TURKEY-LITHUANIA RELATIONS BETWEEN 1923 AND 1940 ACCORDING TO TURKISH DOCUMENTS

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 658 - 679, 30.12.2020

Sinan Başaran

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.821874

Öz

The beginning of Turkey-Lithuania relations dates back to the Ottoman Empire period. These relations, which resumed with the establishment of the Republic of Turkey, continued uninterrupted until the invasion of the Republic of Lithuania by the Soviet Union in 1940. This study deals with the Turkey-Lithuania relations dating back to World War II. The development of relations between the parties and the factors affecting this development are examined. Turkish resources including the archives of the Ministry of Foreign Affairs in particular were used in this study. The relations between the two states were mostly within the framework of trade agreements. The parties also signed a treaty of friendship within this period. Other than the arrest of Antanas Paškevičius-Poška, a Lithuanian investigator who was suspected of being a spy, no other incidents causing any tension took place. The distance between the two countries and the fact that Lithuania is a small market are the main reasons limiting the relations. As a result of this, the volume of trade between the two countries were low for many years. No diplomatic representative offices could be opened in either country, and relevant contacts were provided through accreditation. In addition, no mutual consulates could be established during the specified period. On the other hand, the invasion of Lithuania and its subsequent annexation were not recognized by Turkey.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Lithuania, Baltic, economic relations, Antonas Paškevičius-Poška

Teşekkür

I would like to thank the Journal of Baltic Studied for its contributions to the present study.

TURKEY-LITHUANIA RELATIONS BETWEEN 1923 AND 1940 ACCORDING TO TURKISH DOCUMENTS

Öz

Türkiye-Litvanya ilişkilerinin başlangıcı Osmanlı Devleti dönemine dayanmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla da devam eden bu ilişkiler, Litvanya Cumhuriyeti’nin 1940 yılında Sovyetler tarafından işgaline dek kesintisiz sürmüştür. Bu çalışmada İkinci Dünya Savaşı yıllarına kadar süre gelen Türkiye-Litvanya ilişkileri konu alınmıştır. Tarafların ilişkilerinin gelişimi ve bu gelişime etki eden faktörler irdelenmiştir. Çalışma, başta Dışişleri Bakanlığı arşiv belgeleri olmak üzere Türk kaynaklarından faydalanılarak hazırlanmıştır. İki devlet arasındaki ilişkiler daha çok ticari anlaşmalar çerçevesinde gerçekleşmiştir. Taraflar bu süreçte dostluk antlaşması da imzalamışlardır. Litvanyalı araştırmacı Antanas Paškevičius-Poška’nın casus olduğu şüphesi ile gözaltına alınması dışında gerginlik yaratan başka bir olaya tesadüf edilmemiştir. İki ülke arasındaki mesafe ve Litvanya’nın büyük bir pazar olmayışı ilişkileri sınırlandıran başlıca nedenler olmuştur. Bunun bir sonucu olarak iki ülke arasındaki ticaret hacmi uzun yıllar düşük seyretmiştir. Karşılıklı diplomatik temsilcilikler açılamamış ve bu yöndeki temaslar akredite olarak sağlanmıştır. Ayrıca belirtilen dönemde karşılıklı konsolosluklar da oluşturulamamıştır. Öte yandan Litvanya’nın işgali ve sonrasında ilhakı Türkiye tarafından tanınmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Litvanya, Baltık, ekonomik ilişkiler, Antonas Paškevičius-Poška

Kaynakça

• Ağır, Ayten Sezer. (2019). “Tarihsel Açıdan Türkiye Litvanya İlişkileri”, 74. International Scientific Conference Development of Turkish-Lithuanian Relations, Deniz Ünver (ed.), Vilnius, 61-68.
• Anadol, Sinan. (2003). “Litvanya ve Kırım Karayları -Musevi Türkler-” Atlas, (127), October, 150-163. “Büyük Yasımıza İştirak Edenler”. (1938). Ulus, 15 November, 4.
• Dilek, Mehmet Sait. (2010). “Atatürk Dönemi Türk-Eston İlişkileri”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 6 (12), 5-29
• Directorate of Statistics and Audit of the Ministry of Customs and Monopolies of the Republic of Turkey. (1932). Haricî Ticaret için Yıllık İstatistik 1930, Part II, Hamit Matbaası, İstanbul.
• Directorate of Statistics and Audit of the Ministry of Finance of the Republic of Turkey. (1929). Haricî Ticaret için Yıllık İstatistik (Annual Statistics of Foreign Trade) 1928, Part I, Ankara.
• Directorate of Statistics and Audit of the Ministry of Finance of the Republic of Turkey. (1930). Haricî Ticaret için Yıllık İstatistik 1929, Part I, Devlet Matbaası, Ankara.
• Duman, Selçuk. (2019). “Turkey-Lithuania Relations After Cold War”, 74. International Scientific Conference Development of Turkish-Lithuanian Relations, Deniz Ünver (ed.), Vilnius, 14-25.
• General Directorate of Statistics of the Prime Ministry of the Republic of Turkey. (1935). Haricî Ticaret 1933 Yıllık İstatistik, Devlet Matbaası, İstanbul.
• General Directorate of Statistics of the Prime Ministry of the Republic of Turkey. (1937). Haricî Ticaret Yıllık İstatistik 1936, Kısım-2, Recep Ulusoğlu Basımevi, Ankara.
• General Directorate of Statistics of the Prime Ministry of the Republic of Turkey. (1940). Haricî Ticaret Yıllık İstatistik 1939, Part II, Yeni Cezaevi Matbaası, Ankara.
• General Directorate of Statistics of the Prime Ministry of the Republic of Turkey. (1943). Haricî Ticaret Yıllık İstatistik 1942, Part II, Recep Ulusoğlu Basımevi, Ankara.
• Jamontaite, Kamile. (2015). Etnik Turizmin Bir Turistik Ürün Olarak İncelenmesi: Litvanya Karay Türkleri Örneği, (Unpublished Master's Thesis), İstanbul U. ISS, İstanbul.
• Kaubrys, Saulius. (2019). “Lithuania And Turkey Between The Two World Wars: Towards A Fragile Dialogue”, 74. International Scientific Conference Development of Turkish-Lithuanian Relations, Deniz Ünver (ed.), Vilnius, 220.
• “Kaunas”. (2020). Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Kaunas, Accessed April 18.
• Kobeckaite, Halina. (2010). “Kehribar İçindeki “Canlı Fosil”: Karayca”, Turkish-Asian Center for Strategic Studies (TASAM), Speech, İstanbul 20 October, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/4336/kehribar_icindeki_canli_fosil_karayca, Accessed April 18, 2020.
• Krata, Polina. (2014). Türkiye-Baltık Devletleri İlişkileri: Dünden Bugüne, (Unpublished Master's Thesis), Gazi U. ISS., Ankara.
• “Litvanya Uzak Batının Tatarları”. (2004). Atlas, (140), November, 130-134.
• Lorot, Pascal. (1991). Baltık Ülkeleri (trans. Hüsnü Dilli), Iletişim Yayınları, İstanbul.
• Miškinienė, Galına. (2012). “Lietuvos Ir Turkijos Istoriniai Ryšiai: Mustafos Kemalio Atatiurko Ir Lietuvos Prezidento Antano Smetonos Laiškai”, Parlamento Studijos, April 15, http://www.parlamentostudijos.lt/Nr12/12_istorija_1.htm, Accessed August 10, 2020.
• Ortaylı, İlber. (2011). “Litvanya Günlüğü”, Milliyet, June 12, https://www.milliyet.com.tr/ yazarlar/ilber-ortayli/litvanya-gunlugu-1401372, Accessed May 23, 2020.
• ÖZTÜRK, Yücel. (2017). “Osmanlı–Lehistan İlişkilerinde Savaş, Diplomasi ve Ticaret”, Karadeniz Araştırmaları, XIV (55), 225-252.
• “Siyasi İlişkiler”. (n.d.) The Republic of Turkey Vilnius Embassy, http://vilnius.be.mfa.gov.tr/ Mission/ShowInfoNote/352034, Accessed May 22, 2020 .
• Şimşir, Bilal N. (2001). Atatürk ve Yabancı Devlet Başkanları, V. 3, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Temel, Mehmet. (1998). “Osmanlı’nın Baltık Cumhuriyetlerine İlişkin Politikası”, Toplumsal Tarih, 10 (58), October, 45-49.
• The Republic of Turkey Ministry of Foreign Affairs. (n.d.). Yearbook of the Ministry of Foreign Affairs 1964-1965.
• “Türkiye-Litvanya İlişkileri”. (n.d.). The Republic of Turkey Ministry of Foreign Affairs, http://www.mfa.gov.tr/turkiye-litvanya-siyasi-iliskileri.tr.mfa Accessed May 22, 2020.
• “Türkiye ile Litvanya Arasında İmzalanan İkili Antlaşmalar”. (n.d.). The Republic of Turkey Vilnius Embassy, http://vilnius.be.mfa.gov.tr /Mission/ShowInfoNote/352030, Accessed April 18, 2020.
• Vidūnas, Vytis. (2015). “Didžioji Antano Poškos kelionė”, Šiaurietiški atsivėrimai, 1 (38), 69-76.
• Volkov, Oleg. (2013). Lietuvos ir Turkijos tarpusavio santykiai: 1918- 1940, (Unpublished Licence Thesis), Vilniaus University, Institute of Oriental Studies, Vilnius.