KADIN ÇALIŞANLARIN VE YÖNETİM KURULUNDA KADIN TEMSİLİNİN İŞLETME PERFORMANSINA ETKİSİ: BİST 50’DE YER ALAN İŞLETMELER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, , 1243 - 1259, 30.09.2021

Burcu Doğanalp , Meral Ortakarpuz

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.989303

Öz

Kadın çalışan ve yönetim kurulunda kadın temsilinin sayısı günümüz dünyasında akademik çalışmalara ve tartışmalara konu olmaktadır. İşletmelerde kadın varlığının arttırılmasına yönelik yapılan otorite uygulamalarının, özel sektör faaliyetlerinin ve işletmelerin almış olduğu kararların halen istenilen seviyede olmadığı düşünülmektedir. İş dünyası içindeki “kadın” varlığının artması sadece işletme performansı açısından değil, kadının bireysel olarak güçlenmesinin yanında ülke gelişmişliğini de etkileyecek önemli bir unsur olarak değerlendirilmelidir. Bu çalışmanın kavramsal kısmında dünyada ve Türkiye’de kadın istihdamı ve yönetici pozisyonlarındaki kadınların tarihsel süreç içerisindeki gelişimine ilişkin bir değerlendirme yapılarak güncel verilere yer verilmiştir. Çalışmanın uygulama bölümünde ise Türkiye BİST 50’de yer alan işletmelerin kadın çalışan oranları ve yönetim kurulunda yer alan kadınların oranları ile işletmelerin kar ve toplam varlık oranları arasındaki ilişki analiz edilerek işletme performanslarına olan etkisi ortaya konulmuştur. Analizde değişkenler arasındaki ilişkinin derecesi ve yönü korelasyon analizi ile gücü ve açıklanabilirliği ise regresyon analizleri ile değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, kadın çalışanların oranının işletme performansına etkisine dair olumlu bulgular elde edilirken, yönetimde yer alan kadınların etkisi istatistiki olarak açıklanamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadın Çalışanlar, Yönetim Kurulunda Kadın Temsili, İşletme Performansı, BİST 50.

Kaynakça

• Aksoy, N., Felek, Ş., Yayla N. ve Çeviş İ. (2019). Türkiye’ de Kadın İstihdamı ve Etkileyen Faktörler. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(3), 146-163.
• Alhan, O. ve Yüksel S. (2018). Kadın Çalışanların Banka Büyüklüğü ve Karlılığına Etkisi: Engle-Granger Eş Bütünleşme Analizi ile Türkiye Üzerine Bir Uygulama, İş’te Davranış Dergisi, 3(2), 140-147.
• Bayram, N. (2004). Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri Analizi, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Cook, R. (2013). The Relationship between Corporate Governance Practices and Firm Performance in the Junior Canadian Life Sciences Sector, Master Thesis, Saint Mary’s University Master of Business Administration, Halifax - Nova Scotia, Canada.
• Coşkun R., Altunışık R. ve Yıldırım E. (2017). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, 9. Baskı, Sakarya: Sakarya.Yayıncılık.
• Doğan Günday, P. (2011). Ekonomik Kalkınmada Kadının Önemi ve Katkısı, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Doğan, M. (2018). Kadın Yönetim Kurulu Üye Sayısının Finansal Performans Üzerinde Etkisi: Literatür Taraması. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 1, 132-141.
• Doğanalp, B. ve Sanioğlu Z. (2016). Cam Tavan Sendromu: Eşitlik ve Kadınlar Bağlamında Türkiye Nerede?. Volkan Yücel ve Süleyman Öğrekçi (Ed.) Ekonomi Sosyoloji ve Kadın (s. 227-260), İstanbul: Kriter Yayıncılık.
• Durmaz, Ş. (2016). İşgücü Piyasasında Kadınlar ve Karşılaştıkları Engeller. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 37-60.
• Egon Zehnder, (2014). Egon Zehnder European Board Diversity Analysis With Global Perspective, Retrieved June 10, 2021 from https://www.egonzehnder.com/cdn/serve/article-pdf/1513691331-218ae9ef1a1fcdeeee611b7d5f107663.pdf.
• Ekin, N. (1991). Batı Toplumlarında Kadın İşgücü ve İstihdamı ve Kısmi Süreli Çalışmadaki Gelişmeler, Hukuki Esasları ve Sosyal Ekonomik Yönleriyle Kısmi Çalışma Paneli Kitabı içinde (s. 9-21), T.C. Başbakanlık ve Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Genel Yayın No: 23, Ankara: Öz-El Matbaa.
• Erarslan, G. (2009). Türkiye’de Kadın İstihdamının Artırılması: Tespit ve Öneriler, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gerni, G. M. (2001). Yönetimde Kadınlar, İstanbul: Beta Yayınları.
• Güvenek, B. (2016). Türkiye’de Sekiz Yıllık Zorunlu ve Kesintisiz Eğitimin Kadın İşsizliğine Etkisi: Müdahale Analizi. Bilge Afşar ve Burcu Doğanalp (Ed.) Kadın Girişimciliği (s. 163-190), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• He, J. and Huang, Z. (2011). Board Informal Hierarchy and Firm Financial Performance: Exploring a Tacit Structure Guiding Boardroom Interactions. Academy of Management Journal, 54(6), 1119-1139.
• ILO-Uluslararası Çalışma Örgütü. (2018). World Employment and Social Outlook: Trends for Women 2018, Geneva: ILO.
• ILO-Uluslararası Çalışma Örgütü. (2019). İş ve Yönetimde Kadınlar: Liderlik Konumundaki Kadınlar İşletmelerin Daha İyi Performans Göstermesini Sağlıyor. https://www.ilo.org/ankara/news/WCMS_703605/lang--tr/index.htm adresinden 10 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
• ILO-Uluslararası Çalışma Örgütü. (2021). Which Countries Have the Highest Gender Gap in the Workplace? https://www.ilo.org/global/about-the-ilo/multimedia/maps-and-charts/enhanced/WCMS_556528/lang--en/index.htm adresinden 10 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
• İğde, G. (2011). Avrupa Birliği’nde İş ve Aile Yaşamını Uyumlaştırma Politikaları: İspanya ve Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• İmadoğlu, T., Kurşuncu, R. S. ve Çavuş, M. F. (2020). The Effect of Glass Ceiling Syndrome on Women’s Career Barriers in Management and Job Motivation. Holistica, 11(2), 85-99.
• Karabıyık, İ. (2012). Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadın İstihdamı. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 231-260.
• Kurtuldu, Reyhan Ö. (2018). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Kadına Karşı Aile İçi Şiddetle Mücadele Kampanyaları; Sabancı Vakfı “İş Dünyası Aile İçi Şiddete Karşı” Projesi Analizi. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 2(2), 97-110.
• Lindstaedt, H., Wolff, M., Fehre, K. (2011), Frauen in Führungspositionen - Auswirkungen auf den Unternehmenserfolg, German Federal Ministry of Family - Senior Citizens - Women and Youth Published, Almanya.
• Menteş, Süleyman A. (2011), Gender Diversity at the Board and Financial Performance: A Study on ISE (Istanbul Stock Exchange). Middle Eastern Finance and Economics, 14, 6-15.
• Mitra, A. (2003). Breaking the Glass Ceiling: African-American Women Inmanagement Positions. Equal Opportunies International, 22(2), 67-79.
• Naithani, P. (2010). Overview of Work-Life Balance Discourse and Its Relevance in Current Economic Scenario. Asian Social Science, 6(6), 148-155.
• Ocak, M. (2013). Yönetim Kurulu ve Üst Yönetimde Yer Alan Kadınların Finansal Performansa Etkisi: Türkiye'ye İlişkin Bulgular. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 60, 107-126.
• OECD, (2021). OECD Stat, Labour Force Statistics by Sex İndicators: Labour Force Participation Rate, Retrieved June 10, 2021 from https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=STLABOUR.
• Redman B. Toksoy (2020). Üst Yönetimde Kadın Temsili: Avrupa Birliği ve Türkiye'deki Gelişmeler, https://www.tusiad.org/tr/fikir-ureten-fabrika/item/5533-ust-yonetimde-kadin-temsili--avrupa-birligi-ve-turkiyedeki-gelismeler adresinden 10 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Retrieved June 10, 2021 from https://www.ilo.org/global/about-the-ilo/multimedia/maps-and-charts/enhanced/WCMS_556528/lang--en/index.htm.
• Sabancı Üniversitesi (2020). Kurumsal Yönetim Forumu, Türkiye’de Yönetim Kurulunda Kadınlar-2020, https://www.yonetimkurulundakadin.org/assets/node_modules/source/pdf/sabanci-2020-8th_yillik_rapor.pdf. adresinden 10 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Şahin, K., Eser, B., Kaplan, T. ve Özdündar G. (2018). Yönetim Kurullarında Kadın Yönetici Temsili: Türkiye’de Yönetim Kurulları Yapısının Cinsiyet Bağlamında İncelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(4), 1147-1166.
• Şencan, M., İbicioğlu, H. ve Karabekir, M. (2015). Kadın Yöneticilerin Liderlik Özelliklerinin İncelenmesi: Türkiye'deki Kadın Rektörler Üzerine Bir İçerik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 241-259.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı, (2018). Kadının Kalkınmadaki Rolü Özel İhtisas Raporu, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/KadininKalkinmadakiRoluOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf) adresinden 10 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Taşkın, D. F. ve Mandacı E. P. (2017). Şirket Yönetim Kurulundaki Kadın Üyelerin Firma Performansına Etkisi, İşletme Fakültesi Dergisi, 18(1), 29-45.
• Toksöz, G.. (2015). Kalkınmada Farklı Yörüngeler Kadın İstihdamında Farklı Örüntüler Işığında Türkiye’de Kadın İstihdamı. Ahmet Makal ve Gülay Toksöz (Ed.) Geçmişten Günümüze Türkiye’de Kadın Emeği (s. 168-200), Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
• TÜİK, (2018). İstatistiklerle Kadın 2018, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2018-30707 adresinden 10 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
• TÜİK, (2018). Türkiye Kadın Yönetici Verileri, http://www.tuik.gov.tr, adresinden 10 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
• TÜİK, (2021). Türkiye Kadın İstihdamı Verileri, http://www.tuik.gov.tr adresinden 10 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
• TÜSİAD, (2012). Kadın-Erkek Eşitliği Çalışma Grubu Başkanı Nur Ger'in "Cinsiyet Eşitliği ve Kalkınma" Konulu Açılış Konuşması, 10 Kasım 2012 Erzurum, https://tusiad.org/tr/konusma-metinleri/item/5972-tusiad-kadin-erkek-esitligi-calisma-grubu-baskani-nur-gerin-cinsiyet-esitligi-ve-kalkinma-konulu-acilis-konusmasi---erzurum adresinden 10 Haziran 2021 tarihinde edinilmiştir.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• World Economic Form (2021). Global Gender Gap Report 2021, Retrieved June 10, 2021 from http://reports.weforum.org/globalgender-gap-report-2021.
• Yorgun, S. (2010). Sömürü, Koruma ve Pozitif Ayrımcılıktan Çalışma Hayatının Egemen Gücü Olmaya Doğru Kadınlar:21. Yüzyıl ve Pembeleşen Çalışma Hayatı. Sosyo-Ekonomi Dergisi, 11(11), 167-190
• Zahidi, S ve Ibarra H. (2010). World Economic Forum Corporate Gender Gap Report 2010, Retrieved June 10, 2021 from https://www.jpn.up.pt/pdf/corporate2010.pdf.