KALKINMA AJANSLARINDA AB AKREDİTASYONU

Yıl 2022, , 2447 - 2467, 30.12.2022

İdris Koloğlu

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1195337

Öz

Türkiye’de kalkınma ajansları Avrupa Birliği (AB) sürecine paralel olarak 2000’li yıllarda kurulmuştur. Kalkınma ajanslarının kuruluşunda AB fonlarından daha fazla yararlanılması düşüncesi önemli bir etken olmuştur. Ancak geçmişten günümüze beklenen sonuç gerçekleşmemiş, kuruluşlarının ardından on beş yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen kalkınma ajansları bu beklentiye yeterince cevap verememiştir. Bu durumun şüphesiz çeşitli nedenleri mevcuttur. Ancak sorunun en başta gelen nedenlerinden biri kalkınma ajanslarının AB akreditasyonlarının henüz sağlanamamasıdır. Dolayısıyla bu çalışma, Türkiye’de kalkınma ajanslarının AB fonlarından daha fazla yararlanabilmesine yönelik olarak, AB akreditasyonlarına hazırlık düzeyini araştırmak ve belirlenecek sorunların çözümüne yönelik somut öneriler üretmek amacıyla kaleme alınmıştır. Çalışmanın temel araştırma yöntemi nitel araştırma yöntemi olup, araştırma kapsamında kriter karşılaştırması, rapor - doküman analizi, mevzuat araştırması ve literatür taraması yapılmıştır. Araştırma sonucunda ise IPA I ve IPA II dönemlerinde, kalkınma ajanslarının Türkiye’ye tahsis edilmiş AB fonlarının ancak % 2,80’ini kullanabildiği belirlenmiştir. Ayrıca kalkınma ajanslarınca 2017 - 2021 yılları arasında da AB ve diğer uluslararası fonlardan elde edilen mali kaynak miktarının, toplam gelirlerinin % 0,13’üne karşılık geldiği tespit edilmiştir. Örnek kalkınma ajansındaki mevcut durum analizinde ise AB akreditasyon kriterlerine tam uyum sağlanabilen kriter oranı % 75,15 olarak hesaplanmış olup, mevcut bulgular çerçevesinde kalkınma ajanslarının akreditasyonlarının sağlanabilmesine yönelik dört adet öneri geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kalkınma Ajansı, Avrupa Birliği, Akreditasyon, Aracı Kurum, Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA)

Kaynakça

• Koçberber, S. (2006), Kalkınma Ajansları ve Sayıştay Denetimi, Sayıştay Dergisi, Sayı 61. ss. 37-55.
• Koloğlu, İ. (2020), Kalkınma Ajanslarının Uluslararası Fon ve Yatırımları Türkiye’ye Çekme Kapasitesinin Güçlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma, Sayıştay Dergisi, 119. Sayı, Ankara, ss. 41-68.
• Can, E. (2011), Bölgesel Kalkınmada Kalkınma Ajanslarının Rolü İzmir Kalkınma Ajansı Örneği, 1. Baskı, İzmir: Altın Nokta.
• Erbaş, M. S. (2015). Kamu Kurumları ve Kalkınma Ajanslarında İç Kontrol Sistemi ve Akreditasyon, Konya: Çizgi Kitabevi.
• Koloğlu, İ. (2019), Kalkınma Ajanslarında İç Denetim, 1. Baskı, Ankara: Astana Yayınları.
• Avrupa Akreditasyon Birliği (2022), https://european-accreditation.org (Erişim tarihi: 25.10.2022).
• AB Bakanlığı (2016), Avrupa Birliği’ne Katılım İçin Ulusal Eylem Planı, http://www.ab.gov.tr/files/5%20Ekim/ulusal_eylem_plani__yeni.pdf (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Avrupa Komisyonu (2022a), 2019 Türkiye Raporu, Dışişleri Bakanlığı AB Dairesi Başkanlığı, https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/kpb/2019_trkiye_raporu-_tr.pdf (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Avrupa Komisyonu (2022b), 2020 Türkiye Raporu, Dışişleri Bakanlığı AB Dairesi Başkanlığı, https://www.ab.gov.tr/siteimages/trkiye_raporustrateji_belgesi_2020/turkey_report_30.10.2020.pdf (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Avrupa Komisyonu (2022c), European Neighbourhood Policy And Enlargement Negotiations, https://ec.europa.eu/neighbourhood- enlargement/news_corner/news/questions-and-answers-eu-budget-external-action-next-multiannual-financial_en (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Berber, M., Çelepçi, E. (2005), “Türk Bölgesel Kalkınma Politikalarında Yeni Arayışlar: Kalkınma Ajansları ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, www.metinberber.com/kullanici_dosyalari/file/12.doc (Erişim Tarihi: 03.06.2021).
• Cambridge Dictionary (2021), https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk /ingilizce-t%C3%BCrk%C3 %A7e/ accreditation (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Dışişleri Bakanlığı AB Başkanlığı (2022), IPA I ve IPA II Dönemi Programlama, https://www.ab.gov.tr/45627.html (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Dışişleri Bakanlığı AB Başkanlığı (2022a), Fasıl 22- Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu, https://www.ab.gov.tr/fasil- 22-bolgesel-politika-ve-yapisal-araclarin-koordinasyonu_87.html (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Dışişleri Bakanlığı AB Başkanlığı (2022b), TR-AB Mali İşbirliği, https://www.ab.gov.tr/5.html (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Dışişleri Bakanlığı AB Başkanlığı (2022c), IPA III Dönemi, https://www.ab.gov.tr/ipa-iii-donemi_51805.html (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Fransızca Sözlük (2022), http://www.fransizcasozluk.net (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Hazine ve Maliye Bakanlığı Ulusal Yetkilendirme Görevlisi Ofisi (2022), https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2020/09/Mali-Bilgiler- 31.05.2020.pdf (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Hazine ve Maliye Bakanlığı (2022), İç Kontrolün Tarihçesi, https://www.hmb.gov.tr/ic-kontrolun-tarihcesi (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Özcan, M. (2019), 2021-2027 Bütçe Döneminde AB’nin Bölgesel Politikası, İKV Değerlendirme Notu, İktisadi Kalkınma Vakfı, https://www.ikv.org.tr/images/files/ikv_degerlendirme_notu_Merve_Ozcan_B%C3%B6lgesel_Politika.pdf (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Türk Akreditasyon Kurumu (2020), Akreditasyon Nedir, https://www.turkak.org.tr/akreditasyon/akreditasyon-nedir.html (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Türk Dil Kurumu (2021), Bilim ve Sanat Terimleri Sözlüğü, https://sozluk.gov.tr (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Ulucan, Betül. (2007), IPA Kırsal Kalkınma Ajansının AB Akreditasyonu, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Uzmanlık Tezi, https://www.tarimorman.gov.tr/ABDGM/Belgeler /%C4%B0DAR%C4%B0%20%C4%B0%C5%9ELER/uzmanl%C4%B1k%20Tezleri/betululucan.pdf (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• Uluslararası Akreditasyon Forumu (2021), Akreditasyon, https://iaf.nu/en/faq/ (Erişim Tarihi: 25.10.2022).
• AB Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) Oluşturan 1085/2006 sayılı Konsey Tüzüğü’nün Uygulanmasına İlişkin 12 Haziran 2007 tarihli ve 718/2007 sayılı Komisyon Tüzüğü (EC).
• Maliye Bakanlığı (2007), 26.12.2007 tarihli ve 26738 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği.
• 08.02.2006 tarih ve 26074 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında (2018 yılında yapılan değişiklikle Kalkınma Ajanslarının Hizmetlerine İlişkin) Kanun.
• 11 Mart 2014 tarih ve 231/2014 sayılı IPA II Uygulama Tüzüğü.
• 2 Mayıs 2014 tarih ve 447/2014 sayılı IPA II Uygulama Tüzüğü.
• 11.02.2015 tarihli Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Komisyonu Arasında Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA II) Çerçevesinde Birlik Tarafından Türkiye Cumhuriyeti’ne Yapılacak Mali Yardımın Uygulanmasına İlişkin Düzenlemeler Hakkında Çerçeve Anlaşma 08.12.2015 tarih ve 29556 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 2015/15 sayılı “AB’den Sağlanacak Katılım Öncesi Fonların Yönetimi” konulu Başbakanlık Genelgesi.
• 15.07.2018 tarih ve 30479 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 4 sayılı “Bakanlıkların Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşları ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı” Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi.
• Kalkınma Ajansları Personel Yönetmeliği.
• Kalkınma Ajansları Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği.
• Kalkınma Ajansları Yatırım Destek Ofisleri Yönetmeliği.
• Kalkınma Ajansları Denetim Yönetmeliği.
• Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği.
• Kalkınma Ajansları Destek Yönetimi Kılavuzu.
• X Kalkınma Ajansı İç Kontrol Sistemi Yönergesi.
• X Kalkınma Ajansı İç Denetim Yönergesi.
• X Kalkınma Ajansı İç Denetim Rehberi.
• Cumhurbaşkanlığı DDK (2014), Türkiye’nin Kalkınma Ajansları Uygulamasının Değerlendirilmesi, Araştırma ve İnceleme Raporu, Sayı 3.
• Kalkınma Bakanlığı (2014), Kalkınma Ajansları 2013 Yılı Genel Faaliyet Raporu.
• Kalkınma Bakanlığı (2018), Avrupa Birliği’nde Kalkınma Ajansları, Yayın No: 2989.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2018), Kalkınma Ajansları 2017 Yılı Genel Faaliyet Raporu.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2019), Kalkınma Ajansları 2018 Yılı Genel Faaliyet Raporu.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2020), Kalkınma Ajansları 2019 Yılı Genel Faaliyet Raporu.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2021), Kalkınma Ajansları 2020 Yılı Genel Faaliyet Raporu.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2022), Kalkınma Ajansları 2021 Yılı Genel Faaliyet Raporu.
• Sayıştay Başkanlığı (2019), 2018 Yılı Kalkınma Ajansları Genel Denetim Raporu.
• X Kalkınma Ajansı Altı Aylık ve Yıllık Faaliyet Raporları (2018-2021).
• X Kalkınma Ajansı Altı Aylık ve Yıllık İç Denetim Raporları (2018-2021).
• X Kalkınma Ajansı Yıllık Bağımsız Dış Denetim Raporları (2018-2021).
• X Kalkınma Ajansı İş Akış Şemaları.
• X Kalkınma Ajansı Organizasyon Şeması.