17. Yüzyıl Divan Şairlerinden Rızâyî’nin Bilinmeyen Gazelleri

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 2, 38 - 52, 25.02.2014

Hüseyin Gönel , Şefika Yapıcı

Öz

Rızâyî 17. yüzyılda yaşamış divan şairlerindendir. Devrinönemli simalarından Şeyhülislam Zekeriya Efendinin torunu ve ŞeyhülislamYahya’nın yeğenidir. Genç yaşta vefat eden şair arkasında üç eser bırakmıştır.Bunlar Dîvân, Nakdü’l-Mesail Fi Cevabi’s-sail ve Avdü’ş-Şebab adlı mensureserleridir. En önemli eseri olan divanının tenkitli metni Ali Zor tarafındanhazırlanmıştır. Buna göre divanda 21 Kaside, 219 Gazel, 13 Rubâ’î, 8 Kıt‘a, 46Matla‘ yer almaktadır. Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi R-6809 numaradakayıtlı Mecmu‘a-i Devâvîn adlı yazmada Şeyhülislâm Yahyâ, Nev‘izâde Atâ‘î,Arpaeminizâde Sâmî, Kafzâde Fâ’izî, Nef’î ve Rızâyî’den şiirler belli bir düzendahilinde bulunmaktadır. Rızâyî’ye ait olan ve gerek yazma divanlarda gerekseneşredilmiş divanında yer almayan 9 gazel, 1 kasidenin eksik 9 beyti ve ikigazelin eksik kısımları yer almaktadır. Bu çalışmada Rızâyî’nin Mecmu‘a-iDevâvîn’deki şiirleri divanı ile karşılaştırılmış, divanda yer almayan şiirlertranskribe edilerek vezinleriyle birlikte verilmiştir. Her iki eserde debulunan şiirler üzerinde bir tasarrufa gidilmemiştir. Bu yazı Rızâyî’nindivanında bulunmayan şiirlerini neşretme amacına hizmet etmektedir.

Anahtar Kelimeler

17. yüzyıl divan şiiri, şiir mecmuası, Mecmu‘a-i Devâvîn

UNKNOWN GAZELS OF RIZÂYÎ A 17th CENTURY DİVAN POET

Öz

Rızayi is one of the most prominent 17th century divan poets. He is related with two important figures of the time, Şeyhülislam Zekeriya Efendi and Şeyhülislam Yahya, grandson of the former and nephew of the later. The poet, died at a very early age, produced three pieces of work named; Dîvân, Nakdü’l-Mesâil fî Cevâbi’s-Sâil and Avdü’ş-Şebâb. His most significant work, the critique of his divan, was studied by Ali Zor. According to Zor’s work, the divan includes 21 kasides, 219 gazels, 13 rubais, 8 stanzas and 46 matlas. There are also some poems by Şeyhülislam Yahyâ, Nev‘izâde Atâ‘î, Arpaeminizâde Sâmî, Kafzâde Fâ’izî, Nef’î and Rızâyî in a particular order in a magazine named Mecmu‘a-i Devâvîn, available in Sarajevo Gazi Husrev Bey Library, with the registration number R-6809. Rızayi had 9 gazels and 9 beyits of one of his kasides that are not available in either his published divan or any other collection of his work. This study not only presents a comparison of his poems in Mecmu‘a-i Devâvîn with the ones in his divan, but also provides the transcriptions and the ryhmes of the poems that are not present in his divan. Poems that are available in both of his literary works have been left untouched. This work aims to shed light on his poems that are not presented in his divan. 

Anahtar Kelimeler

17th century divan poetry, magazine of poetry, Mecmu‘a-i Devâvîn

Kaynakça

• ABDÜLKADİROĞLU, A. (1997). Edebiyatta Metodoloji Açısından Elyazmaları ve Nadir Eserler Üzerine Notlar. Kültürümüzden Esintiler, s.527-569.
• ATEŞ, A. (1942). Metin Tenkidi Hakkında (Dâsitân-ı Tevârih-i Mülûk-ı Âl-i Osman Münasebeti ile). Türkiyat Mecmuası, C. VII-VIII, s.253-567.
• ATİK GÜRBÜZ, İ. (2012). Şiir Mecmualarının Biyografik Değerine Dair Araştırmalara Ek. Türklük Bilimi Araştırmaları (TUBAR), Güz, S. 32, s. 147-157.
• AYDEMİR, Y. (2001a). Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü. Bilig, S. 19, s.149-157.
• AYDEMİR, Y. (2001b). Şairlerin Edebî Kişiliğinin Tesbitinde Mecmuaların Rolü. Türk Kültürü, S. 464, s.731-744.
• AYDEMİR, Y. (2007). Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler. Turkish Studies, Volume 2/3 Summer, s.122-137.
• GÜRBÜZ, M. (2013a). Osmanlı Şiirinin Hazineleri: Mecmualar Ve Cönkler Çalıştayı. Turkish Studies, Volume 8/1 Winter, s.2907-2909.
• GÜRBÜZ, M. (2013b). Şiir Mecmualarının Kaynakları Üzerine. Turkish Studies, Volume 8/1 Winter, s.315-322.
• Mecmua-ı Devâvîn, Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, R-6809.
• KÖPRÜLÜ, M. F. (1986). Türk Edebiyatı Tarihinde Usul, Edebiyat Araştırmaları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Turkish Studies (2013). Prof. Dr. Âmil Çelebioğlu Armağanı (Mecmualar Özel Sayısı), Volume 8/1 Winter.
• ZOR, A. (1999). Rızâyî (Mehmed Ali Çelebi) Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni, Yüksek lisans Tezi, Erzurum.
• ZÜLFE, Ö. (2011). Biyografik Bilgiler Açısından İki Nazire Mecmuası. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 4, Sayı: 18, Yaz, s. 151-169.