TASAVVUFTA ÇOCUK VE ÇOCUKLUKLA İLİŞKİLİ KAVRAMLAR

Yıl 2023, , 924 - 935, 30.06.2023

Edibe Boyraz

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1231610

Öz

Tasavvuf ıstılahında çocuk ya da çocukluk ile ifade edilen kavramlar ve bu kavramlardan neş’et eden birtakım manalar mevcuttur. Bu bağlamda tasavvufta çocuk/çocukluk, bireyin tekâmül basamaklarında varlık gösteren bir sembol hüviyetindedir. Öyle ki, çocukluk, henüz olgunlaşmamış insanı sembolize etmesi ve olgunlaşan insanın temyiz çağına ermesi ile son bulan bir devir olarak göze çarparken, müridin mürşidi ile ilişkisinde evlat ve ebeveyn prensibinin takip ediliyor olması da dikkat çekicidir. Öte yandan, kalp, kulda tevhid noktası olarak telakki edilmektedir ve kalpte bulunan nokta-i süveydâdan veled-i kalbin zuhuru söz konusudur. Bu mana çocuğu, insanın bizzat kendi hakikatidir ve tasavvufta yeri, ayrı bir öneme haizdir. Ayrıca çocukluk, insanın aslına ve saflığa kavuşması, dolayısıyla tasavvufun yegâne gayelerinden biri olarak da değerlendirilmektedir ve son olarak “ibnü’l-vakt” kavramında vakit ve çocukluk hususiyetlerinin bir arada zikredilmesi söz konusudur. Dolayısıyla bu makalede, tasavvufta çocukluğun ifade ettiği, ya da “çocukluk” ile ifade edilen manalara ve mana kalıplarına etraflıca yer verilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvufta Çocuk, Tasavvufta Çocukluk, Veled-i Kalp, İbnü'l-Vakt

CONCEPTS RELATED TO CHILDREN AND CHILDHOOD IN SUFISM

Öz

Anahtar Kelimeler

Tasavvufta Çocuk, Tasavvufta Çocukluk, Veled-i Kalp, İbnü’l-Vakt.

Kaynakça

• Abdurrahman Câmî. (2008). Evliya menkıbeleri: Nefahatü’l-üns. (S. Uludağ - M. Kara, Çev.). Marifet Yayınları.
• Abdülkâdir Geylânî. (2021). Fütûhu’l-gayb (âlemlerin keşfi). (M. B. Yamak, Çev.). Sufi Kitap Yayıncılık.
• Abdülkerim el-Cîlî. (2018). İnsan-ı kâmil. (A. M. Tolun, Çev.). İz Yayınları.
• Alam, S. M. (2015). İnsanın evrimi: Kur’ânî kavramlar ve bilimsel kuramları. (T. Koç, Çev.). İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6-7), 177-202.
• Başer, H. B. (2017). Şeriat ve hakikat: Tasavvufun teşekkül süreci. Klasik Yayınları.
• Bilge, Y. ve Taşçı, F. (2020). Ölüm anksiyetesi, varoluşsal boşluk ve otantiklik. E. Sarıkaya (Ed.), Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Teori ve Araştırmalar içinde (ss.77-106). Gece Kitaplığı Yayınları.
• Cebecioğlu, E. (2009). Tasavvuf terimleri ve deyimleri sözlüğü. Ağaç Kitabevi Yayınları.
• Cebecioğlu, E. (2018). Nokta-i süveydâ. Erkam Yayınları.
• Ceyhan, S. (2012). Vakit. Diyanet İslam Ansiklopedisi. (42), 491-492.
• Çiçek, H. (2017). Felsefeyle çocuk çocukla felsefe. Çocuk ve Medeniyet, 2 (4), 51-60.
• Demirdaş, Ö. (2012). Tasavvuf tarihinde halvet ve halvetin manevi eğitimdeki rolü. EKEV Akademi Dergisi, (53), 131-142.
• Demirli, E. (2009). İslam metafiziğinde Tanrı ve insan. Kabalcı Yayıncılık.
• Ebû Nasr Serrâc, (2016). el-Lüma’ İslam tasavvufu: Tasavvufla ilgili sorular-cevaplar. (H. Kamil Yılmaz, Çev). Erkam Yayınları.
• Feridüddin Attâr. (2006). Mantiku’t-tayr (kuşların dili). (M. Çiçekler, Çev.). Kaknüs Yayınları.
• Filiz, L. (1998). Noktanın sonsuzluğu. Pan Yayıncılık.
• Gazâlî. (1984). İnançta hassas ölçüler (İlcâmü’l-avam an ilm-i kelâm). (N. Yılmaz, Çev.). Hisar Yayınları.
• Gazâlî. (2002). İhyau Ulumi’d-Din tercümesi. (A. Serdaroğlu, Çev.). Bedir Yayınevi.
• Gazâlî. (2004). Yol gidenlerin kılavuzu ve arayanların bahçesi. (A. Duran, Çev.). Hikmet Neşriyat.
• Gazâlî. (2007). İlahi ahlak. (Y. Arıkan, Çev). Uyanış Yayınevi.
• Gazâlî. (2013). İlmin ölçütü (Mi’yaru’l-ilm). (H. Hacak - A. Durusoy, Çev.). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Gazâlî. (2019). Nurlar âlemi (Mişkatu’l-envar). (Ş. Eren, Çev). DİB Yayınları.
• Göktaş, V. ve Tenik, A. (2014). Allah’la var olmanın yolu: Zikir. İlâhiyât Yayınları.
• Izutsu, T. (2020). İbn Arabî’nin Fusûs’undaki anahtar-kavramlar. (A. Yüksel, Çev.). Kaknüs Yayınları.
• İbrahim Hakkı Erzurumî. (1980). Mârifetnâme. (F. Meyan, Çev.) Bedir Yayınevi.
• İnançer, Ö. T. (2013). Vakte karşı sözler. Sufi Kitap Yayınları.
• İnci, N. (2022). Muhâsibî’nin eserlerinde vicdanın kavramsal ve problematik zemini. İslâmi Araştırmalar dergisi, 33 (2), 575-595.
• Kelâbâzî. (2014). Doğuş devrinde tasavvuf (taʿarruf). (S. Uludağ, Çev.). Dergâh Yayınları.
• Kılıç, M. E. (2011).. Anadolu’nun ruhu: Tasavvuf, felsefe, siyaset konuşmaları. Sufi Kitap Yayınları.
• Kuşeyrî. (1989). er-Risâletü’l-Kuşeyriyye. Dâru’ş-Şa’b.
• Küçük, O. N. (2004). Zaman düşüncesinin tasavvufi açılımı. Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 3(9), 221-238.
• Küçük, O. N. (2006). Fihi Ma Fih ekseninde Mevlana’nın tasavvufi görüşleri. Rumi Yayınları. 2006.
• Merter, M. (2014). Psikolojinin üçüncü boyutu: Nefs psikolojisi ve rüyaların dili. Kaknüs Yayınları.
• Merter, M. (2016). Dokuz yüz katlı insan. Kaknüs Yayınları.
• Mevlânâ. (2014). Fîhi Mâ-Fîh. (A. Gölpınarlı, Çev.). İnkılap Kitabevi.
• Mevlânâ. (2015). Divan-ı Kebir: Seçmeler. (Ş. Can, Çev.). Ötüken Nesriyat.
• Mevlânâ. (1995). Mesnevi. (V. İzbudak, Çev.). MEB Yayınları.
• Mevlânâ. (2016). Mesnevi Tercümesi. (Ş. Can, Çev.). Ötüken Nesriyat.
• Muhyiddin İbnü'l Arabî. (1992). Tedbirat-ı İlahiyye Tercüme ve Şerhi. (A. A. Konuk, Çev.). İz Yayıncılık.
• Muhyiddin İbnü'l-Arabî. (2007). Fütühât-ı Mekkiyye. (E. Demirli, Çev.). Litera Yayıncılık.
• Muhyiddin İbnü'l Arabî. (2013). Fusûsü’l-Hikem. (E. Demirli, Çev.). Kabalcı Yayıncılık.
• Muhyiddin İbnü'l-Arabî. (2017). Fusûsu’l-Hikem: Tercüme ve Şerhi. (A. A. Konuk, Çev.). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Nesterova, S. (2016). Sûfi vaktin oğlu: Tasavvufta zaman olgusunun bireysel algıları. Uluslararası İslam Medeniyetinde Zaman Sempozyumu. Selçuklu Belediyesi Yayınları.
• Oruç, C. (2010). Okul öncesi dönemde dini duygunun kökenleri ve gelişimi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10 (3), 75-96.
• Özcan, A. Ü. (2022). Fahreddin-i Irakî’nin Lemaât adlı eserinin değerlendirilmesi. Rağbet Yayınları.
• Öztürk, E. (2020). Erken dönem Fütüvvetnameleri ekseninde Ahiliğin ahlaki temelleri. (V. Göktaş - H. Alkan (Ed.) Hacı Bayram-ı Velî V içinde (ss. 423-448). İlahiyat Yayınları.
• Öztürk, Ş. (2021). Tasavvufi düşüncenin bağımlılığa bakışı. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi, 6 (2), 498-522.
• Râgıb el-İsfahanî. (2018). Mutluluğun kazanılması (Tafsilü’n-neşeteyn ve tahsilü’s-saadeteyn). (M. Solmaz, Çev.). Sufi Kitap Yayıncılık.
• Sâdî-î Şîrazî. (1980). Bostan ve Gülistan. (K. R. Bilge, Çev.). Meral Yayınevi.
• Sayar, K. (2021). Sufi Psikolojisi. Kapı Yayınları.
• Sayın, E. (2012). Tasavvuf ve psikoloji açısından ibnü’l-vakt anlayışının etkileri”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 12 (3), 177-190.
• Suad el-Hakîm. (2005). İbnü’l-Arabi Sözlüğü. (E. Demirli, Çev.). Kabalcı Yayıncılık.
• Sühreverdî. (2005). Gerçek tasavvuf (Avarifü’l-Mearif). (D. Selvi, Çev.). Semerkand Yayıncılık.
• Usta, M. (2019). Tasavvuf eğitimi yöntemleri: Etvar-ı Seb'a / Yedi Mertebe. Mana Akademik Yayınları.
• Yazır, E. M. (2011). Hak Dini Kur’an Dili. Azim Dağıtım ve Yayıncılık.
• Yıldız, M. (2021). Geleceğin korkusunu geçmişin hüznünü taşımayan insan: İbnü’l-vakt. Sufiyye, 11, 79-98.
• Yılmaz, H. K. (2010). Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. Ensar Neşriyat.
• Yılmaz, S. (2020). Nokta-i Süveydâ’nın önemi ve özellikleri. Akademik İslam Araştırmaları Dergisi, (8), 103-130.