Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi

Yıl 2024, , 2314 - 2326, 29.12.2024

Şerife Nur Akdeniz , Ahmet Durmaz

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1519439

Öz

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerini farklı değişkenler açısından incelemektir. Belirlenen amacı gerçekleştirmek için nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya devlet üniversitelerinde öğrenim gören sosyal bilgiler öğretmen adayları katılmıştır. Veriler “Ekolojik Vatandaşlık Ölçeği (EVÖ)” ve “Kişisel Bilgi Formu” aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizi istatistik programıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyleri orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Ekolojik vatandaşlığın boyutları incelendiğinde ise katılım boyutu için öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyi düşüktür. Öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyleri farklı değişkenler açısından incelendiğinde ise; cinsiyet, üniversiteye başlamadan önce yaşanılan yer, sivil toplum kuruluşuna üye olma ve sosyal medyada çevreyle ilgili hesapları takip etme değişkenlerine göre herhangi bir anlamlı farklılık göstermemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, ekolojik vatandaşlık, öğretmen adayları, çevre eğitimi

Etik Beyan

Bu çalışma 20-23 Mayıs 2024 tarihinde gerçekleştirilmiş olan 12. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumunda sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

Investigation of social studies teacher candidates' ecological citizenship levels in terms of different variables

Öz

The aim of this study is to examine the ecological citizenship levels of pre-service social studies teachers in terms of different variables. In order to realize the determined purpose, survey model, one of the quantitative research methods, was used. Pre-service social studies teachers studying at state universities participated in the study. Data were collected through "Ecological Citizenship Scale (ECS)" and "Personal Information Form". The data were analyzed using a statistical program. As a result of the research, it was determined that pre-service teachers' ecological citizenship levels were at a medium level. When the dimensions of ecological citizenship were analyzed, the level of ecological citizenship of pre-service teachers was low for the participation dimension. When the ecological citizenship levels of pre-service teachers are examined in terms of different variables, there is no significant difference according to the variables of gender, place of residence before starting university, being a member of a non-governmental organization and following environmental accounts on social media. In line with the findings obtained as a result of the research, in order to develop students' ecological citizenship characteristics, environmental education courses should go beyond theoretical knowledge to encourage action-oriented behaviors and integrated plans should be created with other courses (such as community service or citizenship).

Anahtar Kelimeler

Social studies, ecological citizenship, Pre-service teachers, Environmental education

Kaynakça

• Altın, M. ve Akcanca, N. (2023). Öğrencilerin çevre eğitimine dair öz-yeterlikleri ve çevre etiği farkındalık algılarıyla ekolojik vatandaşlıklarının ilişkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 179-197.
• Alp, H. (2019). Kadına yönelik şiddet temalı kamu spotu üzerinden twitter kullanıcılarının tepki biçimleri. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 6(33), 427-437.
• Bostancı, S. H. ve Yıldırım, S. (2019). Sürdürülebilir topluluklar ve ekolojik vatandaşlık üzerine kavramsal bir inceleme. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (Ek Sayı), 203-218.
• Creswell, J. W. (2015). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. New York: Sage.
• Dere, İ., & Çinikaya, C. (2023). 2015 çevre eğitimi ve 2022 çevre eğitimi ve iklim değişikliği programlarının çeşitli boyutlar açısından karşılaştırılması. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 49, 80-96.
• Dobson, A. (2003). Citizenship and the Environment. Oxford: Oxford University Press.
• Durak, H. ve Seferoğlu, S. S. (2016). Türkiye'de sosyal medya okuryazarlığı ve sosyal ağ kullanım örüntülerinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 9(46). 526- 536.
• Görgülü-Arı, A. (2019). Çevre sorunları. H. G. Hastürk (Ed.). Çevre eğitimi içinde (s. 115-138). Anı Yayıncılık.
• Green, C., Medina-Jerez, W., & Bryant, C. (2016). Cultivating environmental citizenship in teacher education. Teaching Education, 27(2), 117-135.
• Günşen, G. (2023). Çevre eğitimi etkinliklerinin okul öncesi öğretmen adaylarının ekolojik ayak izi farkındalığına ve çevre bilincine yönelik ilgi düzeylerine olan etkisinin incelenmesi. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 4(1), 1-13.
• Hayır-Kanat, M. (2020). Öğretmen adaylarının kent doğası farkındalığı üzerinde çevre eğitimi dersinin etkisi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(2), 346-364.
• İstanbul İl Millî Eğitim Müdürlüğü. (2022). Çevre dostu okullar projesi tanıtım bülteni. https://istanbul.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_09/07143342_doYa_dostu_okul_dergisi.pdf (Erişim tarihi: 20/07/2024).
• Karatekin, K., Salman, M. ve Uysal, C. (2019). Öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin karşılaştırılması. Kastamonu Education Journal, 27(4), 1747-1756. doi:10.24106/kefdergi.3295
• Karatekın, K., & Uysal, C. (2018). Ecological citizenship scale development study. International Electronic Journal of Environmental Education, 8(2), 82-104.
• Kissling, M. T. (2016). Place-based social studies teacher education: Learning to teach for ecological citizenship while investigating local waste issues. A. R. Crowe and A. Cuenca (Eds), In Rethinking social studies teacher education in the twenty-first century, 321-338. Springer.
• Jorgensen, C. G. (2014). Social Studies Curriculum Migration Confronting Challenges in the 21st Century. E. W. Ross (Ed), In The social studies curriculum purposes, problems, and possibilities (ss.3-23). Albany: Sunny Press.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2023). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ilkokul ve ortaokul (4, 5, 6 ve 7. sınıflar). MEB Yayınevi.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024a). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (4, 5, 6 ve 7. sınıflar). MEB Yayınevi.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024b). MEB, TEMA Vakfı, Lise TEMA doğa eğitimi programı. https://ogmprojeler.meb.gov.tr/OGMTBA/Devam-Eden-Projeler/Ulusal-Projeler/MEB-TEMA-Vakfi-Lise-TEMA-Doga-Egitimi-Programi
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024c). “Doğa dostu çocuklar” projesi. https://edirne.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_10/06120707_DoYa_Dostu_Cocuklar.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2024d). Çevre okuryazarı yetiştirme projesi. https://bursaisg.meb.gov.tr/www/cevre-okuryazari-yetistirme-projesi/icerik/134
• Nagra, V. (2010). Environmental education awareness among school teachers. The Environmentalist, 30(2), 153-162. https://doi.org/10.1007/s10669-010-9257-x
• Skill, K. (2012). The what, who, and how of ecological action space. Sustainability, 4(1), 1-16. https://doi.org/10.3390/su4010001
• Şahin, N. F., Cerrah, L., Saka, A. ve Şahin, B. (2004). Yüksek öğretimde öğrenci merkezli çevre eğitimi dersine yönelik bir uygulama. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 113-128.
• Uyanık, G. (2016). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin bilgi düzeylerinin ve tutumlarının incelenmesi. Online Fen Eğitimi Dergisi, 1(1), 30-41.
• Uysal, C. ve Karatekin, K. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 8(2), 371-392.
• Ünal, F. (2019). Vatandaşlık yaklaşımları vatandaşlık bilinci karma araştırma örneği. Ankara: Pegem Akdemi.
• Widyanti, T. (2021, February). Strengthening Ecological Citizenship Through Social Studies Based on the Values of Multicultural Society. In 2nd International Conference on Social Sciences Education (ICSSE 2020) (pp. 267-270). Atlantis Press.
• Wolf, J., Brown, K., & Conway, D. (2009). Ecological citizenship and climate change: perceptions and practice. Environmental Politics, 18(4), 503-521.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M., Çimen, O., Karakaya, F. ve Adıgüzel, M., (2018). Biyoloji öğretmen adayların ekolojik vatandaşlık düzeylerinin incelenmesi. 2nd International Water Congress.
• Yılmaz, M., Karakaya, F., Cimen, O. & Adiguzel, M. (2019). Fen bilgisi ogretmen adaylarinin ekolojik vatandaslik duzeylerinin ıncelenmesi. Akdeniz Egitim Arastirmalari Dergisi, 13(30), 98-113.