Musahipzade Celâl’in Oyunlarında Moderne Dönüşen Gelenek

Yıl 2012, Cilt: 1 Sayı: 2, 42 - 52, 21.11.2012

Refika Altıkulaç Demirdağ

Öz

Musahipzade Celâl önemli oyun yazarlarımızdandır. Yazar, komedi oyunlarında geleneksel Türk tiyatrosunun hem teknik hem de tip özelliklerinden yararlanmıştır. Batı tiyatrosunun sahne özelliklerini geleneksel olanla ustaca birleştirmiştir. Ortaoyunu meddah, gölge oyunu ve halk hikâyeciliği gibi halk tiyatrosu geleneğine bağlı ögeleri oyunlarında kullanmış ve yazılı metni sanatçı ustalığıyla bir anlamda meydandan sahneye taşımıştır.

Musahipzade, oyunlarında mekân olarak mahalleyi kullanır. Geleneksel tiyatronun mahalle kültürüne yakın bir yaklaşımla oluşturduğu atmosferde hem eğlendiricilik vardır hem de toplumsal eleştiri. Yazarın geleneği modernle birleştiren tavrında bütüncül bir yaklaşım vardır.

Bu çalışmada Musahipzade’nin komedi oyunlarından yola çıkarak geleneği modernle birleştiren bütüncül tavrını göstermeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler: geleneksel Türk tiyatrosu, modern Batı tiyatrosu, mahalle, toplumsal eleştiri.

COMBINING TRADITION WITH THE MODERN IN MUSAHİPZADE CELÂL'S PLAYS

ABSTRACT

Musahipzade Celâl is one of the most important play writers of Turkish theatre. In his comedies, he uses both the techniques and the character types of traditional Turkish theatre. He skillfully combines scenes features of modern Western theatre and traditional Turkish theatre. He uses elements related to traditional folk theatre such as ortaoyunu, meddah, Turkish shadow play and folk narration. He also carries written texts to arena by his mastery of the artist.

Musahipzade uses neighborhood as the setting of his plays. There are both entertaining both social criticism in atmosphere that created by a close approach to the traditional culture of the theater neighborhood. There is an integrated approach in the author’s attitude that combines tradition with the modern.

In this article we will try to show an integrated approach in the author’s attitude that combines tradition with the modern based on his comedy plays.

Keywords: traditional Turkish theater, modern Western theater, neighborhood, social criticism, comedy.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Türk Tiyatrosu, Modern Batı Tiyatrosu

Kaynakça

• Aça, M. ve Ercan A. M. (2004). “Anonim Halk Edebiyatı”, M. Öcal Oğuz ve diğer (Ed.), Türk Halk Edebiyatı El Kitabı (s. 113-168), Ankara: Grafiker Yayınları.
• And, M. (1969). Geleneksel Türk Tiyatrosu, Kukla, Karagöz, Ortaoyunu. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• And, M. (1977). Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• And, M. (1994). Türk Tiyatro Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Elçin, Ş. (1986). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Musahipzade Celâl. (1936a). Atlı Ases, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Musahipzade Celâl. (1936b). Aynaroz Kadısı, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Musahipzade Celâl. (1936c). Balaban Ağa, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Musahipzade Celâl. (1936d). Bir Kavuk Devrildi, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Musahipzade Celâl. (1936e). Gül ve Gönül, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Musahipzade Celâl. (1936f). İstanbul Efendisi, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Musahipzade Celâl. (1936g). İtaat İlâmı, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Musahipzade Celâl. (1936h). Kaşıkçılar, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Musahipzade Celâl. (1936ı). Yedekçi, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Musahipzade Celâl. (1986). Eski İstanbul Yaşayışı, Ankara: Devlet Tiyatroları Yayınları.
• Gerçek, S. N. (1942). Türk Temaşası, İstanbul: Kanaat Kitabevi.
• Şener, S. (1963). Musahipzade Celâl ve Tiyatrosu, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Şener, S. (2000). Yaşamın Kırılma Noktasında Dram Sanatı, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Tuncay, M. (2004). Musahipzade Celal Tiyatrosu’nda Osmanlı Tavrı, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Yüksel, A. (1995). “Modern Türk Tiyatrosunda Arayış ve Gelişmeler”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, (12), 123-130.