İŞYERİNDE KİŞİLERARASI İLİŞKİ TARZLARI VE BİREYSEL PERFORMANS ARASINDAKİ İLİŞKİDE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIĞIN ARACI ROLÜ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 4, 2350 - 2363, 30.12.2022

M. Tahir Demirsel , Leyla Erat , Halime Kara

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1182445

Öz

İnsanların hayatının önemli bir parçasını oluşturan ve karşı taraf ile olumlu veya olumsuz etkileşimine yol açan kişilerarası ilişkiler sadece bireysel hayatta değil iş hayatında da insanları etkisi altına almaktadır. Bu etkileşim besleyici ya da ketleyici şekilde gerçekleşebilmektedir ve bu tip kişilerarası ilişkilerin iş hayatında kişilerin bireysel performansına etkisi farklı düzeyde olabilmektedir. Burada ise devreye kişinin psikolojik dayanıklılık düzeyi girmektedir. Bu araştırmanın amacı kişilerarası ilişki tarzları ile bireysel performans arasındaki ilişkide psikolojik dayanıklılığın aracı rolü olup olmadığını incelemektir. Bu kapsamda Konya ilinde faaliyet gösteren özel bir hastanede çalışan 125 kişiye anket yapılmış ve anketler SPSS 22, AMOS 22 ve SPSS MACRO paket programları kullanılarak analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda psikolojik dayanıklılığın, kişilerarası ilişki tarzları ve bireysel performans arasındaki ilişkide aracı role sahip olduğu tespit edilmiştir. Literatürde kişilerarası ilişki tarzları ve bireysel performans arasındaki ilişkide psikolojik dayanıklılığın aracılık rolünü daha önce inceleyen bir araştırmaya rastlanılmaması, bu araştırmanın literatüre önemli bir kaynak ve katkı sağlaması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kişilerarası İlişki Tarzları, Bireysel Performans, Psikolojik Dayanıklılık

Kaynakça

• Abe, I. I. & Mason, R. B. (2016). The Role of Individual Interpersonal Relationships on Work Performance in The South African Retail Sector. Problems and Perspectives in Management, 14(2), 192-200.
• Akdur, S. & Batıgün, A. D. (2017). Mizah Tarzları ile Kişilik Özellikleri, Kişilerarası İlişki Tarzları ve Psikolojik Sağlık Arasındaki İlişkiler. Türk Psikoloji Yazıları, 20(39), 1-10.
• Barrywinbolt, (2022). [Online] Mevcut: https://www.barrywinbolt.com/, Erişim tarihi: 26.04.2022.
• Basım, N. & Çetin, F. (2011). Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(2), 104-114.
• Bozkurt, E. (1995). İnsan İlişkileri ve Eğitim Yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 231-237.
• Büte, M. (2011). Etik İklim, Örgütsel Güven ve Bireysel Performans Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25, 171-192.
• Çakıroğlu, K. I. & Öztürk, A. (2020). Mağaza Kişiliği Ölçeğinin Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenirliği. Business & Management Studies: An International Journal, 8(5), 4273-4299.
• Doğan, T. & Sapmaz, F. (2012). Kişilerarası İlişki Tarzları ve Öznel İyi Oluş. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(3), 585-601.
• Erok, M. (2013). İlişkilere İlişkin Bilişsel Çarpıtmalar, İlişkilere Dair İnançlar, Kişilerarası Öfke, Kişilerarası İlişkiler, Problem Çözme ve Evlilik Çatışması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Friborg, O., Barlaug, D., Martinussen, M., Rosenvinge, J. H. & Hjemdal, O. (2005). Resilience in Relation to Personality and Intelligence. International Journal of Methods in Psychiatric Research, 14(1), 29-42.
• Friborg, O., Hjemdal, O., Rosenvinge, J. H. & Martinussen, M. (2003). A New Rating Scale for Adult Resilience: What are the Central Protective Resources Behind Healthy Adjustment? International Journal of Methods in Psychiatric Research, 12(2), 65-76.
• Gaur, M., & Ebrahimi, N. (2013). Understanding Workplace Relationships–With Special Reference to Superior-Subordinate Relationship–An Important Dimension Having Impact On The Success, Growth And Performance of the Employees And Organization. International Journal of Research and Development, 2(2), 7-12.
• Göçener, D. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Güvenli Bağlanma Düzeyleri İle Kişilerarası İlişki Tarzları Arasındaki İlişkiler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gürbüz, F. (2014). Toplam Kalite Yönetimi Algısının Bireysel Performansa Etkileri Üzerine Sağlık Çalışanları Uygulaması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Teknikleri 3. Baskı. Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Hacıoğlu, S. (2018). Çalışanların İş Tatmin Düzeylerinin İşten Ayrılma Niyetlerine ve Bireysel Performanslarına Etkisi (Ankara İlçe Belediye Çalışanlarına Yönelik Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hayes, A. F. (2018). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis second edition: A regression-based approach. New York, NY: Ebook The Guilford Press.
• Hayes, J. R. (2013). The complete problem solver. Routledge.
• Şahin, N. H., Durak Batogün, A., & Koç, V. (2011). Kişilerarası tarz, kendilik algısı, öfke ve depresyon [The relationship between depression, and interpersonal style, self-perception, and anger]. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(1), 17–25.
• Hoxha, G. (2011). Arnavutluk ve Türkiye'deki Üniversite Öğrencilerinin Kişilerarası İlişki İle Problem Çözme Becerilerinin Karşılaştırılması (Epoka ve Selçuk Üniversitesi Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Işık, Ş. (2016). Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği nin geliştirilmesi Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(2), 165-182.
• İmamoğlu, S. E. & Aydın, B. (2012). Kişilerarası İlişki Boyutları Ölçeğinin Geliştirilmesi. Psikoloji Çalışmaları, 29(0), 39-64.
• Kanbur, E., Kanbur, A. & Özdemir, B. (2017). Psikolojik Dayanıklılık ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkide İş Doyumunun Aracılık Rolü: Havacılık Sektöründe Bir Araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 4(2), 127-141.
• Karagöz, Y. (2019). Spss-Amos-Meta Uygulamalı İstatiksel Analizler. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Kavi, E. & Karakale, B. (2018). Çalışan Psikolojisi Açısından Psikolojik Dayanıklılık. Emek ve Toplum, 7(17), 55-77.
• King, D. D., Newman, A. & Luthans, F. (2016). Not If, But When We Need Resilience In The Workplace. Journal of Organizational Behavior, 37, 782-786.
• Kobasa, S. C. (1979). Stressful Life Events, Personality, and Health: An Inquiry Into Hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37, 1-11.
• Kobasa, S. C., Maddi, S. R. & Kahn, S. (1982). Hardiness and Health: A Prospective Study. Journal of Personality and Social Psychology, 42(1), 168-177.
• Koç, B. (2014). Kişilerarası İlişki Tarzlarının Saldırganlık İle İlişkisi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(4), 160-182.
• Koopmans, L., Bernaards, C. M., Hildebrandt, V. H., Schaufeli, W. B., De Vet, H. C. & Van Der Beek, A. J. (2011). Conceptual frameworks of individual work performance: A systematic review. Journal of Occupational and Environmental Medicine,53, 856-866.
• Kuzu, Ö. H. & Özilhan, D. (2014). The Effect of Employee Relationships and Knowledge Sharing on Employees’ Performance: An Empirical Research on Service Industry. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 109, 1370-1374.
• Küçükmetin, A. (2018). Kişilerarası İlişki Tarzları ve Sosyal Desteğin Psikolojik ve Fiziksel İyi Oluştaki Rollerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Luthans, F., Vogelgesang, G. R. & Lester, P. B. (2006). Developing the Psychological Capital of Resiliency. Human Resource Development Review, 5(1), 25-44.
• Maddi, S. R., Khoshaba, D. M., Persico, M., Lu, J., Harvey, R. & Bleecker, F. (2002). The Personality Construct of Hardiness II. Relationships with Comprehensive Tests of Personality and Psychopathology. Journal of Research in Personality, 36, 72-85.
• Mallinckrodt, B., Abraham, W. T., Wei, M. & Russell, D. W. (2006). Advances in Testing the Statistical Significance of Mediation Effects, Brief reports. Journal of Counseling Psychology, 53 (3), 372-378.
• Muda, I., Rafiki, A. & Harahap, M. R. (2014). Factors Influencing Employees’ Performance: A Study on the Islamic Banks in Indonesia. International Journal of Business and Social Science, 5(5), 73-80.
• Ngari, J. M., & Agusioma, N. L. (2013). Influence of Employee Relations on Organization Performance of private universities in Kenya. International Journal of Innovative Research&Studies, 2(8), 134.
• Nişancı, N. Z., Akyol, E. M. & Özmutaf, N. M. (2016). Farklılıklar Kapsamında Davranış Tarzları ve Bireysel Performans: Beyaz ve Mavi Yakalı Çalışan Perfspectifi. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(1), 287-307.
• Omunakwe, P. O., Nwinyokpugi, P. N. & Adiele, K. C. (2018). Workplace Interpersonal Relationaship and Organizational Productivity in Deposit Money Banks in Port Harcourt. Journal of Economics, Management & Social Science, 4(4), 153-177.
• Orehek, E., Forest, A. L. & Barbaro, N. (2018). A People-as-Means Approach to Interpersonal Relationships. Perspectives on Psychological Science, 13(3), 373-389.
• Parkes, K. R. & Rendall, D. (1987). The Hardy Personality and It's Relationship to Extraversion and Neuroticism. Personality and Indıvidual Differences, 9(4), 785-790.
• Patricia, O. (2015). Improving Interpersonal Relationship in Workplace. IOSR Journal of Research & Method in Education, 5(5), 115-125.
• Plutchik, R. (1997). The circumplex as a general model of the structure of emotions and personality. In R. Plutchik & H. R. Conte (Eds.), Circumplex models of personality and emotions (pp. 17–45). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10261-001
• Preacher, K. J. & Hayes, A. F. (2004). SPSS and SAS procedures for estimating indirect effects in simple mediation models. Behavior Research Methods, Instruments, & Computers, 36(4), 717-731.
• Preacher, K. J., Rucker, D. D. & Hayes, A. F. (2007). Addressing moderated mediation hypotheses: Theory, methods, and prescriptions. Multivariate behavioral research, 42(1), 185-227.
• Reece, B. L. & Brandt, R. (1999). Effective Human Relations in Organizations: Houghton Mifflin Company.
• Rees, C. S., Heritage, B., Osseiran-Moisson, R., Chamberlain, D., Cusack, L., Anderson, J. & Hegney, D. G. (2016). Can we predict burnout among student nurses? An exploration of the ICWR-1 model of individual psychological resilience. Frontiers in psychology, 7, 1072. doi:10.3389/fpsyg.2015.00073
• Reich, T. & Hershcovis, S. (2011). Interpersonal relationships at work. In (pp. 223-248).
• Shah, N. P., Parker, A. & Waldstrøm, C. (2016). Examining the Overlap: Individual Performance Benefits of Multiplex Relationships. Management Communication Quarterly, 31(1), 5-38.
• Sigler, T. H. & Pearson, C. M. (2000). Creating an empowering culture: examining the relationship between organizational culture and perceptions of empowerment. Journal of quality management, 5(1), 27-52.
• Stoetzer, U. (2010). Interpersonal Relationships at Work Organization, Working Conditions and Health. Karolinska Institutet, Karolinska Institutet.
• Şahin, N. H., Durak, A. & Yasak, Y. (1994). Kişilerarası ilişkiler ölçeği: Psikometrik özellikleri. VIII. Ulusal Psikoloji Kongresinde Sunulmuş Bildiri, 21-23.
• Şimşek, M. Ş. & Öge, H. S. (2015). İnsan Kaynakları Yönetimi (6 ed.). Konya: Eğitim Yayınevi.
• TDK (2022). [Online] Mevcut: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid, Erişim tarihi: 18.05.2022.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Dayanıklılıkları ve Algıladıkları Sosyal Destek Arasındaki İlişkisi. Türk PDR Dergisi, (29), 1-9.
• Trifoglio, V. (2018). Connections Between Resilience, Work-Related Factors and Perceived Organizational Practices Focus on Older Finnish Nurses. (Master), The University of Tampere,
• Tugade, M. M., Fredrickson, B. L., & Feldman Barrett, L. (2004). Psychological resilience and positive emotional granularity: Examining the benefits of positive emotions on coping and health. Journal of personality, 72(6), 1161-1190.
• Turgut, H., Soran, S., & Ateş, M. F. (2017). Örgütsel özdeşleşme işten ayrılma niyeti ilişkisinde psikolojik dayanıklılığın aracı rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16. UİK Özel Sayısı, 577-592.
• Velmurugan, C. (2016). International Relationships and Organizational Effectiveness. International Journal of Business Management and Leadership, 7(1), 1-5.
• Vosloban, R. I. (2012). The Influence of the Employee's Performance on the company's growth-a managerial perspective. Procedia Economics and Finance, 3, 660-665.
• Youssef, C. M. (2004). Resiliency development of organizations, leaders and employees: Multi-level theory building and individual-level, path-analytical empirical testing. The University of Nebraska-Lincoln.