TÜRKİYE’DE DİJİTAL OKURYAZARLIK ÇALIŞMALARI: LİTERATÜRE DAYALI NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, , 240 - 256, 03.11.2022

Yakup Özkaya , Veysel Erat

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1124953

Cited By: 5

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de son yıllarda giderek artan dijital okuryazarlık literatürünü analiz etmektir. Bu çerçevede dört temel boyutta kurgulanan çalışmada öncelikle literatür taramasına dayalı olarak dijitalleşme ve dijital okuryazarlık kavramları incelenmiştir. Ardından Türkiye’nin dijital okuryazarlık düzeyi ulusal istatistikler ve uluslararası endekslerde yer alan verilere dayanılarak ortaya konulmuştur. Çalışmanın yöntem ve bulgular kısmında, YÖK Tez Merkezinde erişime açık olan 31 yüksek lisans tezi, 4 doktora tezi ile TRdizin’de yer alan 34 makale incelenmiştir. Çalışmalar Maxqda Analytics Pro 2022 nitel veri analizi programı kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak, Türkiye’de dijital okuryazarlık literatürünün her geçen yıl biraz daha arttığı, çalışmaların ağırlıklı olarak okuryazarlık düzeyini geliştirme potansiyeli yüksek kesimler (çocuklar ve gençler) üzerinden gerçekleştirildiği görülmüştür. Çoğunlukla nicel yönteme başvurulmuş olsa da nitel ve karma yöntemler de kullanılmıştır. Örneklem seçimi ve örneklem büyüklüğü gibi diğer yöntemsel özelliklerde de çeşitliliğin olduğu anlaşılmıştır. Bu gelişmelere rağmen teorik tartışmalara konu olan etik, eleştiri, ideoloji gibi ileri seviye çalışmaların yapılmadığı ve sayısal olarak çalışmaların henüz az olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, Dijital okuryazarlık, Literatür

Kaynakça

• Baudrillard, J. (2011). Çaresiz stratejiler. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2013). Tüketim toplumu. Ayrıntı Yayınları.
• Bell, D. (1976). The Culturel contradictions of capitalism. Basic Books.
• Belshaw, D. A. (2011). What is ‘digital literacy’? Durham: Durham University.
• Brennen, S., & Kreiss, D. (2016). Digitalization. The International Encyclopedia of Communication Theory and Philosophy. içinde John Wiley and Sons. doi:10.1002/9781118766804.wbiect111
• Brzezinski, Z. (1979). La era tecnotonica. The Viking Press.
• Bulger, M. E., Mayer, R. E., & Metzger, M. J. (2014). Knowledge and processes that predict proficiency in digital literacy. Read Writ, 27(9), 1567-1583.
• CISCO. (2019). Cisco digital readiness ındex. 05 30, 2022 tarihinde cisco: https://www.cisco.com/c/en/us/about/csr/research-resources/digital-readiness.html adresinden alındı
• Devereux, M., & Vella, J. (2018). Implications of digitalization for international corporate tax. Intertax, 46(6-7), 550-559.
• Drucker, P. F. (1993). Kapitalist Ötesi Toplum. İstanbul: İnkılap Kitabevi .
• Dufva, T., & Dufva, M. (2019). Grasping the future of the digital society. Futures, 107, 17-28. doi:https://doi.org/10.1016/j.futures.2018.11.001
• EtimolojiTürkçe. (2022). Etiminoloji Türkçe. 05 14, 2022 tarihinde https://www.etimolojiturkce.com
• European Commission. (2003). e-learning better elearning for Europe. European Commissione.
• Fulton, C., & McGuinness, C. (2016). Digital detectives. Chandos Publishing.
• Gillen, J., & Barton, D. (2010). Digital literacies. London Know.
• Gilster, P. (1997). Digital literacy. John Wiley & Sons Inc.
• Gottdiener, M. (2005). Postmodern göstergeler. İmge Kitabevi.
• Graves, M. (2012, 09 01). Architecture and the lost art of drawing. (T. N. Times, Dü.) N.J., Princeton, USA. https://www.nytimes.com/2012/09/02/opinion/sunday/architecture-and-the-lost-art-of-drawing.html
• IMD. (2021). The IMD world competitiveness ranking 2021. The IMD World Competitiveness Center. Jovanović, M., Dlačić, J., & Okanović, M. (2018). Digitalization and society’s sustainable development – Measures and implications. Zb. rad. Ekon. fak. Rij, 36(2), 905-928. doi:https://doi.org/10.18045/zbefri.2018.2.905
• Julien, H. (2017). Digital literacy in theory and practice. d. b. khosrow-pour, Encyclopedia of Information Science and Technology içinde (ss. 22-32). IGI Global.
• Kuzu, A. (2013). Evren ve örneklem. A. A. Kurt (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (ss. 19-46). Anadolu Üniversitesi.
• Lankshear, C., & Knobel, M. (2008). Introduction Digital literacies-concepts, policies and practices. C. Lankshear, & M. Knobel Digital literacies: Concepts, Policies and Practices içinde (ss. 1-16). Peter Lang.
• Lee, Y.-Y., Falahat, M., & Sia, B.-K. (2019). Impact of digitalization on the speed of internationalization. International Business Research, 12(4), 1-11. doi:10.5539/ibr.v12n4p1
• Legner, C., Eymann, T., Hess, T., Matt, C., Böhmann, T., Drews, P., . . . Ahlemann, N. U. (2017). Digitalization: Opportunity and challenge for the business and ınformation systems engineering community. Business & Information Systems Engineering, 59(4), 301–308. doi:10.1007/s12599-017-0484-2
• List, A. (2019). Defining digital literacy development: an examination of preservice teachers’ beliefs. Computers & Education, (138), 146-158.
• Littlejohn, A., Beetham, H., & McGill, L. (2012). Learning at the digital frontier: a review of digital literacies in theory and practice. Journal of Computer Assisted Learning, 28(6), 547-556.
• Lupton, D. (2015). Digital society. London: Routledge.
• Lyotard, J. F. (2013). Postmodern durum. Bilgesu Yayıncılık.
• Martin, A., & Grudzieck, J. (2006). DigEuLit: Concepts and tools for digital literacy development. DigEuLit: Concepts and Tools for Digital Literacy Development, 5(4), 249-267.
• Mason, P. (2015). Kapitalizm sonrası. Yordam Kitap.
• Morley, J., Widdicks, K., & Hazas, M. (2018). Digitalisation, energy and data demand: the impact of internet traffic on overall and peak electricity consumption. Energy Res. Soc. Sci., 38(1), 128-137. doi:10.1016/j.erss.2018.01.018
• Neumann, M. M., Finger, G., & Neumann, D. L. (2017). A conceptual framework for emergent digital literacy. Early Childhood Education Journal, (45), 471-479. doi:DOI 10.1007/s10643-016-0792-z
• Nicholson, K. (2017). Innovation in Public Libraries. Cambridge: Chandos Publishing.
• OECD. (2021). Broadband portal. 05 29, 2022 tarihinde https://www.oecd.org/digital/broadband/broadband-statistics/
• Oxford University. (2022). Oxford learners dictionaries. 05 14, 2022 tarihinde https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital ımmigrants part 2: Do They Really Think Differently? On the Horizon, 9(6), 1-5. Rantala, L. (2010). Digital literacies as school practices. A. Lloyd, & S. Talja Practising Information Literacy içinde (ss. 121-141). Center for Information Studies.
• Rusmanayanti, A. (2021). The use of the audiobook as part of digital literacy in EFL context: an analysis of Indonesian students’ perception. Contemporary Crossroads: Studies in English Applied Linguistics içinde (ss. 43-43). at Eötvös Loránd University.
• Schwab, K. (2019). The gobal competitiveness report 2019. World Economic Forum.
• Smith, A., & Wargo, J. (2018). Experiencing electracy. K. A. Mills, A. Stornaiuolo, A. Smith, & J. Z. Pandya Handbook of Writing, Literacies, and Education in Digital Cultures içinde (s. 37-49). Taylor & Francis.
• Srai, J. S., & Lorentz, H. (2019). Developing design principles for the digitalisation of purchasing and supplyt. Journal of Purchasing and Supply Management, 25(1), 78-98. doi:10.1016/j.pursup.2018.07.001
• TDK. (2022). Güncel Türkçe sözlük. 05 12, 2022 tarihinde Türk Dil Kurumu: https://sozluk.gov.tr/ Toffler, A. (1971). Future shock. Bantam Books.
• TÜBİSAD. (2021). Türkiye’nin dijital dönüşüm endeksi 2021. Bilişim Sanayicleri Derneği. 05 30, 2022 tarihinde https://www.tubisad.org.tr/tr/images/pdf/tubisad-2021-dde-raporu.pdf
• TÜİK. (2022). İstatistik veri portalı. 05 30, 2022 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=bilgi-teknolojileri-ve-bilgi-toplumu-102&dil=1
• UNESCO. (2018). A global framework of reference on digital literacy skills for ındicator. UNESCO Institute for Statistics. VSNU. (2016). The digital society. Lange Houtstraat: VSNU.
• We Are Social. (2022). Digital 2022. 05 30, 2022 tarihinde we are social: https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yoo, Y., Lyytinen, K., Boland, R., Berente, N., Gaskin, J., Schutz, D., & Srinivasan, N. (2010). The next wave of digital innovation:opportunities and challenges: a report on the research workshop ‘digital challenges in innovation research’. SSRN. https://doi.org/10.2139/ssrn.16221