BERLİN ALEXANDERPLATZ ROMANINDA MEKÂN

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 198 - 216, 20.12.2018

Bülent Kırmızı

Öz

Alman edebiyatının önde gelen büyük şehir roman yazarlarından Alfred Döblin’in 1929’da yayımlanan Berlin Alexanderplatz romanı, Weimar Cumhuriyeti döneminde Berlin’i konu edinmektedir. Berlin, çağın ruhunu yansıtırken tüm ahlaki değerleri yutan kapalı bir mekândır ve tüm renkliliğine rağmen toplumsal çözülmenin ve bireyselliğin arttığı bir merkezdir. Dünyanın en iyi büyük şehir romanlarından biri olarak kabul gören Berlin Alexanderplatz Almanya’da Weimar İktidarının durumunu yansıtırken, devletin adım adım Nasyonal Sosyalist rejimine doğru nasıl sürüklendiğini de gözler önüne serer. Romanda, cezaevinden çıkan bir karakterin artık bir daha suç işlememeye ant içmesine rağmen, mekânla bütünleşmesi sonucu tekrar suç işlemesi ve kız arkadaşını dahi satacak kadar değer yargılarından soyutlanması anlatılmıştır. Yazar bu romanında radikal bir değişikliğe giderek anlatım üslubunu değiştirir ve olay örgüsündeki heyecanı artırmak için Berlin’e özgü jargon kullanır, İncil’den alıntılar yapar, reklam sloganlarından ve gazete haberlerinden yararlanır. Yapılan açıklamalar, yorumlar ve iç monolog tarzı konuşmalar romanın ritmini artıran bir özelliğe sahiptir. Döblin, Berlin örneğinde dünyada eş zamanlı ortaya çıkan büyükşehir insan profilini gerçekçi bir yaklaşımla eleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Berlin, Ekspresyonizm, Mekan, Sosyal Ortam

Kaynakça

• Arın, Cihan (2003). Sanayi Devrimi Kenti Berlin I: Kent Gelişimi Sürecine Bir Bakış, Mimarlık Dergisi, Ankara, Sayı: 313, Eylül-Ekim.
• Armanoğlu, Fahir (2007). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. İstanbul: Alkım Yayınevi
• Aytaç, Gürsel (2005). Çağdaş Alman Edebiyatı. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Baçik, Ahmet (2013). Alfred Döblin’in Berlin Alexander Meydanı ve Aras Ören’in Berlin Savigny Meydanı eserlerindeki Büyükkent Sorunsalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Can, Ahmet Hamdi (2013). Frankofoninin Modern Cezayir Edebiyatındaki Rolü. İ. Ü. Şarkiyat Mecmuası, Sayı: 22 (2013-1), S. 77-91.
• Can, Ahmet Hamdi (2014). Et-Tahir Vattar’ın Toplumcu Gerçekçi Romanlarında “Mücadele”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16 (26): 23-40.
• Döblin, Alfred (2006). Berlin Alexanderplatz: Die Geschichte vom Franz Biberkopf. München: Deutscher Taschenbuch Verlag GmbH.
• Escarpit, Robert (1993). Edebiyat Sosyolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Haydar, Gülzar (1991). Şehirlerin Ruhu. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Schäfer, Barbara (2011). Berlin: Lebensort, Kultur & Impressionen. Berlin: Dumont Reiseverlag.
• Taşdelen, Vefa (2006). Edebiyat Eğitimi: Hermeneutik Bir Yaklaşım. Milli Eğitim Dergisi, 169, 42-55.
• Zimmermann, Clemens (1996). Die Zeit der Metropolen. Urbanisierung und Großstadtentwicklung. Frankfurt a. M.: Fischer.