İŞ AKIŞI ENVANTERİ’NİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 1141 - 1154, 30.09.2021

Duran Mavi , Pınar Ayyıldız , Hakan Topaloğlu , Murat Özdemir

Öz

Birey ve örgüt yaşamını ilgilendiren konularla sıkça ele alınan değişkenlerden biri de iş akışıdır ([work] flow/work-related flow). İş akışı kavramının ölçülmesi için ilgili alanyazın kapsamında çeşitli ölçeklerin geliştirildiği, bunlardan bazılarının farklı dillere uyarlandığı gözlenmektedir. Bu ölçeklerden biri de Bakker tarafından geliştirilen ve kendisine pek çok çalışmada başvurulan The Work-related Flow Inventory’dir (WOLF). Mevcut çalışma WOLF’un üç boyutlu (kendini işe verme [üç madde], işten zevk alma [dört madde], içsel motivasyon [beş madde]) ve 13 maddeli yapısının Türkçeye uyarlanması için yapılmıştır. Araştırmada nicel araştırma desenlerinden tarama kullanılmıştır. Bu kapsamda Kahramanmaraş ilinin Elbistan ilçesindeki ilk ve orta okullarda görevli olan ve basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilen 725 öğretmenin görüşüne başvurulmuştur. Veri toplama aracı olarak WOLF’un anılan ve araştırmacılar tarafından Türkçeye uyarlanan İş Akışı Envanteri (İAE) adlı versiyonundan yararlanılmıştır. İAE’nin geçerlik incelemeleri doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılarak gerçekleştirilmiştir. Güvenirlik incelemeleri için ölçeğin birleşik güvenlik, Cronbach’s Alpha ve Spearman-Brown(Split-Half) ile Guttman(Split-Half) değerleri hesaplanmıştır. Sonuçlar İAE’nin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

İş Akışı, Akış, Csikszentmihalyi, Ölçek

ADAPTATION OF THE WORK-RELATED FLOW INVENTORY INTO TURKISH: VALIDITY AND RELIABILITY STUDY

Öz

One of the variables that has been frequently discussed in relation to issues concerning individual and organizational life is work-related flow. It is seen that various scales have been developed and some these adapted to different languages to measure the work-related flow concept. One of these scales is The Work-related Flow Inventory (WOLF), developed by Bakker and utilized in many researches. The present study was conducted for the adaptation of WOLF's three-dimensionaled (self-employment [three items], pleasure from work [four items], intrinsic motivation [five items]) and 13-itemed structure into Turkish. Survey from quantitative research designs was used in the study. In this context, the opinions of 725 teachers working in primary and secondary schools in Elbistan district of Kahramanmaras province and selected by simple random sampling method were consulted. As a data collection tool, WOLF's version named Work-related Flow Inventory (WFI), which was adapted into Turkish by the researchers, was used. The validity analyses of the WFI were carried out by using confirmatory factor analysis (CFA). For reliability analysis, the reliability coefficient of the scale in composite reliability, Cronbach’s Alpha, and Spearman-Brown(Split-Half) and Guttman(Split-Half) values was calculated. The results show that WFI is a valid and reliable data collection tool.

Anahtar Kelimeler

Work-related Folw, Flow, Csikszentmihalyi, Scale

Kaynakça

• Ak, M. O. ve Alpullu, A. (2020). Alpak Akış Ölçeği geliştirme ve doğu batı üniversitelerinin karşılaştırılması. Sport Sciences, 15(1), 1-16.
• Bakker, A. B. (2005). Flow among music teachers and their students: The crossover of peak experiences. Journal of Vocational Behavior, 66, 26–44.
• Bakker, A. B. (2008). The work-related flow inventory: Construction and initial validation of the WOLF. Journal of Vocational Behavior, 72, 400–414.
• Bayık, M. E., ve Gürbüz, S. (2016). Methodological issues in scale adaptation: A study on adapted scales in the management and organization field. The Journal of Human and Work, 3(1), 1-20.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford.
• Bryce, J., & Haworth, J. (2002). Wellbeing and flow in sample of male and female office workers. Leisure Studies, 21(3-4), 249-263.
• Büyükoğlu, H. (2015). Okul müdürlerinin okul içi akış deneyimlerinin incelenmesi (423570) [Doktora tezi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi], YÖK Başkanlığı Tez Merkezi (YÖKBTM).
• Csikszentmihalyi, M. (1975). Beyond boredom and anxiety. Jossey Bass.
• Csikszentmihalyi, M. (1990/2018). Mutluluk bilimi: Akış (2. bs.; Çev.: B. Satılmış). Buzdağı.
• Csikszentmihalyi, M. (1991). Talent and enjoyment: Findings from a longitudinal study. Keynote address at the Annual Conference of the Association for the Advancement of Applied Sport Psychology, Savannah, GA.
• Csikszentmihalyi, M. (1997). Finding flow: The psychology of engagement with everyday life. Harper & Collins.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LİSREL uygulamaları (2. bs.). Pegem.
• Demerouti, E. (2006). Job characteristics, flow and performance: The moderating role of conscientiousness. Journal of Occupational Health Psychology, 11, 266–280.
• Demerouti, E., Bakker, A. B., Sonnentag, S., & Fullagar, C. J. (2012). Work‐related flow and energy at work and at home: A study on the role of daily recovery. Journal of Organizational Behavior, 33(2), 276-295.
• Demirci, İ., Ekşi, H., Dinçer, D. ve Kardaş, S. (2017). Beş boyutlu iyi oluş modeli: PERMA ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. The Journal of Happiness & Well-Being, 5(1), 60-77.
• Dervişoğulları, M. (2020). Eğitim fakültesi öğretim elemanlarının psikolojik sağlamlıkları, akademik erteleme eğilimleri, işle ilgili akışları ve mesleki yeterlikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (640972) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi], YÖKBTM.
• DeVellis, R. F. (2017). Ölçek geliştirme: Kuram ve uygulamalar (3. bs., Çev.: T. Totan). Nobel.
• Eisenberger, R., Jones, J. R., Stinglhamber, F., Shaock, L. & Randall A. T. (2005). Flow experiences at work: For high need achievers alone? Journal of Organizational Behavior, 26, 755-775.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçek ve ölçek geliştirme (I): Temel kavramlar ve işlemler. Pegem.
• Eryılmaz, A. ve Bek (2018). Pozitif Öğretmen Ölçeği Öğretmen Formunun geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(4), 1297-1306.
• Eryılmaz, A. ve Mammadov, M. (2016). Matematik Dersinde Akış Durumu Ölçeği’nin geliştirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(4), 870-890.
• Fidanboy, C. Ö. (2019). Çalışanların yaşam doyumuna yönelik algıları, örgütsel özdeşleşme düzeyleri ve akış deneyimi arasındaki ilişkiler: Bilişim sektörü örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 12, 822-849.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research 18, 39-50.
• Fortier, M. S., Vallerand, R. J., & Guay, F. (1995). Academic motivation and school performance: Toward a structural model. Contemporary Educational Psychology, 20(3), 257-274.
• Fullagar, C. J., & Kelloway, E. K. (2009). Flow at work. An experience sampling approach. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 82, 595-615.
• Gao, S., Mokhtarian, P. L., & Johnston, R. A. (2008). Nonnormality of data in structural equation models. Transportation Research Record, 2082(1),116-124.
• Gürbüz, S. (2019). Amos ile yapısal eşitlik modellmesi: Temel ilkeler ve uygulamalı analizler. Seçkin.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (2. bs.). Seçkin.
• Güzel, B., Karabacak, G. ve İşçı, C. (2020). Turizm çalışanlarında iş doyumu ve bütünleşme: Akış kuramı yaklaşımı. ÇOMÜ Yönetim Bilimleri Dergisi, 18(37), 445-713.
• Hamari, J., & Koivisto, J. (2014). Measuring flow in gamification: Dispositional flow scale-2. Computers in Human Behavior, 40, 133-143.
• İşigüzel, B. ve Çam, S. (2014). Flow Yaşantısı Ölçeği Kısa Formu’nun Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 11(2), 788-801.
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford.
• Kline, R. B. (2019). Yapısal eşitlik modellemesinin ilkeleri ve uygulaması (4. bs., Çev. Ed.: S. Şen ). Nobel.
• Le Roux, A. (2005). Job demands, job resources and work-related flow of employees in the mining industry in South Africa [Mini Dissertation, North-West University], Boloka Institutional Repository (BIR).
• Makikangas, A., Bakker, A. B., Aunola, K., & Demerouti, E. (2010). Job resources and flow at work: Modelling the relationship via latent growth curve and mixture model methodology. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83(3), 795-814.
• Massimini, F., & Carli M. (1988). The systematic assessment of flow ın daily experience. Csikszentmihalyi, M., & Csikszentmihalyi, I. S. (Ed.). Optimal experience: Psychological studies of flow in consciousness (pp. 266-287). Cambridge University.
• Mavi, D. (2015). Öğretmen görüşlerine göre duygusal emek, iş özellikleri ve iş akışı ilişki (439984) [Yüksek lisans tezi, Zirve Üniversitesi], YÖKBTM.
• Metin, M. (2020). Dağ tırmanışı etkinliğinin akış deneyimi bağlamında incelenmesi (648278) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi], YÖKBTM.
• Nakamura, J., & Csikszentmihalyi, M. (2005). Engagement in a profession: The case of undergraduate teaching. Daedalus, 134(3), 60-67.
• Omar, A., & Salessi, S. (2018). Work-related flow inventory: internal structure and criterion validity evidence. Avaliaçao Psicologica: Interamerican Journal of Psychological Assessment, 17(3), 378-388.
• Özdamar, K. (1999). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi I (2. bs.). Kaan.
• Özdamar, K. (2016). Eğitim, sağlık ve davranış bilimlerinde ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi. Nisan.
• Pallant, J. (2005). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for Windows (12th ed.). Allen & Unwin.
• Salanova, M., Bakker, A. B., & Llorens, S. (2006). Flow at work: Evidence for an upward spiral of personal and organizational resources. Journal of Happiness studies, 7(1), 1-22.
• Saunders, M., Lewis, P., & Thornhill, A. (2006). Research methods for business students (4th ed.). Pearson.
• Schumacher, R., & Lomax, R. (2004). A beginner’s guide to structual equation modelling. LEA.
• Shahzadi, I., Javed, A., Pirzada, S. S., Nasreen, S., & Khanam, F. (2014). Impact of employee motivation on employee performance. European Journal of Business and Management, 6(23), 159-166.
• Swart, J. (2006). The relationship between job characteristics, work wellness and work-related flow of call centre agents in an insurance company [Mini Dissertation, North-West University], BIR.
• Şahan, M. N. (2019). Lise öğrencilerinin akademik bağlamda akış yaşama düzeylerinin başarı hedef yönelimleri ile yordanması (585620) [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi], YÖKBTM.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (1996). Using multivariate statistics. Harper & Row.
• Thakkar, J. J. (2020). Structural equation modelling: Application for research and practice (with AMOS and R). Springer.
• Turan, N. ve Osman, Pala (2019) Çalışmada Akış Deneyimi Ölçeğinin (ÇADÖ) Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 76(1), 387-404.
• Usluel, Y. K. ve Vural, F. K. (2009). Adaptation of cognitive absorption scale to Turkish. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 77-92.
• Visagie, M. (2007). Job characteristics, emotional labour and work-related flow in an insurance industry call centre [Mini Dissertation, North-West University], BIR.
• Yalçınkaya, P. (2013). Kendini işe kaptırma ölçeği: Uyarlama çalışması. Sakarya İktisat Dergisi, 2(1), 66-87.
• Yaşin, T. (2016). Kişilik özellikleri ve psikolojik sermayenin psikolojik iyi oluş, akış deneyimi, iş tatmini ve çalışan performansına etkileri (10114328) [Doktora tezi, Başkent Üniversitesi], YÖKBTM.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yeşiltaş, M. D. ve Türk, M. (2017). İş akış kuramı ve beş faktör kişilik modeli. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 117-128.
• Zheng, J., You, L., Lou, T., Chen, N., Lai, D., Liang, Y., & Zhai, C. (2010). Development and psychometric evaluation of the dialysis patient-perceived exercise benefits and barriers scale. International Journal of Nursing Studies, 47, 166-180.
• Zubair, A., & Kamal, A. (2015). Authentic leadership and creativity: mediating role of work-related flow and psychological capital. Journal of Behavioural Sciences, 25(1), 150-171.