Verimlilik ve Kur Şoklarının İhracat, Ekonomik Büyüme ve Refah Üzerindeki Etkisi: Türkiye Üzerine Hesaplanabilir Genel Denge Analizi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: Özel Sayı, 15 - 34, 17.12.2023

Muhammet Rıdvan İnce , Recep Tarı

Öz

Bu çalışmada teknolojiye ve ihracata dayalı büyüme modellerinin uygulanmasının Türkiye ekonomisi açısından sonuçları simüle edilmiştir. Bunun için 3 sektör (tarım, hizmet, sanayi) 2 üretim faktörü (emek ve sermaye) ve ara girdiler ile hanehalkı, kamu kesimi ve yatırım birimine ilave olarak dış ticareti de kapsayan bir hesaplanabilir genel denge (HGD) modeli oluşturulmuştur. Model kapsamında her bir sektörün verimliliklerini temsil eden parametrelere eş anlı şoklar verilerek elde edilen simülasyon sonuçları döviz kuru şoklarına ait sonuçlar ile karşılaştırılmıştır. Hem verimlilik hem de döviz kuru şokları genel olarak sektörlerin gayrisafi üretimlerini ve dış ticaretlerini olumlu etkilemiştir. Diğer taraftan bulgular her iki şokun GSYİH’yi %2,53 oranında artırdığını göstermektedir. Bununla birlikte verimlilik şokları GSYİH’deki bu artışı miktar artışları ile döviz kuru şokları ise hem miktar hem de fiyat artışları ile sağlamıştır. Hanehalkı refahı açısından değerlendirildiğinde döviz kuru şoklarının refah üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Verimlilik şokları ise hanehalkı refahını 293,72 milyar TL artırmıştır.

Anahtar Kelimeler

Verimlilik, döviz kuru, ihracat, ekonomik büyüme, hesaplanabilir genel denge

Kaynakça

• Akbulut, S. (2009). 1980 Sonrası Türkiye’de İhracata Dayalı Büyümenin. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karedeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Akpiliç, F., & Yurdakul, F. (2022). Reel döviz kurunun Türkiye imalat sanayi ihracatı üzerine etkisi: doğrusal olmayan panel ARDL yaklaşımı. Maliye Dergisi, 182, 1-29.
• Aktaş, C. (2009). Türkiye'nin İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik Analizi. Kocaeli Ünivertistesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 35-47.
• Akyol, E., & Metin, G. (2021). Türkiye'de İmalat Sanayinde İşgücü Verimliliği ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Verimlilik Dergisi (1), 35-47.
• Andrew, B., & Jensen, B. (1997). Why Some Firms Export: Experience, Entry Costs, Spillovers and Subsidies. Massachusetts Institute of Technology (Working Paper).
• Arnold, J., & Hussinger, K. (2004). Export behavior and firm productivity in German manufacturing: a firm-level analysis. Discussion Paper No. 04–12, Centre for European Economic Research.
• Aw, B., Chung, S., & Roberts, M. (2000). Productivity and turnover in the export market: micro-level evidence from the Republic of Korea and Taiwan (China). World Bank Economic Review, 14(1), 65-90.
• Bernard, A., & Jensen, J. (1999). Exceptional Exporter Performance: Cause, Effect, or Both? Journal of International Economics, 47(1), 1-25.
• Bernard, A., & Wagner, J. (1998). Export Entry and Exit by German Firms. NBER Working Paper No. 6538. Bigsten, A., & Gebreeyesus, M. (2009). Firm Productivity and Exports: Evidence from Ethiopian Manufacturing. The Journal of Development Studies, 45(10), 1594-1614.
• Clerides, S., Lach, S., & Tybout, J. (1998). Is Learning by exporting important? Micro-dynamic evidence from Columbia, Mexico and Morocco. Quarterly Journal of Economics, 113, 903-948.
• Delgado, M., Farinas, J., & Ruano, S. (2002). Firm productivity and export markets: a non-parametric approach. Journal of International Economics, 57(2), 397-422.
• Demirhan, E., & Akçay, S. (2005). İhracat Artışı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: MENA Ülkeleri için Ampirik Kanıt. İktisat İşletme Finans, 230(20), 124-131.
• Doğan, İ. (2016). Verimlilik Ekonomik Büyüme ve Sağlık İlişkisi Türkiye için Doğrusal Olmayan Nedensellik Testi. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 21-48.
• Genç, M., Değer, M., & Berber, M. (2010). Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme Türkiye Ekonoımisi Üzerine Nedensellik Analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, V(I), 29-41.
• Grais, W., de Melo, J., & Urata, S. (1984). A General equilibrium estimation of the effects od reductions in tariffs and quantitative restrictions in Turkey in 1978. World Bank Discussion Paper Report No: DRD98.
• Hosoe, N., Gasawa, K., & Hashimoto, H. (2021). Hesaplanabilir Genel Denge Modellemesi: GAMS Uygulaması ve Simülasyonlar. (R. Tarı, F. Pehlivanoğlu, & M. İnce, Çev.) Bursa: Ekin Basım Yayın.
• İnce, M. (2022). Türkiye Ekonomisi için Sosyal Hesaplar Matrisi Üretilmesi. M. Göl, & O. Özevin (Dü) içinde, İktisadi ve İdari Bilimlerde Akademik Analiz ve Tartışmalar (s. 95-118).
• Işık, C. (2016). Türkiye'de Toplam Faktör Verimliliiği ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Verimlilik Dergisi (2), 45-57.
• Kılıçaslan, Y., & Erdoğan, L. (2012). Industry Orientation, Exporting and Productivity. Modern Economy, 3, 81-90.
• Korkmaz, S. (2010). Türkiye'de AR-GE Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin VAR Modeli ile Analizi. Journal of Yaşar University, 5(20), 3320-3330.
• Kunst, R. M., & Marin, D. (1989). On Exports and Productivity: A Causal Analysis. The Review of Economics and Statistics, 71(4), 699-703.
• Kurt, S., & Terzi, H. (2007). İmalat Sanayi Dış Ticareti Verimlilik ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 26-46.
• Mercan, M., & Kızılkaya, O. (2014). Türkiye'de Sanayi Sektörü Ekonomik Büyüme ve Verimlilik İlişkisinin KAldor Yasaları Çerçevesinde Sınanması: Ekonometrik bir Analiz. Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, XXXVI(I), 137-160.
• Özarslan, D., & Doğan, M. (2021). İhracat Piyasasına Giriş Yapmanın Verimlilik ve Diğer Firma Göstergeleri Üzerindeki Etkisi: Türkiye İmalat Sanayii Örneği. İzmir İktisat Dergisi, 36(3), 567-588.
• Özler, S., Taymaz, E., & Yılmaz, K. (2009). World Development (37), 479-488.
• Robert, M., & Tybout, J. (1997). The Decision to Export in Columbia: An Empirical Model of Entry with Sunk Cost. American Economic Review, 87(4), 545-564.
• Saygılı, H., & Saygılı, M. (2011). Structural changes in exports of an emerging economy: Case of Turkey. Structural Change and Economic Dynamics, 22, 342-360.
• Songur, M. (2019). Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Emek-Sermaye-Enerji Faktörlerinin İkame ve Çıktı Esneklikleri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 757-784.
• Şimşek, M., & Kadılar, C. (2010). Türkiye'de Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Nedensellik Analizi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 115-140.
• Taymaz, E., & Yılmaz, K. (2007). Productivity and trade orientation: Turkish manufacturing industry before and after the custom union. Journal of International Trade and Diplomacy (1), 127-154.
• Uçak, H., & Arısoy, İ. (2011). Türkiye Ekonomisinde Verimlilik, İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi. Ege Akademik Bakış, 11(4), 639-651.
• Yapraklı, S. (2007). İhracat ile Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. ODTÜ Gelişme Dergisi (34), 97-112.
• Yasar, M., & Paul, C. (2008). Technology transfer and productivity: Evidence from a matched sample. Journal of Business and Economic Statistics, 26(1), 105-112.
• Yaşar, M., & Rejesus, R. (2005). Exporting Status and Firm Performance: Evidence from A Matched Sample. Economics Letters, 3(88), 397-402.
• Yaşar, M., Garcia, P., Nelson, C., & Rejesus, R. (2007). Is There Evidence of Learning - by-Exporting in Turkish Manufactring Industries? International Review of Applied Economics, 21(2), 293-305.
• Yazici, M. (2012). Turkish Agricultural Import and Export Demand Functions: Estimates from Bounds Testing Approach. Economic Research, 25(4), 1005-1016.