ÇOCUK EDEBİYATINA KAYNAKLIK ETMESİ YÖNÜYLE HACI BEKTAŞ VELİ'NİN MAKALÂT ADLI KİTABININ İNCELENMESİ

Yıl 2021, Sayı: Hacı Bektaş Veli Özel Sayısı, 14 - 25, 22.12.2021

Mustafa Orhan

Öz

Bu çalışmanın amacı, Hacı Bektaş Veli’ye ait olduğu bilinen Makalât adlı kitabın ele aldığı konular bakımından çocuk edebiyatına kaynaklık yapmaya uygun olup olmadığını araştırmaktır. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi yöntemiyle elde edilen verilerin analizi, içerik analizi tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla Makalât adlı kitap derinlemesine analiz edilerek, ele aldığı konular, ileti ve tema gibi özellikleri bağlamında çocuk edebiyatına kaynaklık yapmasına uygunluğu incelenmiştir. İncelenen bu kriterlere bağlı olarak kitapta çocuk edebiyatı eserlerine kaynaklık yapması uygun olduğu belirlenen başlıklar maddeler halinde ele alınmıştır. Araştırmada “Önce Kendi Hatalarını Düzeltmek, Mütevazi Olmak, Başkalarının Hatalarını Görmemek, Gücün Yettiği Ölçüde Başkasına Yardımcı Olmak, Güvenilir Olmak, İlim (Bilmek, Bilgi Sahibi Olmak), Cömert Olmak, Haya Sahibi Olmak, Sabırlı Olmak, Zararlı Şeylerden Sakınmak, Kötü Bir Duruma Düşmekten Korkmak, Örf ve Adetlere Saygılı Olmak, Mütevazi (Alçakgönüllü) Olmak, Hasedi Terk Etmek, Cimriliği Terk Etmek, Dedikoduyu Terk Etmek, Laubaliliği Terk Etmek, Maskaralığı Terk Etmek” konu başlıklarının çocuk edebiyatına kaynaklık yapabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Edebiyatı, Çocuk Kitapları, Makalat, Hacı Bektaş Veli

Kaynakça

• Çağırıcı, M. (2021, 5 5). Cimrilik. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/cimrilik adresinden alındı
• Çağırıcı, M. (2021, 5 5). Haya. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/haya adresinden alındı
• Çağırıcı, M. (2021, 5 5). Kibir. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/kibir adresinden alındı Çağrıcı, M. (2021, 5 1). Tevazu. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/tevazu adresinden alındı
• Çukurluöz, Ö. (2018). Hacı Bektaş Veli Düşüncesinde İnsan Anlayışı. Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özdemir, C. (2017). Dede Korkut Kitabında Saygı. Dil ve Edebiyat Araştırmaları(16), 7-29.
• Aka, A. (2003). Hacı Bektaş Veli'nin Vilayetnamesi'ne Göre Dini İnanç, Adap ve Erkanlar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitei, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aktaş, E. (2016). Çocuk Edebiyatında Türler. T. Şimşek içinde, Okul Öncesinde Çocuk Edebiyatı ve Medya (s. 161-194). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Albayrak, A. (1995). Ergenlerin Dini Gelişiminde Sevgi ve Korku Motifinin Etkinliği. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış YL Tezi. Bursa.
• Aydın, M. (2021). 29-72 Aylık Çocukların Olumsuz ve Prososyal Yalan Söyleme Davranışlarının İncelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 5(1), 92-108.
• Bayar, V., & Bayar, S. (2014). Erdemli İnsan Yetiştirme Modeli: Hacı Bektaş-ı Veli Felsefesinde Çağcıl Eğitim Sistemleri İçin Bazı Çıkarımlar. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 5(9), 19-42.
• Coşan, E. (1996). Makalat Hacı Bektaş Veli. (H. Özbay, Dü.) Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Demirkol, M. (2019). Dini Bir Tutum Olarak Yardımseverlik. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), 211-232.
• Dinçer, A. (2017). Korku: Dili, Kavramlaşması, Kültürel Boyutu. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(2), 769-798.
• Erdem, H. (2016). Mahremiyet, İffet ve Haya İlişkisi. Y. Ünal, Y. Gündoğdu, Ş. Pakdemir, & H. Atsız (Dü.), Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu içinde (s. 53-66). Samsun: Ordu İlahiyat Vakfı.
• Eğridere, Z. (2019). Mevlana'nın Mesnevi'sinden Seçmelerin Bulunduğu Çocuk Kitaplarının Çocuk Eğitimi ve Çocuk Edebiyatı Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gündüz, Y., & Balyer, A. (2011). Eğitimde Ödül ile Cazanın Yeri ve Buna İlişkin Alternatif Yaklaşımlar. Çukurova Üniversitezi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(40), 10-23.
• Kıral, B. (2019). Akademik Hayatta Sabır Üzerine Nitel Bir Çalışma. Journal of Computer and Education Research, 7(14), 250-283.
• Kaya, M. (2014). Geleneksel Edebiyat ve Çocuk Kitapları. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, CVII(107), 233-234.
• Kaynak, B. (2020). Haset Duygusu Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme. Nesne Psikoloji Dergisi, 8(17), 284-291.
• Kesikhalı, M. (2017). Hacı Bektaş-ı Veli, Yaşadıı Dönem, Hayatı, Eserleri ve Görüşleri. Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Korkmaz, M. (2020). Türk-İslam Eğitim Geleneğinde Öğretmen - Öğrenci İlişkilerinin Ahlaki Çerçevesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 529-538.
• Kubbealtı. (2021, 5 5). Edep. Kubbealtı Lugatı: http://www.lugatim.com/s/edep adresinden alındı
• Kubbealtı. (2021, 5 5). Haya. Kubbealtı Lügatı: http://www.lugatim.com/s/haya adresinden alındı
• Kubbealtı. (2021, 5 5). Laubali. Kubbealtı Lugatı: http://www.lugatim.com/s/laubali adresinden alındı
• Kubbealtı. (2021, 5 2). Yardım. Kubbealtı Lugatı: http://www.lugatim.com/s/yardım adresinden alındı
• Kutluer, İ. (2021, 5 2). İlim. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/ilim adresinden alındı
• Levent, F., & Türkmenoğlu, G. (2019). Okul Yöneticilerinin Dedikodu ve Dedikodu Yönetimine İlişkin Görüşleri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 787-814.
• Okçu, D., & Pilatin, U. (2018). Ortaokul Öğrencilerinin Sabır Değeri ile İlgili Algılarının Resim Yoluyla Değerlendirilmesi. Batman Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Hakemli Dergisi, 2(1), 102-113.
• Sürücü, İ. (2016). İslam'ın Anakutsalları Çerçevesinde Kur'an'da Edep. Bitli Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 95-120.
• Stebler, M. (2018). Yaş Gruplarına Göre Çocuk Kitapları. T. Şimşek içinde, Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı (s. 129-142). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Şahin, F. (2019). Hacı Bektaş Veli Felsefesine Eğitsel Bir Bakış. Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Taştekin, A. (2020). İletişimde Yalan ve Kur'an. İletişim Çalışmaları Dergisi, 71-105.
• TDK. (2021, 5 2). Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Sözlükleri: https://sozluk.gov.tr adresinden alındı
• Uçan, H. (9). "Çocuklar Kadar Saf" Temiz Olabilmek / Kalabilmek. Hece Aylık Edebiyat Dergisi(104-105), 17-23.
• Uyumaz, G. (2012). Dede Korkut Hikayeleri'nde Çocuk Eğitimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Yücel, E., & Aslantürk, G. (2019). "Kendini Unutmak": Psikoloji Araştırmalarında Tevazu. Psikoloji Çalışmaları, 209-243.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldızhan , N. (2018). Hacı Bektaş Veli'nin Velayetnamesindeki Doğa Sembolleri Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yeniterzi, E. (1999). Divan Şiirinde Sağlık ve Hastalıklarla İlgili Bazı Hususlar. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 87-103.