Parameters of Türkiye-Japan relations before World War II (1930-1939)

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: Türkiye-Japonya İlişkileri 100. Yıl Özel Sayısı, 164 - 179

Yasin Ercilsin

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1504939

Öz

Turkish-Japanese relations, which spanned a long period, continued to strengthen before the Second World War. While Japan was trying to implement its global strategies before the Second World War, Turkey set goals to protect its regional position. While the relations between the two countries continued to gain momentum on a political, social, economic and cultural scale, some chaotic events also occurred during the period when the tension of war was felt. Especially the existing political and strategic position of Soviet Russia has been the determining point of the relations between Türkiye and Japan. Because Japan, which was trying to establish alliances against Soviet Russia, tried to include Turkey in these alliances. Japan, which wanted to use Pan-Turanism and Pan-Islamism policies to break the influence of Soviet Russia in the Caucasus, Turkestan and Asia, wanted to use Turkey's influence in these regions. The aim of the article is to analyze issues that have not been sufficiently addressed in previous studies. In this framework, it is to examine the relations between Turkey and Japan, especially with new archival documents.

Anahtar Kelimeler

Japan, Turkey, World War II, Soviet Union

II. Dünya Savaşı öncesinde Türkiye ve Japonya ilişkilerinin parametreleri (1930-1939)

Öz

Uzun bir süreci kapsayan Türk-Japon ilişkileri İkinci Dünya Savaşı’nın öncesinde de güçlenerek devam etmiştir. İkinci Dünya Savaşı öncesinde Japonya küresel stratejilerini uygulamaya çalışırken, Türkiye ise bölgesel konumunu koruyacak hedefler belirlemiştir. İki ülkenin ilişkileri siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel ölçekte ivme kazanarak devam ederken, savaş geriliminin fazlası ile hissedildiği süreçte bazı kaotik olaylar da yaşanmıştır. Özellikle Sovyet Rusya’nın mevcut siyasi ve stratejik konumu Türkiye ve Japonya ilişkilerinin belirleyici noktası olmuştur. Zira Sovyet Rusya’ya karşı ittifaklar kurmaya çalışan Japonya, Türkiye’yi de bu ittifaklara dâhil etmeye çalışmıştır. Sovyet Rusya’nın Kafkasya, Türkistan ve Asya’daki etkisini kırmak için Panturanizm ve Panislamizm politikalarını kullanmak isteyen Japonya, Türkiye’nin bu bölgelerdeki etkisini kullanmak istemiştir. Makalenin amacı daha önce yapılan çalışmalarda yeterince değinilmeyen konuları tahlil etmektir. Bu çerçevede Türkiye ve Japonya ilişkilerini özellikle yeni arşiv belgeleri ile birlikte incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Japonya, Türkiye, II. Dünya Savaşı, Sovyetler Birliği

Kaynakça

• Akyüz, D. (2022). Birinci Dünya Savaşı’nda Japonya ve Japon-Amerikan Savaşı’nın Temellerinin Atılması. Doğu Asya Araştırmaları Dergisi, 5(9), 90-114.
• Azap, Eralp Yaşar. “Ata’nın Mihmanı: İran Şahı Rıza Pehlevi’nin Türkiye Ziyareti’ndeki Teşrifat Ve Ziyarete Dair Mühim Notlar”. Atatürk Yolu Dergisi, sy. 70 (Mayıs 2022): 17-32. https://doi.org/10.46955/ankuayd.1068220.
• Aktan, Y. & Özçelik M. H., (2023). Türk Basını Açısından Boğazlar Meselesi Çerçevesinde Türk-Sovyet İlişkileri (1930-1939). Social Sciences Studies Journal, 112(112), 7289-7300.
• Ayaz, A. (2023). İki Dünya Savaşı Arasında Türk-Sovyet İlişkileri. SAVSAD Savunma ve Savaş Araştırmaları Dergisi, Cumhuriyetin Yüzüncü Yılı Özel Sayısı, 1-34.
• Barlak, H. (2021). Japanese Ideal of Abdürreşid İbrahim: Eastern Union and Ottoman Caliphate. History Studies, 13(6), 1751-1769.
• Barlak, H. (2020). Japonya’da İslâm Davetçisi Bir Türk: Abdürreşid İbrahim “Dinî Fikirleri ve Stratejisi”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 671-692. https://doi.org/10.32709/akusosbil.706901.
• Bozkurt, C. (2014). Nazilerin Gölgesinde 1936 Berlin Olimpiyatları ve Türk Sporcuların Müsabakaları. History Studies, 6(6), 17-41.
• Cevdet, A. (1905). Rusya ve Japonya’ya Dair. İctihad, 2, 10-13.
• Chapman, John W. M.(1987), A Dance on Eggs: Intelligence and the “Anti-Comintern”. Journal of Contemporary History, 22 (2), 333-372.
• Central Intelligence Agency. (2024, Temmuz). Endo, Saburo. https://www.cia.gov/readingroom/docs/ENDO%2C%20SABURO_0002.pdf .
• Dilek, Mehmet Sait, (2013), Büyük Güçlerin Politikaları ve Briand-Kellogg Paktı. Uluslararası İlişkiler, 10 (37), 145-169.
• Dündar, Ali M. (2006). Panislamizm’den Büyük Asyacılığa Osmanlı İmparatorluğu: Japonya ve Orta Asya, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Devlet Opera ve Balesi. (2024, Temmuz). Madam Butterfly. https://www.operabale.gov.tr/tr-tr/Sayfalar/workdetail.aspx?EserKodu=1240 .
• Erdem, U. (2023). Türk Diplomatik Belgeleri Işığında Japonya’nın Mançurya’yı İşgali ve Mançukuo Devleti’nin Kuruluşu (1931-1933). Belleten, 87(309), 685-724.
• Fujimoto, H. (1975), Fifty Years of Light and Dark The Hirohito Era Hardcover, Maınıchı Newspapers.
• Gülada, M. O. (2019). 1936 Berlin Olimpiyatları’nda Spor Yayıncılığının Propaganda Amaçlı Kullanımı: Olympia Filmi Üzerine İnceleme. TRT Akademi, 4(8), 326-344.
• Halhalli, B. (2022). Milletler Cemiyeti ve Avrupa Topluluğu. EURO Politika. (17), 22-28.
• İnan, A. (1968). Balkan Antantı (1934). Belleten, 32(126), 285-292.
• Kösebalaban, H. (1998). Japon Grand Stratejisi: Yirminci Yüzyıl Japon Dış Politikasında Süreklilik Ve Değişim. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 5, 57-98.
• Kuşçulu, A. (2023). Servet-i Fünun Dergisi ve Japonya (1891-1908). Dünya Multidisipliner Araştırmalar Dergisi, 6(1), 1-24. https://doi.org/10.58853/dumad.1232629.
• Lee Hee-Soo, C. (2001). Japonya. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 23, 571-573.
• Maden Kalkan, Ç. (2023). İkinci Çin-Japon Savaşı’nda (1937-1945) Çinli Savaş Tercümanları. Beykoz Akademi Dergisi, 11(2), 52-69. https://doi.org/10.14514/beykozad.1343253.
• Mutlu, M. (2020). Beden Terbiyesi ve Spor Hayatında Selim Sırrı Tarcan (1874-1957). CTAD, 16(32), s. 583-615.
• Matsutani H. (1994). Japonya'nın dış politikasında Türkiye’nin yeri ve önemi [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Najmuldeen, A. (2020). II. Dünya Savaşında Japonya’nın Uyguladığı Asya Katliamları. Avrasya Sosyal Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(8), 191-201.
• Nagata, Y. (2001). Japonya-Osmanlı İlişkileri, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 23, 574-576.
• Osmanlı Arşivi İrade Hususi. (BOA, İ.HUS).
• Osmanlı Arşivi Hariciye Nezâreti Londra Sefareti Belgeleri. (BOA, HR.SFR.3).
• Özteke, F. (2021). Balkan Savaşları’nda Darülfünunda Yaşanan Deneyim Ve Japonya İle Kurulan Dostluğun Tarihsel Tahlili, History Studies, 13(4), 1369-1395.
• Özden Cankara, P., & Cankara, Y. (2021). Tarihsel Süreçten 2000’li Yıllara Türkiye’nin Japonya İle Olan Siyasal, Ekonomik ve Kültürel İlişkileri. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 504-520. https://doi.org/10.33905/bseusbed.1034313.
• Özyürek, M. (2016). Cumhuriyet Dönemi Türkiye-Japonya İlişkileri Çerçevesinde Japon Prensi Takamatsu’nun Türkiye Ziyareti. Atatürk Dergisi, 5(2), 15-28.
• Riasanovsky, N. V. Mark & Steinberg, D. (2016), Rusya Tarihi, Çev. Figen Dereli, İnkılâp Yayınları.
• Sonyel, S. R. (1979). Büyük General, Asil Düşman ve Cömert Dost Gazi Mustafa Kemal. Belleten, 43(171), 619-634.
• Sonat, R. (2023). Bir Japon Yüzbaşının İzinde Japonya’nın Yakın Doğu Açılımını Okumak: Yüzbaşı Haroşiya Hirayama’nın 1906 Yılının Son Demlerinde İstanbul’dan Basra’ya Uzanan Yolculuğu ve Anlattıkları. Gazi Akademik Bakış, 16(32), 231-247. https://doi.org/10.19060/gav.1315148.
• Sarıalioğlu, İ. (2023). MacDonald Silahsızlanma Tasarısı’nın (1933) Türk İngiliz İlişkilerine Etkisi: Türkiye’nin Avrupalılığı ve Boğazlar Meselesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(4), 1415-1438. https://doi.org/10.18037/ausbd.1345254.
• Salep, M. (2012). II. Dünya Savaşı Yıllarında Sovyet Dış Politikası ve Sovyet Emperyalizmi. History Studies, 4(4), 317-345.
• Smith, Peter C. (2006). Fist From The Sky: Japan's Dive-Bomber Ace of World War II, Stackpole Books.
• Turp, M. (2020). Türkiye-Japonya Arasında Diplomatik İlişkilerin Yeniden Tesisi ve Siyasi- İktisadi İlişkiler (1951-1960). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (69), 653-669. https://doi.org/10.14222/Turkiyat4302.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA).
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA).
• Ulusan, Şayan. Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne (Cemiyet-I Akvam) Girişi -Öncesi Ve Sonrası. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 7, sy. 16 (Haziran 2008): 237-58.
• Yeltin, H., & Kaşlılar, M. M. (2023). Rusya-Japonya İlişkilerinde Kuril Adaları Sorunu. Uluslararası Eşitlik Politikası Dergisi, 3(1), 78-98.
• Weinberg, Gerhard (1970). The Foreign Policy of Hitler's Germany Diplomatic Revolution in Europe 1933–36, University of Chicago Press.