Ahmed Cevdet Paşa’nın Gözüyle XIX. Asır Osmanlı Toplumu: İstanbul ve Adana Örneği

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 2, 109 - 124, 21.11.2012

Ahmet Oğuz

Öz

XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin yetiştirdiği en büyük bilim adamlarından biri olan Ahmed Cevdet Paşa, içinden çıktığı topluma bilim adamlığının yanında devlet adamı olarak da büyük hizmetlerde bulunmuştur. Yetiştiği dönemi iyi tahlil etmiş ve karşılaştığı problemlerle ilgili çözümler üretmeye çalışmıştır. Kabiliyeti ve çalışkanlığı ile döneminde önemli görevlerde bulunmuştur.
İstanbul’da bulunduğu sırada saray ve İstanbul’un problemlerini, İstanbul dışına çıktığı zaman da taşranın problemlerini gözlemlemiştir. Bu gözlemlerinin bir kısmını da Ma’ruzât adlı eserinde yazmıştır. Burada Osmanlı Devleti’nin Tanzimat Fermanı sonrası Batılılaşma meseleleri ve bunların Türk sosyal hayatına yansımaları ele alınmıştır. Adı geçen eserde, üzerinde en çok durulan konular, değişimle beraber Türk toplum hayatındaki farklılaşma ve bu farklılaşmanın sosyal hayata, ekonomiye ve kadın hayatına etkileridir. Adana ve çevresinde ise daha çok bölgesel meseleler ve aşiretlerin iskânıyla ilgili çalışmalara yer verilmiştir. Bölgede var olan huzursuzluğun aşiretleri iskân ettirilerek ve devlet otoritesini adaletli bir şekilde tesis ederek olabileceğine işaret edilmektedir

Anahtar Kelimeler

Ahmed Cevdet Paşa, Modernleşme, Sosyal Hayat, Adana

THE VIEW OF AHMED PASHA ABOUT THE OTTOMAN SOCIETY IN THE XIX. CENTURY: ADANA AND ISTANBUL

Öz

Ahmed Cevdet Pasha, XIX. Century Ottoman Empire is one of the greatest scientists trained. He also comes from the community as a statesman of great service to science was near. Grew up the analysis of the period relate to the problems faced and the solutions have worked. Period it has served with ability and diligence. He observes that the problems in Istanbul when he was in the palace. He observes that outside of Istanbul, when the problems of the country. He wrote in his book Ma'ruzât a portion of these observations. Here, the Westernization of the Ottoman Empire after Tanzimat Edict of Turkish social life issues and their implications are discussed. The piece, differentiation, and this differentiation of the Turkish community life, social life, economy and the effects of women's lives. In around Adana and the tribes settled in to work on more regional issues are included. By applying the unrest that exists in the region and settled tribes by establishing state authority to some reports point to a fair. 

Anahtar Kelimeler

Ahmet Cevdet Pasha, Modernization, Social Life, Adana

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Evrakı (Y. EE), 142/7.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye Nezareti Tercüme Odası, (HR. TO), Dosya No: 531, Gömlek No: 67.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, HR. TO, Dosya No: 466, Gömlek No: 43.
• Ahmed Cevdet Paşa Semineri, (27-28 Mayıs 1985), Bildiriler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, İstanbul, 1986.
• Ahmed Cevdet Paşa, (Yay. Cavid Baysun) Tezakir, 1-12, TTK Yayınları, Ankara 1986.
• Ahmed Cevdet Paşa, Ma’ruzât, (Yay. Haz. Yusuf Halaçoğlu), Çağrı Yayınları, İstanbul 1980.
• Ahmed Refik, Onüçüncü Asır-ı Hicride İstanbul Hayatı (1786-1882), İstanbul 1988.
• Ahmet Cihan-İlyas Doğan, Osmanlı Toplum Yapısı ve Sivil Toplum, 3 F Yayınları, 2007, s. 38.
• Ali Akyıldız, Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, İletişim Yayınları. İstanbul, 2006.
• Carter V. Findley, Modern Türkiye Tarihi, İslam, Milliyetçilik ve Modernlik (1789- 2007), (Çeviren Güneş Ayas), Timaş Yayınları, İstanbul 2011.
• Samuel Sullivan Cox, Bir Amerikan diplomatının İstanbul anıları 1885-1887, (Çeviren Gül Çağalı Güven), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2009.
• Dursun Yıldırım, “Sözel Tarih Belgesi: Sözel Tarih Metinleri (Kamanlı Mendoğ’un sözel tarihine bağlı sözel belge üzerine bir deneme)” Türkbilig, 2004/8: S.131-154.
• Ebül –Ulâ Mardin, Ahmet Cevdet Paşa, Mardin Valiliği Yayınları, 2. Baskı, Ağustos 2011.
• Fatma Bulut, I. Dünya Savaşı Yıllarında İzmir’de Eğlence Kültürü ve Toplumsal Yaşama Etkileri, (Danışman Yrd. Doç. Dr. Türkan Başyiğit), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 2010 (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Feryal İrez, XIX. Yüzyıl Osmanlı Saray Mobilyası, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1988.
• Halil İnalcık, “Osmanlı Toplum Yapısının Evrimi”, Türkiye Günlüğü,(Yaz), sayı 11, S.30-41.
• İlber Ortaylı, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Hil Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 1995.
• Kemal H. Karpat, Osmanlı Nüfusu, Timaş Yayınları, İstanbul 2010.
• M. Duverger, Sosyal Bilimlere Giriş, Bilge Yayınları, İstanbul 2002.
• Mehmet Seyitdanlıoğlu, Tanzimat Döneminde Modern Belediyeciliğin Doğuşu Yerel Yönetim Metinleri, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2010.
• Nesimi Yazıcı, “Tanzimat Döneminde Osmanlı Haberleşme Kurumu”, 150. Yılında Tanzimat, (Yay. Haz. Hakkı Dursun Yıldız), Ankara 1992, S. 139-210.
• Özge Samancı, “İmparatorluğun Son Döneminde İstanbul ve Osmanlı Saray Mutfak Kültürü”, Türk Mutfağı,( Proje yürütücüsü ve Editörü Arif Bilgin-Özge Samancı), Kültür Bakanlığı, Ankara 2008, S. 199-217.
• Stephen Caunce, Sözlü Tarih ve Yerel Tarihçi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2008, 2. Baskı.
• Ümit Meriç, Cevdet Paşa’nın Toplum ve Devlet Görüşü, Timaş Yayınları, İstanbul 2002, 4. Baskı.
• Walter J. Ong, Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi, Metis Yayınları, İstanbul 2010.
• William a. Havilan, Kültürel Antropoloji, kaknüs yayınları, İstanbul 2002.
• Yahya Bağçeci, Sultan Abdülaziz’in Mısır Seyehati, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 2003, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Yusuf Halaçoğlu-M. Akif Aydın, “Cevdet Paşa”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 7, S. 443-450.
• Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, “Tanzimatta İçtimai Hayat”, Tanzimat I, Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi, İstanbul 1999, S. 619-659.
• http://www.merriam-webster.com/dictionary/catholicos.