapıda vergilerin etkin finansman rolü olduğu ve mevcut yapının korunması gerektiği ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Vergi Gelirleri, Vergi Dışı Gelirler, Kamu Kesimi Finansmanı

Kaynakça

• Altay, A. (2015). Kamu Maliyesi Teorisi Gelişimi ve Kapsamı, Seçkin Yayıncılık.
• Ay, H. (2013). Kamu Maliyesi, Kanyılmaz Matbaası, İzmir.
• Combes, J., M. ve Grossmann, A. (1987), Wavelets Time-Frequency Methods and Phase Space, Springer-Verlag Berlin Heidelberg, Berlin.
• Çaşkurlu, E ve Arslan, C. P. (2021). Kamu Maliyesine Giriş, 4. Bakı, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Devrim, F. (2002), Kamu Maliyesi, İlkem Ofset Yayıncılık, İzmir.
• Durkaya, M. ve Ceylan, S. (2007). “Kamu Harcamalarının Finansmanında Vergi Bileşenlerinin Rolü Ve Mali Aldanma”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 2, ss: 15-35.
• Eker, A. ve Meriç, M. (2000). Devlet Borçları (Kamu Kredisi), Anadolu Matbaası, İzmir.
• Grinsted, A., Moore, J. C. ve Jevrejeva, S. (2004), “Application of The Cross Wavelet Transform and Wavelet Coherence to Geophysical Time Series”, Nonlinear Processes in Geophysics, 11(5/6), 561-566.
• Hoon, S. and Goh, M. D.M. (1999). “Casuality Between Goverment Expenditure and Revenue in Malaysia”, Asean Economic Bulletin.
• Jeffrey SACHS, (2011). The Price of Civilization, Random House Publicaton, USA.
• Khalıd, H. A. ve Qudaır, A. (2005). “The Relationship Between Government Expenditure And Revenues İn The Kingdom Of Saudi Arabia: Testing For Cointegration And Causality”, Journal Of King Abdul Aziz University, Kingdom of Saudi Arabia.
• Mehrara, M. ve Rezae, A. A. (2014). “The Relationship Between Government Revenue And Government Expenditure İn Iran”, International Journal Of Academic Research İn Business And Social Sciences, Zanjan, Iran.
• Memon, I. A., Kalhoro, M. S. ve Payne, A. (2013), “Wavelet Coherence Analysis of Change Blindness”, Mehran University Research Journal of Engineering & Technology, 32(1), 103-110.
• Meyer, Y. (1993). Wavelets: Algorithms & Applications, SIAM (Society for Industrial and Applied Mathematics, Philadelphia.
• National Constitution Center (Ncc), Benjamin Franklin’s last great quote and the Constitution, November 13, 2021, erişim: 11.10.2022.
• Öztürk, N. (2020). Kamu Maliyesi, Genişletilmiş Beşinci Baskı, Ekin Yayınevi.
• Pal, D., ve Mitra, S. K. (2019), “Oil Price and Automobile Stock Return Co-Movement: A Wavelet Coherence Analysis”, Economic Modelling, 76, 172-181.
• Turhan, S. (1998). Vergi Teorisi ve Politikası, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Vacha, L. ve Barunik, J. (2012), “Co-movement of Energy Commodities Revisited: Evidence From Wavelet Coherence Analysis”, Energy Economics, 34(1), 241-247.
• Yılancı, V., Şaşmaz, M. Ü. ve Öztürk, Ö. F. (2020). “Türkiye’de Kamu Harcamaları İle Vergi Gelirleri Arasındaki İlişki: Frekans Alanda Asimetrik Testinden Kanıtlar”, Sayıştay Dergisi, Cilt:31, Sayı:116, ss: 121-139.
• Yıldırım, M. (2020). “Vergilerin Mali Amacı Açısından Türkiye’de 1990-2018 Yılları Arası Dönemde Vergi Gayretinin İncelenmesi”, Vergi Raporu, Sayı: 246, ss: 196-214.
• Zanella, F. (2008). “The Spend-And-Tax or Tax-And-Spend: Further Evidence For The Brazilian Imperial Period” Historical Social Research, Vol. 33, Deutschland.
• Zülfüoğlu, Ö. ve Söylemez, A. O. (2021), “Türkiye’de Kamu Harcamaları ile Vergiler Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Niteliği”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 39, Sayı: 4, ss: 596-712.