GELECEKTEKİ SONUÇLARI ÖNEMSEMENİN GÖSTERİŞÇİ TÜKETİME ETKİSİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 1793 - 1809, 25.09.2023

Sema Sarı , Selbi Sultan Girgeç

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1297977

Öz

Kişinin çevresine statü sahibi veya prestijli olduğunu göstermek amacıyla yapmış olduğu alışverişler şeklinde tanımlanan gösterişçi tüketim, tüketicilerin alışverişlerde lüks ve pahalı ürünler tercih etmeleriyle sonuçlanmaktadır. Gösterişçi tüketim bireyler tarafından statüyü yükseltmek, dâhil olmak istedikleri gruplara dâhilmiş izlenimi vermek için de yapılmaktadır. Gelecekteki sonuçları önemseyen kişilerin, dâhil olmak istedikleri gruplara katılmak için planlar yapması, bundan dolayı da gösterişçi tüketimde bulunması olasıdır.
Bu araştırmanın amacı gelecekteki sonuçları önemsemenin gösterişçi tüketim üzerindeki etkisini incelemektir. Çalışmanın bu bağlamda yeni bir tartışma konusu açması beklenmektedir. Bu çalışmada gelecek sonuçları önemseme/anlık sonuçları önemsemenin gösterişçi tüketime etkisinin araştırılması için çevrim içi ortamda 556 katılımcıya anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler AMOS ve SPSS programlarında sınanmış ve gelecek sonuçları önemsemenin, gösterişçi tüketimi anlamlı düzeyde ve olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. Anlık sonuçları önemsemenin ise gösterişçi tüketimi anlamlı düzeyde ve olumsuz yönde etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kişilik, Anlık Sonuçları Önemseme, Gelecek Sonuçları Önemseme, Gösterişçi Tüketim

THE EFFECT OF CONSIDERATION FUTURE CONSEQUENCES ON CONSPICUOUS CONSUMPTION

Öz

Conspicuous consumption, which is defined as the shopping behaviour that a person makes to show that he/she has status or prestige, ends up with preferring luxury and expensive products in shopping. Conspicuous consumption is also performed by individuals to raise their status and to give the impression that they belong to the groups they want to be included in. It is possible for people, who weigh the outcomes, make plans to join the groups they want to be join, and therefore tent to conspicuous consumption.
The purpose of this research is to examine the effect of weighing the future consequences on conspicuous consumption. It is expected that the study will open a new discussion topic in this context. In this study, a questionnaire was applied to 556 participants in an online environment to investigate the effect of caring about future results /caring about instant results of conspicuous consumption. The data obtained were tested in AMOS and SPSS programs and it was determined that weighing about future consequences affects conspicuous consumption significantly and positively. It has been seen that caring about instant results affects conspicuous consumption significantly and negatively.

Anahtar Kelimeler

Personality, Weighing Immediate Outcomes of Behavior, Weighing Distant Outcomes of Behavior, Conspicuous Consumption

Kaynakça

• Açıkalın, S. & Erdoğan, L. (2004). Veblen’ci gösteriş amaçlı tüketim. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4 (7), 1-18.
• Aslan, M. (2021). Gösterişçi tüketim eğilimi ölçeği’nin (GTE) Türkçe uyarlaması geçerlik ve güvenirlik çalışması. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(15), 271-281.
• Bagozzi, R. P. & Heatherton T. F. (1994). A general approach to represent-ing multifaceted personality constructs: application to state self-esteem. Structural Equation Modeling 1, 35–67.
• Bahçecioğlu, E. H. (2022). Gösterişçi tüketim bağlamında aylak sınıfın dönüşen formunun sosyal medyadaki temsili: Instagram’da ev kadınlarının sunum pratikleri. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (29), 305-339.
• Barrera, G. A. & Ponce, H. R. (2021). Personality traits influencing young adults' conspicuous consumption. International Journal of Consumer Studies, 45(3), 335-349.
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim toplumu. (3. Baskı). (Çev. Deliceçaylı, H. ve Keskin, F.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beatty S. E. & Ferrell M. E. (1998). Impulse buying: Modeling its precursors. Journal of Retailing, 74(2), 169–191.
• Biçer, D. F. & Akgüre, E. Y. (2022). Gösterişçi tüketim eğiliminin tatil satın alma niyetine etkisi. Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 5(5).
• Boğa, Ö. & Başçı, A. (2016). Ağızdan ağıza pazarlamanın gösterişçi tüketim üzerine etkisi. Öneri Dergisi, 12(45), 463-489.
• Buhrmester, M., Kwang, T., & Gosling, S. (2011). Amazon’s Mechanical Turk: A NewSource oOf Iİnexpensive, Yet High-Quality Data. Perspect. Psychol. Sci. 6, 3-5.
• Cesur, Z. & Çam, B.C. (2022). Tüketicilerin gösterişçi tüketim eğilimlerinin Y ve Z kuşağı açısından incelenmesi. Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences (BJNESS).
• Chaudhuri, H., Mazumdar, S. & Ghoshal, A. (2011). Conspicuous consumption orientation: conceptualisation, scale development and validation. Journal of Consumer Behaviour, 10(4), 216-224.
• Clover, V. T. (1950). Relative importance of impulse buying in retail stores. Journal of Marketing, 25(2), 66–70.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2000). Research methods in education. 5th edition, RoutledgeFalmer, London and New York.
• Çetin, M. (2019). Restoran tercihinde gösterişçi tüketim eğilimi. Turizm Akademik Dergisi, 6(2), 227-238.
• Çınar, İ. (2014). Ölüm kaygısı ve gösterişçi tüketim eğilimi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 89-104.
• Çınar, R. & Çubukçu, İ. (2009). Tüketim toplumunun şekillenmesi ve tüketici davranışları-karşılaştırmalı bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 277-300.
• Çiçek, Z. (2022). Gösterişçi tüketim davranışı ekseninde yeni orta sınıfların tüketim pratikleri. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1339-1364.
• Dehon, C., Weems, C. F., Stickle, T. R., Costa, N. M. & Berman, S. L. (2005). Across-sectional evaluation of the factorial invariance of anxiety sensitivity in adolescents and young adults. Behaviour Research and Therapy, 43, 799-810.
• Doğan, İ. (2015). Farklı veri yapısı ve örneklem büyüklüklerinde yapısal eşitlik modellerinin geçerliği ve güvenirliğinin değerlendirilmesi. [Doktora tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Eastman, J. K., Goldsmith, R. E. & Flynn, L. R. (1999). Status consumption in consumer behavior: scale development and validation. Journal of Marketing Theory and Practice, 7 (3), 41-52.
• Ekşi, O. (2016). Yaşam tarzının gösterişçi tüketim üzerine etkisi. [Yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Gerbing, D. W. & Anderson J. C. (1988). An updated paradigm for scaledevelopment incorporating unidimensionality and its assessment. Journal of Marketing Research, 25, 186–192.
• Gosling, S. D., Rentfrow, P. J. & Swann, W. B., Jr. (2003). A Very Brief Measure of the Big Five Personality Domains. Journal of Research in Personality, 37, 504-528.
• Gough, H. G., McClosky, H., & Meehl, P. E. (1951). A personality scale for dominance. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 46(3), 360.
• Gough, H. G., McClosky, H., & Meehl, P. E. (1952). A personality scale for social responsibility. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 47(1), 73.
• Guo, M., Lou, Y. & Zhang, N. (2022). Consideration of future consequences and self-control mediate the impact of time perspectives on self-rated health and engagement in healty lifestyles among young adults. Current Psychology, 1-11.
• Güleç, C. (2015). Thorstein Veblen ve gösterişçi tüketim kavramı. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(38), 62-82.
• Güllülü, U., Ünal, S. & Bilgili, B. (2010). Kendini gösterim ve kişilerarası etkileşimin gösterişçi tüketim üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 105-139.
• Güner Koçak, P.G. (2017). Gösterişçi tüketim üzerine teorik ve uygulamalı bir çalışma: Pamukkale Üniversitesi örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31 (43), 79-112.
• Hız, G. (2011). Gösterişçi tüketim eğilimi üzerine bir alan araştırması (Muğla örneği). Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 117-128.
• Hooper, D., Coughlan, J. & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modeling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
• Hu, Li-Tze & Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit ındexes in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modelling, 6(1), 1-55.
• Joireman, J. & King, S. (2016). Individual differences in the consideration of future and (more) immediate consequences: A review and directions for future research. Social and Personality Psychology Compass, 10(5), 313–326.
• Joireman, J. A., Anderson, J. & Strathman, A. (2003). The aggression paradox: understanding links among aggression, sensation seeking, and the consideration of future consequences. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 1287-1302.
• Joireman, J., Balliet, D., Sprott, D., Spangenberg, E. & Schultz, J. (2008). Consideration of future consequences, ego-depletion, and self control: support for distingushing between cfc-immediate and cfc- future sub-scales”. Personality and Individual Differences, 45(1), 15-21.
• Joireman, J., Kees, J. & Sprott, D. (2010). Concern with immediate consequences magnifies the impact of compulsive buying tendencies on college students’ credit card debt. The Journal of Consumer Affairs, 44 (1), 155-178.
• Joireman, J., Lasane T. P., Bennett J., Richards D. & Solaimani S. (2001). Integrating social value orientation and the consideration of future consequences within the extended norm activation model of proenvironmental behaviour. British Journal of Social Psychology, No. 40, 133–155.
• Joireman, J., Sprott, D. & Spangenberg, E., (2005). Fiscal responsibility and the consideration of future consequences. Personality and Individual Differences, 39, 1159– 1168.
• Karabulut, M., (1985). Tüketici davranışı. (2. Baskı). İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi.
• Karaca, Y. (2010). Reklamlarda kadın imgesi ve tüketim kültürü oluşturmadaki rolü: Ulusal televizyon reklamlarına ilişkin bir uygulama. [Doktora tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Kayış, A. (2008) Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ş. Kalaycı (Ed.), Asil Yayın Dağıtım, 3.Baskı, Ankara.
• Kelam, D. & Karaca, Ş. (2023). Investigation of the effect of consumption on foodstagramming behaviours. Turkish Journal of Marketing, 8(2), 17.
• Khan, S. J. & Khalid, R. (2019). Narcissism, personality traits and conspicuous consumption of brand in youth. Proceedings of The 2nd International Conference on Future of Social Sciences.
• Kim, D. & Jang, S. (2017). Symbolic consumption in upscale cafés: Examining Korean gen Y consumers' materialism, conformity, conspicuous tendencies, and functional qualities. Journal of Hospitality & Tourism Research, 41(2), 154–179.
• Koçak, P. G. & Uğurhan, Y. Z. C. (2022). Üniversite öğrencilerinin gösterişçi tüketim profillerinin incelenmesi: Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi örneği. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 7(1), 151-170.
• Marcoux, J., Filiatrault, P. & Cheron, E. (1997). Theattitudes underlying preferences of young urbaneducated Polish consumers towards products made inwestern countries. Journal of International ConsumerMarketing, 9 (4), 5–29.
• Meydan, C. H. & Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. İkinci Baskı, Detay Yayıncılık.
• Muruganantham, G. & Bhakar, R. S. (2013), A review of ımpulse buying behavior. International Journal of Marketing Studies, 5 (3), 149-160.
• Nyhus, E. (1996). The vsb-center savings project: Data collection methods, questionnaires and sampling procedures. Progress Report. No. 42. VSBCenter Savings Project. Tilburg: Center, Tilburg University.
• O’Cass, A. & McEwen, H. (2004). Exploring consumer status and conspicuous consumption. Journal of Consumer Behaviour: An International Research Review, 4(1), 25-39.
• Odabaşı, Y. (2013). Tüketim kültürü: Yetinen toplumdan tüketen topluma. Sistem Yayıncılık.
• Orbell, S. & Kyriakaki, M (2008). Temporal framing and persuasion to adopt preventive health behavior: Moderating effects of individual differences in consideration of future consequences on sunscreen use. Health Psychology, 27, 770-779.
• Orth, U. R., Limon, Y. & Rose, G. (2010). Store-evoked affect, personalities, and consumer emotional attachments to brands. Journal of Business Research, 63(11), 1202-1208.
• Öztaş, Ö. & Bozyiğit, S. (2019). Gösterişçi tüketim eğiliminin ve marka farkındalığının küresel marka farkındalığının küresel marka tercihi üzerindeki etkisi. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 18(16) (122-139).
• Podoshen, J. S. & Andrzejewski, S. A. (2012). An examination of the relationships between materialism, conspicuous consumption, impulse buying, and brand loyalty. Journal of Marketing Theory and Practice, 20(3), 319–334.
• Rook, D. (1987). The buying impulse. Journal of Consumer Research, 14 (2), 189–199.
• Sarı, S. & Topçuoğlu, F. (2019). Kişilik tiplerinin sürdürülebilir tüketim davranışları üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 24(2), 159-169.
• Saygın, E. P. & Diksoy, İ. (2023). Gösterişçi tüketimin sanat eserleri bağlamında incelenmesi: Ampirik bir çalışma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(1), 202-214.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures. Methods of Psychological Research, 8(2), 23–74.
• Sekaran, U. (2003). Research methods for business: a skill building approach. 4th ed., John Wiley & Sons, INC.
• Simon, D., Kriston, L., Loh, A., Spies, C., Scheibler, F., Wills, C. & Harter, M. (2010). Confirmatory factor analysis and recommendations for improvement of the autonomy‐ preference‐ındex (API). Health Expectations, 13(3), 234-243.
• Soncu, A. G. & Çelik, Ö. (2022). Veblen’in gösterişçi tüketim kültürünün sosyal paylaşım ağlarında yansıması: Instagram. International Journal of Social and Economic Sciences, 12(1), 16-31.
• Stern, H. (1962). The significance of impulse buying today. Journal of Marketing, 26(2), 59–62.
• Strathman, A., Gleicher F., Boninger D. S. & Edwars C. S. (1994). The consideration of future consequences: weighing immediate and distant outcomes of behavior. Journal of Personality and Social Psychology, No. 66, 742–752.
• Şahin, O. & Nasır, S. (2019). Tüketicilerin gösterişçi tüketime yönelik tutumlarına göre sınıflandırılması. Balıkesir Universty Journal of Social Sciences Institute, 22(41), 383-400.
• Taylor, J. A. (1953). A personality scale of manifest anxiety. The Journal of abnormal and social psychology, 48(2), 285.
• Tığlı, M. & Akyazgan, M. N. (2003). Özellikli (lüks) tüketim ürünlerinde enderlik prensibi ve bir uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 21-37.
• Toepoel, V. (2010)., Is consideration oOf future consequences a changeable construct?. Personality and Individual Differences, No. 48, 951–956.
• Topçu, U. C. (2019). Gösterişçi tüketimin öncülleri: Benlik, sosyal statü, materyalist değerler ve bireycilik-toplulukçuluk bağlamları. [Doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi], ÇanakkaleUlusal Tez Merkezi.
• Uludağ, D. & Soyer, M. (2022). Gösterişe yönelik tüketim kavramının incelenmesi. İstanbul Topkapı Üniversitesi Topkapı Sosyal Bilimler Dergisi. 2 (1), 159–172.
• Ünlü, S. & Filan, M. (2021). Veblen’in gösterişçi tüketim kavramı çerçevesinde sosyal medya: Instagram influencer’ları üzerine bir analiz. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 6(12), 39-55.
• West, C. J. (1951). Results of two years of study into impulse buying. The Journal of Marketing, 15(January), 362–363.
• Zakaria, N., Wan-Ismail, W. N. A. & Abdul-Talib, A. N. (2020). Seriously, conspicuous consumption? The impact of culture, materialism and religiosity on Malaysian Generation Y consumers' purchasing of foreign brands. Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics.
• Zimbardo, P. G. & Boyd, J. N. (1999). Putting time in perspective: a valid, reliable individual differences metric. Journal of Personality and Social Psychology, 77, 1271–1288.