Gıda Sektöründe Firmaların İnovasyon Kararlarını Olumsuz Yönde Etkileyen Faktörler Üzerine Bir İnceleme: Batı Akdeniz Bölgesi Örneği

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 2, 180 - 205, 21.11.2012

Nurdan Kuşat Levent Kösekahyaoğlu

Öz

Yapısı gereği gıda sektörü pek çok irili ufaklı firmayı kapsamaktadır. Gıdanın insan hayatı için vazgeçilmezliği, sektörün diğer imalat sektörlerine göre nispeten emek yoğun üretime dayalı olması, ayrıca tarım ve sanayi sektörüyle olan yakın ilişkisi, bu sektörde firma sayısının artmasını tetikleyici bir rol oynamaktadır. Bu nedenle artan rekabetten olumsuz etkilenmemek için firmalar sıklıkla inovasyona başvurmaktadır. Bu çalışmada gıda sektörünün alt sektörlerinden birisi olan şekerleme, kakao ve çikolata alt sektöründe faaliyette bulunan firmaların inovasyon yapma kararlarını olumsuz yönde etkileyen faktörlerin ağırlıklı olarak neler olduğu konusu Batı Akdeniz Bölgesi örneklemi çerçevesinde Mann Whitney U Testi yardımıyla test edilmektedir. Sonuçlar, inovasyon konusundaki en önemli eksiğin bilgi yetersizliği olduğunu göstermektedir. Firmaların, yapılan inovasyonların miktarını yeterli buldukları için ya da inovasyona talebin olmadığını düşündüklerinden inovasyon yapmak konusunda gönülsüz oldukları gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gıda Sektörü, Rekabet Gücü, İnovasyon, Şekerleme

Kaynakça

• Avermaete, T., J. Viaene, E. Morgan ve W. Crawford, “Determinants of Innovation Small Food Firms” European Journal of Innovation Management, C.6, S.1, s.8-17, 2003
• Barca,M., M.S. Döven ve K.Taşkin, (2006), Uluslararası Pazarlarda Türk Gıda Sektörünün Rekabet Gücü ve İhracatta Aranan Kriterler, Karşılaşılan Engeller, İTO Yayınları:24, İstanbul
• Bigliardi, B. ve Dormio, A.I., “An Emprical Investigation of Innovation Determinants in Food Machinery Enterprises”, European Journal of Innovation Management, C.12, S.2, 223-242, 2009
• Bingöl, Ş. (1997), Dış Pazar Rekabetinden Türk Gıda Mamullerinin Nicelik ve Nitelik Yönünden Etkilenmesi, Ankara.
• Bulu,M., İ.H. Eraslan ve M. Barca, (2007), “Türk Gıda Sektörünün Uluslararası Rekabetçilik Düzeyinin Analizi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, C.IX, S.1, S.311-335.
• Can,F., (2007), Dünyada ve Türkiye’de Araştırma Geliştirme Faaliyetlerine Yönelik Vergisel Teşvikler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Maliye Programı Trabzon,
• Demirbaş, N., Oktay, D. ve Tosun, D., (2006), “AB Sürecinde Türkiye’de Gıda Güvenliği Açısından Geleneksel Ürünlerin Üretim ve Pazarlaması”, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10(3/4) Ss.47-55.
• Dokuzuncu Kalkınma Planı, (2006), Gıda Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu (2007-2013).
• Ekşi,A., (1992) “Türkiye’de Gıda Sanayinin Durumu ve Geleceği” Gıda Dergisi, 17 (1), S.3-6.
• Elçi,Ş., İnovasyon, Kalkınmanın ve Rekabetin Anahtarı, Technopolis Group, (Tyd), 2007
• Firat,A. ve Dirlik,S., (2008), Türkiye Avrupa Birliği Sektörel Rekabet Analizleri, Editör: Selahattin Bekmez, Nobel Yayınları, Ankara.
• Galizzi,G. and Venturini,L., (1996), Economics Of Innovation: The Case Of Food Industry, (Editors) Physica-Verlag Heidelberg, Germany.
• Gatti,S., F. Pecci ve P. Varini, “The Role of Process and Product Innovation in the Reorganisation of the Principal Beef Slaughtering Firms in Italy”, s. 369390, (in G.Galizzi and L.Venturini, eds., Economics of Innovation: The Case of Food Industry), Heidelberg:Physica-Verlag, 1996
• Güneş,E. ve Ünsal,F., (2006), “Türkiye’de Gıda Sektörünün Ekonomik Yapısı ve Avrupa Birliğine Uyumu”, Türkiye 9. Gıda Kongresi, Bolu,24-26 Mayıs 2006.
• Henson,S., (1996), “Demand-Side Constraints On The Introduction New Food Technologies: The Case Of Food Irradiation”, S. 36-91, (In G.Galizzi And L.Venturini, Eds., Economics Of Innovation: The Case Of Food Industry), Heidelberg:Physica-Verlag.
• Ilori,M.O., J.S.Oke ve S.A.Sanni, “Management of New Product Development in Selected Food Companies in Nigeria”, Technovation, 20, s.333-342, 2000
• Karaöz,M. ve Albeni,M., (2003), “Ekonomik Kalkınma ve Modern Yenilik Teorisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, C.8, S.3, S.27-48.
• Kavrakoğlu,İ., (2006), Yönetimde Devrimin Rehberi İnovasyon, Alteo Yayıncık.
• Kaya,M., N.Artik, M.Karakaya, Ş.Şiik Oğraş ve B. Yalinkiliç, (2010), “Gıda Sanayinin Teknolojik Analizi”, Tmmob Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisliği Vii. Teknik Kongresi, (11-15 Ocak 2010), Ankara.
• Kırım,A., (2006), Kârlı Büyümenin Reçetesi: İnnovasyon, Sistem Yayıncılık:559, İstanbul.
• Menrad,K., “Innovations in the Food Industry in Germany”, Research Policy, 33, s.845-878, 2004
• Mcnamara, K., C.R.Weiss and A.Witkopp, (2003), “Market Success Of Premium Product Innovation: Empirical Evidence From The German Food Sector”, Departmant Of Food Economics And Consumption Studies University Of Kiel, S.1-14, (Working Paper Fe 0306), Temmuz 2003.
• Nicholas,F. “Combined Roles of Process and Product Innovations in the Food Industries”, s. 341-353, (in G.Galizzi and L.Venturini, eds., Economics of Innovation: The Case of Food Industry), Heidelberg:Physica-Verlag, 1996
• Oustapassidis,K. and Giannakas,K., (1996), “Product Development And Conduct In A Competitive Food Market: The Case Of The Grek Sausage Industry”, S. 275-294, (In G.Galizzi And L.Venturini, Eds., Economics Of Innovation: The Case Of Food Industry), Heidelberg:Physica-Verlag.
• Öndoğan,E.N., (2002), “Türkiye’de İşlenmiş Gıda Ürünleri Pazarlaması”, Ege Akademik Bakış , 2002; 2(2):93-104
• Topçu,Y. Ve Işik,B., (2007), “Gıda Ürünleri Piyasasında Yeni Pazarlama Stratejileri: İmalatçı Markalara Karşı Özel Markalar”, Tarım Ekonomisi Dergisi, 13(1), S. 7-17.
• Tozanli,S., M.Donduran Ve A.Ataay, (2007), Uluslararası Rekabet Stratejileri: Türkiye Gıda Sanayi, Tüsiad Rekabet Stratejileri Dizisi:10, İstanbul, Eylül 2007.
• Traill,W.B. Ve Meulenberg,M., (2002), “Innovation In The Food Industry”, Agribusiness, C.18(1), S.1-21.
• Tunç,H., (2008), Bir Yenilik Göstergesi Olarak Patent Ve Türkiye Patent Performansı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi