AMORTİSMAN POLİTİKASI FARKLILIKLARI: AZERBAYCAN VE TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 1674 - 1690, 02.10.2022

Hafize Hacıyeva , Mehmet Güneş , Neriman Yalcin

Öz

Amortisman, vergiye tabi kârın belirlenmesinde etkin bir kalem olduğundan, bu kalem açısından ülkelerin pozisyonları araştırılmalıdır. Ülkeler arasında amortisman hesabında hizmet ömrü varsayımlarında farklılıklar olabileceği kabul edilmekle birlikte, bir varlığın hizmet ömrünün ekonomik faktörler tarafından belirlenmesi gerekmektedir.
Bu çalışmanın amacı, Azerbaycan ve Türkiye'nin amortisman politikaları arasındaki farklılıkları, iki ülkenin uyguladığı amortisman yöntemlerini, amortisman oranlarını, amortismana tabi ve amortismana tabi olmayan maddi duran varlıklarını incelemektir. İki ülkenin amortisman mevzuatı incelenerek uygulamadaki farklılıkları karşılaştırılmaktır.
İçerik analizi olarak gerçekleştirilen bu araştırmanın örneklemi Türkiye ve Azerbaycan ülkelerinin amortisman uygulamasına ilişkin yasal düzenlemelerdir. Önce Azerbaycan'ın yasal düzenlemeleri, ardından Türkiye'deki yasal düzenlemeler anlatılmış; iki ülke, amortismana tabi varlıklar, amortisman oranları, amortisman hesabında hizmet ömrü ve amortismana tabi olmayan varlıklar incelenerek karşılaştırılmıştır.
Bulgular, amortisman uygulama ve oranlarının iki ülke arasında farklılık gösterdiğini ortaya koymuştur. Ancak bu durumu açıklayabilecek ekonomik bir faktör tespit edilememiştir. Temel olarak amortisman tutarı, amortisman oranı ve amortisman tutarının hesaplanması yöntemlerinde çeşitli farklılıklar tespit edilmiş ve örneklerle gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Amortisman oranları, amortisman yöntemleri, amortismana tabi olmayan varlıklar, değerleme

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Referans1 Akpınar,A. (2021). İşletmelerde binek otomobillerin amortisman uygulamaları, Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 4(2), 165-181.
• Referans2 Abdioğlu, H., Yumuşak, S. & Uyar, E.(2014). Vergi Usul Kanunu ve Türkiye Muhasebe Standartlarının gözden geçirilmesi ve örneklerin incelenmesi, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, (23), 364-397.
• Referans3 Ayar, S. (2015). Amortismanlar, Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep, 38-39.
• Referans4 Albay, A. (2019). Duran Varlıkların ve Amortismanların UFRS Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, 38-39.
• Referans5 Abbasov, G. (2013). Accounting (Financial) Starting From Scratch, Taknur, Baku, 258-290.
• Referans6 Benli, K. (2016). Pro-Rota Depreciation Application and Errors in the Tax Procedure law, http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/kadirbenli/001/, Access date: 21/02/2022.
• Referans7 Bakanlar Kurulu (2006). Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/21.5.200610970.pdf, Access date: 10/02/2022.
• Referans8 Bakanlar Kurulu (2006). Taşınır Mal Yönetmeliği, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/3.5.200611545.pdf, Access date: 02/02/2022.
• Referans9 Dinç, E. & Atabay, E. (2018). Türkiye’deki Yasal Düzenlemelere Göre Amortisman Uygulamaları ve Vergi Etkisine Yönelik Değerlendirme, Muhasebe, Finans ve Denetim Çalışmaları Dergisi, 4(2), 67-91.
• Referans10 Deran, A. & Yakupçebioğlu, S.N . (2006). Türk vergi mevzuatında amortisman muhasebesi, https://www.mevzuatdergisi.com/2006/08a/01.htm#:~:text=VUK, Access date: 20/02/2022.
• Referans11 Dmitrievna, K.A. & Borisovna, E.N. (2017). The Problem of Selecting Method of Calculating Depreciation of Fixed Assets in Companies, Universum Scientific Journals, 1(34).
• Referans12 Elitaş, C., Akyüz, Y. & Bulca, H. (2009). Kıst Amortisman Uygulamasının Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ve Türk Muhasebe Sistemi Açısından Karşılaştırılması, Finansal Çözüm Dergisi, (94), 17-32.
• Referans13 Erol, A. & Uyanık, R.Y. (2014). Bir Mükellef Hakkı Olarak Amortisman Müessesi İçinde Maddi Duran Varlık Amortisman Usullerinin Vergi Usul Kanunu ve Türkiye Muhasebe Standartları Açısından Değerlendirilmesi, Finansal Çözüm Dergisi, 24(124), 91-112.
• Referans14 Fatullayev, R.(2019). Fundamentals of International Accounting, Economic Research and Training Center, Baku, 191-213.
• Referans15 Güntutmaz, M. & Erdoğan, H.S. (2008). Binek Otomobillerde Azalan Bakiyeler Usulüne Göre Kıst Amortisman Ayrılması, Vergi Raporu Makaleler, (103), 115-118.
• Referans16 İkramgizi, F. (2020). Subtracting Depreciation Allocations From Income, https://vergiler.az/news/taxes/10336.html, Access date: 26/02/2022.
• Referans17 Jafarli, E. (2018). Fast Depreciation is Applied for Small Entrepreneurs, https://vergiler.az/news/economy/214.html, Access date: 13/06/2022.
• Referans18 Korkmaz, A. (2013). Fevkalade Amortisman Uygulaması, Muhasebeleştirilmesi ve Kalan Değerin İtfası, Vergi Raporu Makaleler, (168),84-91.
• Referans19 Karimov, A. (2009). Accounting, Taxes, Ozan Publishing House, Baku, 165-190.
• Referans20 Kaya, U. & Atasel, O.Y. (2017). Türkiye Muhasebe Standartları ile Vergi Usul Kanunu Açısından Maddi Duran Varlıklarda Amortisman Uygulamalarının Karşılaştırılması: Literatürdeki Farklılıklar Üzerinde Bir Değerlendirme, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 137-155.
• Referans21 Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı (2018). Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180706-23.htm, Access date: 25/02/2022.
• Referans22 Mammadova, S. & Baratova, N. (2014). Areas of Accounting, Textbook, Baku, 205-220. Profile of Azerbaijan, Ministry of Trade (Tukey) (2021). chrome extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://ticaret.gov.tr/data/5eb6749913b8767e5c4b1fcd/Azerbaycan_2022.pdf , access date: 28/02/2022.
• Referans23 Pamukçu, F. (2010). Maddi Duran Varlıklarda Amortisman Uygulamasının Türkiye Muhasebe Standartları ve Türk Vergi Mevzuatı Açısından Karşılaştırılması, Muhasebe ve Denetime Bakış, 67-84.
• Referans24 Resmi Gazete (2004). Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/12/20151225-15.htm, Access date: 21/01/2022.
• Referans25 Resmi Gazete (2015). Amortisman ve Tükenme Payları, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/11/20151104-6.htm, Access date: 15/01/2022.
• Referans26 Starova, M. & Cermakova, H.(2010). Method of Component Depreciation of Fixed Assets and Its Comparision with Traditional Methods, Agris Online Papers in Economics and Informatics, 2(3), 37-46.
• Referans27 Salahov, A. & Mehdiyev, V. (2016). Accounting, Textbook, Baku Printing House No. 3, Baku, 298-326.
• Referans28 Sheshukova, T.Q. & Ivannikov, S.N. (2006). Accounting Problems for Depreciation of Main Deposits, All for Accountant, 15(183), 9-11.
• Referans29 The Prime Minister of the Republic of Azerbaijan (2018). On Approval of “Criteria for Distribution of Micro, Small, Medium and Large Business Entities”, https://e-qanun.az/framework/41048, Access date: 12/01/2022.
• Referans30 Tunçez, A.H. (2019). Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) ile Vergi Usul Kanunu (VUK) Açısından Değerleme Ölçümlerinin Karşılaştırılması, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 6(1), 208-214.
• Referans31 Tax Code of the Republic of Azerbaijan (2022). https://www.taxes.gov.az/az/page/ar-vergi-mecellesi, Access date: 05/01/2022.
• Referans32 Terekhova, V.A. (2008). Financial Accounting, University of Economics Publishing House, Baku, 185-196.
• Referans33 Topal, M. (2019). Amortismanların Türk Vergi Sistemindeki Yeri, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 108-115.
• Referans34 Yılmaz, M. (2019). Duran Varlıklarda Amortisman Uygulamalarının Vergi Mevzuatı ve Türkiye Muhasebe Standartlarına Göre Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi ve Muhasebeleştirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Niğde, 42-43.
• Referans35 Zuca, M., Tanta, A. & Trica, S.A. (2009). Passing from Accounting to Fiscal Depreciation, Annales Universitatis Apulensis Series Oeconomica, 11(1), 296-301.