Öz
Kaynakça
- Acıoğlu, Y. (2020). Hacıbektaş’ta Bir Ziyaret Yeri: Kadıncık Ana Evi, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 27(95), 301-322.
- Bayrakal, S. (2010). Nevşehir’in Hacı Bektaş İlçesindeki Bektaşi Kültürüyle İlişkili Türk Eserleri, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 17(55), 281-310.
- Cirtil, S. (2015). Ali Cafer Kümbeti, Kayseri Ansiklopedisi C.1, Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 98-99.
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivi Başkanlığı Belge numarası: A. {DVNSMHM.d.00025.
- Demirtaş, H. (2020). Hacı Bektaş Velî Dergâhı Ziyaretçi Defteri (1921-1925), Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
- Eyice, S. (1989). Ali Câfer Kümbeti, TDV İslam Ansiklopedisi, C.2, İstanbul: Türkiye Diyanet Yayınları, 384-385.
- Gürses, R. (1964). Hacıbektaş Rehberi, Ankara: Sanat Matbaası.
Öz
Bu çalışmada, Nevşehir ili, Hacıbektaş ilçesinde yer alan ve 17. yüzyılın başında hayatını kaybeden, Hacı Bektaş Veli’nin soyundan gelen Bektaş Efendi’nin medfûn olduğu türbe tanıtılmaktadır. Daha önce Hacı Bektaş Veli Külliyesi ve etrafındaki yapılarla ilgili çeşitli yayınlar yapılmıştır. Söz konusu yayınlarda Bektaş Efendi Türbesi hakkında da kısa bilgilere yer verilmekle birlikte yapı tek başına ele alınarak incelenmemiştir. Bu nedenle bu çalışma ile, literatüre bir katkı sağlamak ve yapının Türk türbe mimarisi içerisindeki yerinin ortaya konulması amaçlanmış¬tır. Bu amaç doğrultusunda konu ile ilgili kaynak ve arşiv taraması yapıldıktan sonra yapı, mimari ve süsle¬me özellikleri dikkate alınarak incelenmiştir. Türbe ilk olarak Bektaş Efendi’nin vefatından hemen sonra 1603 yılında sekizgen planlı ve konik külahlı bir kümbet şeklinde inşa edilmiş, daha sonra 5 Ekim 1906 tarihinde onarılarak önüne dikdörtgen planlı beşik çatılı bir ön bölüm eklenmiştir. Yapının içerisi ise bu onarımdan bir yıl sonra 19 Eylül 1907 tarihinde Batılılaşma dönemi etkileri taşıyan Barok karakterli kalem işleri ile bezenmiştir. Hem aynı yıl hem de bundan iki yıl sonra, 1909 yılında bu kalem işi süslemelere çeşitli hat eserleri de eklenmiştir. Yapı son olarak 1975 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Hacıbektaş Anıtlar Derneği tarafından onarılmıştır. Kesme taş malzeme ile inşa olunan türbe, sonradan eklenen dikdörtgen planlı beşik çatılı ön bölüm ve kare kaide üzerinde sekizgen planlı konik külahlı Kümbet olmak üzere doğu-batı aksı boyunca uzanan iki bölümden oluşmaktadır. Bu hali ile yapının inşasında aynı ilçedeki 1519 tarihli Balım Sultan Türbesi’nin örnek alındığını düşünmekteyiz. Yapısal nitelikleri itibariyle Osmanlı özelliği göstermeyen yapının daha çok Selçuklu ve diğer beylikler döneminin, özellikle de Dulkadirli Beyliği’nin etkilerini devam ettirdiği görülmektedir. Bugün Hacı Bektaş Müzesi Müdürlüğü’ne bağlı olan türbe, bölgesinde yer alan kendinden önceki türbelerin yapısal özelliklerini devam ettirmesi ve sahip olduğu mimari ve süsleme özellikleri ile Türk türbe mimarisi içerisinde önemli bir yere sahiptir.
Anahtar Kelimeler
Nevşehir Hacıbektaş Hacı Bektaş Veli Bektaşilik Bektaş Efendi Türbesi
Kaynakça
- Acıoğlu, Y. (2020). Hacıbektaş’ta Bir Ziyaret Yeri: Kadıncık Ana Evi, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 27(95), 301-322.
- Bayrakal, S. (2010). Nevşehir’in Hacı Bektaş İlçesindeki Bektaşi Kültürüyle İlişkili Türk Eserleri, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 17(55), 281-310.
- Cirtil, S. (2015). Ali Cafer Kümbeti, Kayseri Ansiklopedisi C.1, Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 98-99.
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivi Başkanlığı Belge numarası: A. {DVNSMHM.d.00025.
- Demirtaş, H. (2020). Hacı Bektaş Velî Dergâhı Ziyaretçi Defteri (1921-1925), Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
- Eyice, S. (1989). Ali Câfer Kümbeti, TDV İslam Ansiklopedisi, C.2, İstanbul: Türkiye Diyanet Yayınları, 384-385.
- Gürses, R. (1964). Hacıbektaş Rehberi, Ankara: Sanat Matbaası.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 |