KÜLTÜREL UNSURLARIN AKTARIMI BAĞLAMINDA AHMET ÜMİT’İN İSTANBUL HATIRASI ADLI ROMANININ ALMANCA TERCÜMESİYLE KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2021, , 458 - 480, 26.06.2021

Edanur Çağlar , Hasan Kazım Kalkan

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.898557

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, Ahmet Ümit’in polisiye roman türündeki “İstanbul Hatırası” adlı eserinin içerisinde yer alan kültürel unsurların, çevirmen tarafından erek dile nasıl aktarıldığı üzerinde durulmuştur. Bu çalışmada güdülen temel amaç, kültüre özgü terimlerin erek dile aktarımının, özellikle edebi metin çevirmenleri açısından çok zorlu bir süreç olduğuna dikkat çekmek ve çevirmenin, bu terimleri aktarırken aldığı çeviri kararlarına ilişkin eleştirel bir bakış açısı sunmaktır. Bu amaç doğrultusunda, kültüre özgü terimlerin erek dile aktarımında çevirmenin, Vinay & Darbelnet’in ve Peter Newmark’ın önerdikleri çeviri yöntemlerinden hangilerini ağırlıklı olarak kullanmayı tercih ettiği yönünde tespitlerde bulunulmuştur. Buna ek olarak, kültürel terimlerin erek dile aktarımında çevirmen tarafından ağırlıklı olarak tercih edilen çeviri yöntemlerinden hareketle, çevirmenin tercümesinde Lawrence Venuti’nin “Yerlileştirme” ve “Yabancılaştırma” stratejilerinden hangisini baskın olarak benimsediği ortaya konulmuştur. Bundan başka, kültürel terimlerin tercümelerine ilişkin yapılan kapsamlı analizlerden ve yorumlardan hareketle, çevirmenin, ilgili romanın Almanca tercümesinde erek kültür odaklı mı yoksa kaynak kültür odaklı mı bir yaklaşım içerisinde bulunduğu, görünür mü yoksa görünmez mi olmayı tercih ettiği de saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çeviri, Kültür, Çevirmen, Kültürel Unsurlar, Yerlileştirme Stratejisi, Yabancılaştırma Stratejisi

Kaynakça

• Baltacı, C. (2004). “Mektep”. TDV İslam Ansiklopedisi, (29), 6-7, https://cdn2.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/29/C29016279.pdf adresinden 8 Şubat 2011 tarihinde edinilmiştir.
• Berk, Ö. (2005). Kuramlar Işığında Açıklamalı Çeviribilim Terimcesi. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Bozkurt, N. (2009). “Sarık”. TDV İslam Ansiklopedisi, (36), 152-154, https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/36/C36024115.pdf adresinden 6 Şubat 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Bozkurt, N. (2004). “Mektep”. TDV İslam Ansiklopedisi, (29), 5-6, https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/29/C29016278.pdf adresinden 6 Şubat 2021 tarihinde edinilmiştir.
• DİA. (1998). “Hoca”. TDV İslam Ansiklopedisi, (18), 186-187, https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/18/C18006016.pdf adresinden 8 Şubat 2021 tarihinde edinilmiştir.
• DUDEN. Wörterbuch. https://www.duden.de/woerterbuch Erkurt, G. Ş. (2017). Disiplinlerarasılık Bağlamında Çeviribilim ve Kültür Bilimin Kuramsal Bağlantıları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (48), 59-75.
• Erul, B. (2012). “Veda Hutbesi”. TDV İslam Ansiklopedisi, (42), 591-593, https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/42/C42013832.pdf adresinden 9 Şubat 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Guerra, A. F. (2012). Translating Culture: Problems, Strategies And Practical Realities. Art and Subversion, (1), 1-27.
• Gürçağlar, Ş. T. (2016). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
• Neshkovska, S. and Kitanovska–Kimovska, S. (2018). Translating Culture. Horizons, Series A, (XXII), 165-174.
• Newmark, Peter (1988), A Textbook of Translation. New York – Londra – Toronto – Sidney – Tokyo: Shanghai Foreign Language Education Press, Prentice Hall.
• Newmark, P. (2010). Translation and Culture In B. Lewandowska-Tomaszcyk and M. Thelen (Ed.), Meaning in Translation (p. 171-182). Frankfurt am Main: Peter Lang.
• Odacıoğlu, C. ve Barut, E. (2018). Çeviri Usul, Strateji ve Yöntemleri Üzerine Bir Analiz. Tarih Okulu Dergisi (TOD), (34), 1363-1392. Odacıoğlu, M. C., Köktürk, Ş., ve Aytaş, G. (2016). Çevirmen Bir Simülatör Mü Yoksa “Gerçek” Bir Yazar Mı? Çevirmenin Çeviri Sürecindeki Konumunun Venutici Bakış Açısından Bir Analizi. Tarih Okulu Dergisi (TOD),(26), 619-634.
• TDK. Türkçe Güncel Sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Ümit, A. (2018). İstanbul Hatırası. İstanbul: Everest Yayınları.
• Ümit, A. (2017). Die Gärten von İstanbul (S. Adatepe, Çev.). Münih: btb Verlag. Kindle-Version.
• Vinay, J. P., & Darbelnet, J. (1995). Comparative stylistics of French and English: a methodology for translation, (Çev.) J. C. Sager ve M.-J. Hamel, Amsterdam /Philadelphia, John Benjamins Publishing Company.
• Yalçın, P. (2015). Çeviri Stratejileri Kuram ve Uygulama. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yurtdaş, H. (2016). Cumhuriyet Dönemi Yazın Çevirilerinde Bir Çeviri Stratejisi Olarak Yabancılaştırmanın Eksikliği: Franz Kafka’nın “Ein Landarzt” Adlı Öyküsünün Türkçeye ve İngilizceye Çevirilerinin Karşılaştırmalı İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(57), 380-411.