İNSAN HAKLARI EVRENSEL BİLDİRGESİ’NİN KISA TARİHİ I: MİLLETLER CEMİYETİ’NDEN BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’E

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 50 - 81, 28.12.2017

Görkem Birinci

Öz

İkinci
Dünya Savaşı’nın sona ermesinden yaklaşık üç yıl sonra, 10 Aralık 1948
tarihinde ilan edilen Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi,
insan hakları fikrinin tarihinde bir dönüm noktasıdır. Bağlayıcı olmamasına
rağmen bu bildirgenin yayınlanmasının ardından insan hakları, düşünce ve siyaset
dünyasının merkezine geri dönülemez bir tarzda yerleşmiş, uluslararası
ilişkilerin ayrılmaz bir parçası olmuş ve küresel ahlâk normları haline
gelmiştir. Öte yandan Evrensel Bildirge, yaygın kanaatin aksine sadece İkinci
Dünya Savaşı’nın ortaya çıkardığı yıkım ya da Yahudi Soykırımı’nın dünya kamuoyunda
yarattığı infial sonucunda aniden ortaya çıkmış bir belge değildir. Yüzyılın
ilk yarısında, özellikle de ikinci büyük savaş sırasında, insan haklarının
uluslararası korunmasına yönelik olarak bazı devletlerin, kurumların ve kişilerin
çaba ve girişimleri bildirgenin hayat bulmasında birer kilometre taşı
niteliğindedir. İki bölümden oluşması planlanan bu çalışmanın ilk kısmı yirminci
yüzyılın başından San Francisco Konferansı ve Birleşmiş Milletler’in kurulmasına
kadar olan zaman kesitinde insan haklarının uluslararası düzeyde korunması
girişimlerini ele almaktadır. Yaklaşık iki yıl süren ve oldukça çetin
müzakerelerle geçen Bildirge’nin taslak metninin yazımı süreci ise, bu ilk
çalışmanın devamı niteliğinde olan ikinci bir çalışmanın konusunu
oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Milletler Cemiyeti, Dört Özgürlük, San Francisco Konferansı, Birleşmiş Milletler

Kaynakça

• Borgward, Elizabeth (2007) “FRD’s for Freedoms and Wartime Transformations in America’s Discourse of Rights”, Bringing Human Rights Home: A History of Human Rights in the United States, (Ed. C. Soohoo, C. Albisa, M. F. Davis), Philadephia: University of Pensilvania Press. Burgers, J.H. (1992) “The Road to San Francisco: The Revival of Human Rights Idea in the Twentieth Century”, Human Rights Quarterly, Vol. 14, No. 4, pp. 447-477. Cabanes, Bruno (2014) The Great War and the Origins of Humanitarianism 1918-1924, New York: Cambridge University Press. Evans, Tony (1996) US Hegemony and the Project of Universal Human Rights, London: Macmillan Press. Hazard, J. N. (1985) “Constitutional History”, Encyclopedia of Soviet Law, (Ed. F.J.M. Feldbrugge, G.P. Van Den Berg, W. B. Simons), Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers. Henkin, Louis (1998) “Human Rights from Dumbarton Oaks”, The Dumbarton Oaks Conversations and the United Nations, 1944-1994, (Ed. E. R.May & E. Laiou), Washington: Harvard University Press. Hunt, Alan (2009) “On Georges Gurvitch, Sociology of Law”, Classical Writings in Law and Society, (Ed. A. J. Trevino), Transaction Publishers: New Brunswick, pp. 131-163. ILO (2012) Report IV (1): Social Protection Floors For Social Justice And A Fair Globalization, International Labor Conference 2012, International Labor Office, Geneva. Ishay, M. R. (2008) The History of Human Rights: From Ancient Times to the Globalization Era, California: University of California Press. James, Stephen (2007) Universal Human Rights: Origens and Development, New York: LFB Scholarly Publishing LLC. Kıran, Abdullah (2008) “Milletler Cemiyeti ve Önlenemeyen Savaş” GAU Journal of Social and Applied Sciences, 3(6), 19-36. Korey, William (2001) NGOs and the Universal Declaration of Human Rights: “A Curious Grapevine”, New York: First PALGRAVE Edition. Lauren, P. G. (2003) The Evolution of Universal Human Rights: Visions Seen, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press. Lauterpacht, Elihu (2010) The Life of Hersch Lauterpacht, New York: Cambridge University Press. Lauterpacht, Hersch (2013) An International Bill of the Rights of Man, Oxford: Oxford University Press. Mandela, Nelson (1994) Long Walk to Freedom, London: Hachette Digital. Maritain, Jacques (1944) The Rights of Man and Natural Law, London: The Cenetary Press. Monteiro, A. R. (2014) Ethics of Human Rights, Springer Publishing. Morsink, Johannes (1999) The Universal Declariton of Human Rights: Origins, Drafting, and Intent, Philadelphia: University of Pennsylvania Press. Normand R. & S. Zaidi (2008) Human Rights at the UN: The Political History of Universal Justice, Bloomington: Indiana University Press. Partington, J. S. (2008) “H. G. Wells: A Political Life”, Utopian Studies, Vol. 19, No. 3, pp. 517-576. Plesch, Dan (2011) America, Hitler and the UN: How the Allies Won World War II and Forged a Peace, London: I. B. Tauris. Scott, J. B. (1916) “The American Institute of International Law”, The Advocate of Peace (1894-1920), Vol. 78, No. 1, Pan American Number, pp. 8-10. Sellars, Kirsten (2000) The Rise and Rise of Human Rights, London: Sutton Publishing. Shinohara, Hatsue (2012) US International Lawyers in the Interwar Years: A Forgotten Crusade, New York: Cambridge University Press. Simpson, A. W. B. (2001) Human Rights and the End of Empire: Britain and the Genesis of the European Convention, Oxford: Oxford University Press. Waltz, Susan (2002) Reclaiming and Rebuilding of the History of the Universal Declaration of Human Rights, Third World Quarterly, Vol. 23, No 3, pp. 437-448. Weissbrodt, D. & Vega, De La C. (2007) International Human Rights Law: An Introduction, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press. Wells, H. G. (2015) The Rights of Man Or What We Are Fighting For?, London: Penguin Books.
• Belgeler • Kara ve Deniz Savaşı’na İlişkin Lahey Düzenlemeleri (1907) • Çalışanların ve Sömürülen Halkların Hakları Bildirgesi (1918) • Milletler Cemiyeti Misakı (1919) • İnsanın Uluslararası Hakları Bildirgesi (1929) • Atlantik Şartı (1941) • Birleşmiş Milletler Bildirgesi (1942) • Dumbarton Oaks Müzakereleri (1944) • Philadelphia Bildirgesi (Uluslararası Çalışma Örgütü Hedef ve Amaçları Hakkında Bildirge, 1944) • Birleşmiş Milletler Şartı (1945)