Aday öğretmenlerin yetiştirilmelerinde mentörlük uygulamalarının tarihsel süreci

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 663 - 680, 25.06.2024

Emel Yılmaz Melike Günbey

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1426833

Öz

Mentörlük, mesleki rehberlik ve desteğin sağlanması bakımından aday öğretmenlerin yetiştirilmesinde önemlidir. Aday öğretmenlere uygulanan mentörlüğün onların mesleki gelişimini desteklemesi ve bunun sonucunda öğretimin iyileştirilmesine katkı sağlaması beklenir. Bu araştırmanın amacı Türk eğitim sisteminde aday öğretmen yetiştirme sürecinde aday öğretmenlere sağlanan mentörlük uygulamalarını yasal belgelere dayanarak incelemektir. Nitel araştırma yöntemi ile yürütülen bu araştırmada aday öğretmenlerin yetiştirilmesi sürecini açıklayan kanun, yönetmelik, kılavuz, yönerge ve genelge olmak üzere 1983-2022 yılları arasında yürürlüğe giren 11 yasal belge doküman analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Mentörlüğün, aday öğretmenlerin nasıl ve kimin sorumluluğunda yetiştirilmesi, mentör ile aday öğretmen ilişkini anlatan bir süreçten çok tamamlanması gereken uygulamaların sayısal olarak vurgulandığı bir süreç olarak ilk belgelere yansıdığı tespit edilmiştir. İlk belgelerde mentörlüğün teorik kısmına odaklanılırken sonraki belgelerde uygulamada bu sürecin nasıl yürütülmesi gerektiği ile rol ve sorumlulukların kapsamına değinildiği saptanmıştır. Güncel yasal belgelerde, mentörlüğün aday öğretmenlerin yetiştirilmesinde önemli bir yaklaşım olduğu; mentörlerin görevlerinin daha ayrıntılı bir biçimde açıklandığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aday öğretmen, Mentorlük, Mentor

Historical process of mentoring practices for the training of novice teachers

Öz

Mentoring is important for novice teachers as for professional guidance and support. It is expected to improve the teaching from the mentoring for novice teachers. The study examines the mentoring practices in novice teacher training in the Turkish education system based on legal documents. In this qualitative research, 11 legal documents, including laws, regulations, guidelines, mandate, circular, and declarations, which were in force between 1983 and 2022, reflecting the process, were analyzed with the document analysis technique. In the first document in 1983, it was found that mentoring in teacher training was mentioned as a process in which the numerical data to be completed were emphasized rather than a process reflecting how and under whose responsibility novice teachers should be trained and the relationship between mentor and novice teacher. So, the focus was on the theoretical aspects of the process, it was found that the following documents mentioned how this process should be carried out in practice and who should play what roles. In the recent legal documents, it is stated that mentoring is an important approach to the training of novice teachers and the roles and responsibilities of mentors are described in detail.

Anahtar Kelimeler

Novice teacher, Mentoring, Mentor

Kaynakça

• Aydın, İ. (2016). Öğretimde denetim: Durum saptama, değerlendirme ve geliştirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Balkar, B. & Şahin, S. (2014). The opinions of educators on implementing mentorship program for novice teachers. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science, 3(29), 83-100.
• Childre, A. L., & Van Rie, G. L. (2015). Mentor teacher training: A hybrid model to promote partnering in candidate development. Rural special education quarterly, 34(1), 10-16.
• Corbin, J., & Strauss, A. (1994). Grounded theory methodology. Handbook of qualitative research, 17, 273-285.
• Cordingley, P. & Buckler, N. (2012). Mentoring and coaching for teachers’ continuing professional development”, in Fletcher, S.J. and Mullen, C.A. (Eds), The Sage Handbook of Mentoring and Coaching in Education, Sage, Los Angeles, CA, pp. 215-227.
• Ewing, L. A. (2021). Mentoring novice teachers. Mentoring & Tutoring: Partnership in Learning, 29(1), 50-69.
• Feiman-Nemser, S. (1998). Teachers as teacher educators. European Journal of Teacher Education, 21(1), 63–74.
• Feiman-Nemser, S. (2001). Helping novices learn to teach: Lessons from an experienced support teacher. Journal of Teacher Education, 52(1), 17–30.
• Fischer C. (2006) Research Methods for Psychologists: Introduction through Empirical Studies. Elsevier Inc.
• Gjedia, R., & Gardinier, M. P. (2018). Mentoring and teachers’ professional development in Albania. European Journal of Education, 53(1), 102-117.
• Hall, J., Benninga, J. & Clark, C. (1983). A Comprehensive Approach To The Inservice Training of Teachers. NASSP Bulletin, 67(461), 17–21. https://doi.org/10.1177/019263658306746103
• Labuschagne, A. (2003). Qualitative research: Airy fairy or fundamental?. The Qualitative Report, 8(1), 1-4.
• Levinson, D. J. (1978) The seasons of a man's life. Alfred A. Knopf.
• Lyons, W. Scroggins, D. & Rule, P. B. (1990). The mentor in graduate education. Studies in Higher Education, 15(3), 277-285.
• Luna, G. & Cullen, D. L. (1995). Empowering the faculty: Mentoring redirected and renewed. Higher Education Reports, 3, 1-87.
• Mason, C., & Bailey, E. (2003). Benefits and pitfalls of mentoring. In Annual Conference-Society for Technical Communication, 50, pp. 6-10.
• Menter, I., Hulme, M., Dely, E. & Lewin, J. (2010), Literature Review on Teacher Education in the 21st Century, Education Analytical Services, Edinburgh.
• Merriam, S. B. (2002). Introduction to qualitative research. Qualitative Research in Practice: Examples for Discussion and Analysis, 1(1), 1-17.
• Murray, S., Mitchell, J. & Dobbins, R. (1998). An Australian mentoring program for beginner teachers: Benefits for mentors. Australian Journal of Teacher Education, 23(1), 22-28.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1995-a). Aday Memurların Yetiştirilmelerine İlişkin Yönetmelik. Erişim adresi: http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/325.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1995/55-b). Aday Memurların Yetiştirilmelerine İlişkin Yönetmelik. Erişim adresi: http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1460.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2015). Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/04/20150417-4.htm
• Millî Eğitim Bakanlığı Aday Öğretmen Yetiştirme Sürecine İlişkin Yönerge. (2016). Erişim adresi: https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1769.pdf.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2001). Adaylık Eğitimi. Erişim adresi: https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1488.pdf
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2022-a). Aday Öğretmenlik ve Öğretmenlik Kariyer Basamakları Yönetmeliği. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/05/20220512-3.htm
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2022-b). Aday Öğretmen Yetiştirme Sürecine İlişkin Kılavuz. Erişim adresi: https://oygm.meb.gov.tr/www/aday-ogretmen-is-ve-islemleri/icerik/452
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2022-c). Aday Öğretmenlerin Adaylık Sürecine İlişkin Genelge. Erişim adresi: https://oygm.meb.gov.tr/www/aday-ogretmen-is-ve-islemleri/icerik/452.
• Odell, S. J. & Huling, L. (2000). Quality mentorıng for novice teachers. www.books.google.com adresinden 03.01.2024 tarihinde alındı.
• Olsen, K. R., Bjerkholt, E. M., & Heikinnen, H. L. (2020). New Teachers in Nordic Countries: Ecologies of Mentoring and Induction (p. 203). Cappelen Damm Akademisk/NOASP (Nordic Open Access Scholarly Publishing).
• Resmi Gazete. (1983). Aday Memurların Yetiştirilmelerine İlişkin Genel Yönetmelik. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/3.5.836061.pdf.
• Resmi Gazete. (2022). Öğretmenlik Meslek Kanunu. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220214-1.htm
• SETA (2017). Türkiye’de aday öğretmen yetiştirme modeli izleme ve değerlendirme. SETA Yayınları.
• Sezgin, F., Coşar, S. ve Ar, E. (2014). Okul yöneticisi ve öğretmen yetiştirmede mentörlük sürecinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt 22 (3), 1337-1357.
• Schlechty, P. C. (2005). Okulu yeniden kurmak. (Çev. Yüksel Özden). Nobel Yayınları.
• Searby, L. & Tripses, J. (2006). Breaking perceptions of ‘old boys’ networks: Women leaders learning to market the most of mentoring relationships. Journal of Women in Educational Leadership, 4(3), 179-198.
• Sullivan, S. & Glanz, J. (1999). Supervision that improves teaching: strategies and techniques. Sage Publication. Corwin Press Inc.
• Tammets, K., Pata, K., & Eisenschmidt, E. (2019). Novice teachers’ learning and knowledge building during the induction programme. European Journal of Teacher Education, 42(1), 36–51.
• Ulubey, Ö. (2017). Aday öğretmen yetiştirme programının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 201, 1-23, doi: 10.16986/HUJE.2017031014
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R.K. (1994). Case study research – design and methods (2nd Edition). Sage Publications
• Yirci, R. ve Kocabaş, İ. (2012). Dünyada mentorluk uygulamaları. Pegem Akademi.
• Zembytska, M. (2015). Supporting novice teachers through mentoring and induction in the United States. Comparative Professional Pedagogy 5(1).