Practices of university museums and exhibition halls in accordance with international museum ethics: Ankara University museums and exhibition halls

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 3, 1069 - 1085, 29.09.2024

Pınar Ece Güvenç , Ceren Güneröz

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1464321

Öz

Considering intercultural differences in museology, examining social acceptance and exclusion through museum practices, prioritizing the needs of the audience, emphasizing the roles museums play in democratization processes, and the concept of ethics are important components of the definition of a museum. Ethics represent the necessary rules and principles to help those working in this field make decisions regarding the future of their museums, their collections, and their relationships with communities. Adherence to the ethical principles agreed upon in the museum sector ensures that actions are taken within a framework of universally accepted rules, rather than individual ethical understandings that may vary from person to person. This study examines examples of international museum ethical codes within the framework of the International Council of Museums (ICOM) ethical codes, focusing on the ethical approach of serving society, the public, and professional museum workers. The applicability of ethical rules in university museums and exhibition halls within Ankara University was analyzed descriptively and quantitatively, based on the views of the personnel in charge. According to the obtained data, although mentioned museums and exhibition halls did not have their own ethical codes and rules, they tried to fulfill many ethical codes. It was observed that there was not enough information and personnel for the implementation of some ethical codes.

Anahtar Kelimeler

Ethic, Ethic codes, Museology, University museum, Museum education

Üniversite müzelerinin ve sergi salonlarının uluslararası müze etik kodları doğrultusunda uygulamaları: Ankara Üniversitesi müzeleri ve sergi salonları

Öz

Müzecilikte kültürlerarası farklılıkların göz önünde bulundurulması, sosyal kabul ve dışlanmanın müze çalışmalarıyla irdelenmesi, izleyicinin ihtiyaçlarının öne çıkması, farklı topluluklara vurgu yapan toplum ve topluluk müzelerinin açılması, müzelerin demokratikleşme süreçlerinde oynadıkları rollerin vurgulanması ve etik kavramı müze tanımının önemli bileşenleridir. Etik, bu alanda çalışanların kendi müzelerinin geleceği, koleksiyonları ve topluluklarla olan ilişkileri ile ilgili kararları vermelerine yardımcı olmak için gerekli kuralları temsil eder. Müze sektöründe kararlaştırılan etik ilkelere uyulmasıyla personelin bir kişiden diğerine değişebilen kendi kişisel etik anlayışı yerine, geçerliği kabul edilmiş ortak kurallar çerçevesinde hareket etmeleri sağlanır. Etik kod olarak tanımlanan bu kurallar ile alanda çalışan profesyonellerin evrensel olarak yeni müzecilik yaklaşımlarına uyum göstermeleri sağlanmaktadır. Bu çalışmada ICOM müze etik kodları çerçevesinde, topluma, kamuya ve profesyonel müze çalışanlarına hizmet şeklindeki etik yaklaşım temel alınarak yurt dışı müze etik kod örnekleri incelenmiş ve Türkiye’de üniversite müzeleri bağlamında etik kuralların uygulanabilirliği ve müze ve sergi salonlarında görevli profesyonellerin görüşleri yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Etik, Etik kod, Müzecilik, Üniversite Müzesi, Müze Eğitimi

Kaynakça

• Aydın, İ. (2012). Eğitim ve Öğretimde Etik. Ankara: Pegem Akademi.
• Aydın, İ. (2012). Yönetsel, Mesleki ve Örgütsel Etik. Ankara: Pegem Akademi.
• Boylan, P. (1999). Universities and Museums: past, present and future. Museum Management and Curatorship, 18(1), 43-56. https://doi.org/10.1080/09647779900501801
• Chatterjee, H. J. (2010). Object-based learning in higher education: The pedagogical power of museums. University Museums and Collections Journal, 3, 179–181. https://www.ucl.ac.uk/culture/edoc.hu-berlin.de/umacj/2010/chatterjee-179/PDF/chatterjee.pdf
• Cites. (1973). Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. CITES. https://cites.org/eng/disc/text.php/Erişim Tarihi : 01.03.2024
• Edson, B. (2016). Museum Ethics. London: Routledge. Feldman, F. (2013). Etik Nedir? (F.B. Aydar, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Göğebakan, Y. (2016). Üniversiteler ve Müzeler: İnönü Üniversitesi Müzeleri. Art-E Sanat Dergisi, 9(18), 470-490. https://doi.org/10.21602/sduarte.282054
• Hannan, L., Chatterjee, H., & Duhs, R. (2013). Object Based Learning: A Powerful Pedagogy for Higher Education. In. A. Boddington, J. Boys & C. Speight (Eds.), Museums and Higher Education Working Together: Challenges and Opportunities (pp. 159–168). London : Routledge.
• ICOM. (2013). Code of Ethics for Natural History Museums. ICOM. https://icom.museum/wp-content/uploads/2018/07/nathcode_ethics_en.pdf
• ICOM. (2017). ICOM Code of Ethics for Museums. ICOM. https://icom.museum/wp-content/uploads/2018/07/ICOM-code-En-web.pdf
• ICOM. (2022). ICOM will establish a protocol on respecting the ICOM Code of Ethics during conflicts. ICOM. https://icom.museum/en/news/icom-will-establish-a-protocol-on-respecting-the-icom-code-of-ethics-during-conflicts.
• Karadeniz, C. (2020). Uluslararası Müze Çevrelerinde Toplumsal İşlevler Temalı Etik Kod Uygulamaları. Milli Folklor Dergisi, 16(128), 111-125. https://dergipark.org.tr/tr/pub/millifolklor/issue/58685/650946
• Karakuş, D.G. (2020). Türkiye'deki Üniversite Müzeleri ve Koleksiyonları. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23, 247-280.
• Keser, Kayaalp, E. & Teoman, B. (2016). Şükrü Tül Eski Eser Koleksiyonu’nun Oluşumu ve Yüksek Öğrenim İçin Kullanımı, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(4), 601-616. https://doi.org/10.16953/deusbed.65639
• Lambert, T.S., Boukas, N. & Yerali, M.C. (2014). Museums and cultural sustainability: stakeholders, forces, and cultural policies, International Journal of Cultural Policy, 20(5), 566-587. http://dx.doi.org/10.1080/10286632.2013.874420
• Lourenço, M. (2004, Kasım 10-12). Where past, present and future knowledge meet: an overview of university museums and collections in Europe [Sözlü sunum]. Atti del XIV Congresso ANMS Il Patrimonio della scienza. Le collezioni di interesse storico, Torino.
• Macdonald, S. (2006). Expanding Museum Studies: An Introduction. In S. Macdonald (Ed.), A Companion to Museum Studies (pp. 1–12). UK: Blackwell Publishing.
• MacGregor, A. (2001). The Ashmolean Museum: A brief history of the museum and its collections. London: Jonathan Horne.
• Marstine, J. (2011). The contingent nature of the new museum ethics. In J. Marstine (Ed.), The Routledge Companion to Museum Ethics Redefining Ethics for the Twenty-First Century Museum (pp. 3–25). London: Routledge.
• McGhie, H.A. (2019). Museums and the Sustainable Development Goals: a how-to guide for museums, galleries, the cultural sector and their partners. Curating Tomorrow.
• Museums Association. (2002). Code of Ethics for Museums. Museum Association. https://www.wipo.int/export/sites/www/tk/en/databases/creative_heritage/docs/museum_assn_code.pdf./Erişim Tarihi : 01.03.2024
• Museum Association. (2024). Everyday Ethics Case Studies. Museum Association. https://www.museumsassociation.org/campaigns/ethics/ethics-case-studies/#/Erişim Tarihi : 15.03.2024
• Nightingale, E. & Sandell, R. (2012). Introduction. In E. Nightingale & R.Sandell (Eds.), Museums, Equality and Social Justice (pp. 1–11). New York: Routledge.
• Onur, B. (2009). Üniversite Müzeleri ve Müzecilik I.Üniversite Müzeleri ve Müzecilik Sempozyumu. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Pieper, A. (2012). Etiğe Giriş. (V.Atayman & G.Sezer, Çev.). İstanbul : Ayrıntı Yayınları.
• Silav, M. (2019). Kültür-Bellek Etkileşimi ve Üniversite Müzeleri. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 63, 1487-1493. https://doi:10.7816/idil-08-63-08
• Simpson, A. (2014). Rethinking university museums: Material collections and the changing world of higher education. Museums Australia Magazine, 22(3), 18-22.
• Tekeci, Z. (2023). Türkiye'nin kültürel mirası kırmızı liste ile korunacak. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/kultur/turkiyenin-kulturel-mirasi-kirmizi-liste-ile-korunacak/3031120
• T.C. Adalet Bakanlığı. (2024). 1992 Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi. T.C. Adalet Bakanlığı. https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/2312020101029bm_51.pdf/Erişim Tarihi : 31.02.2024
• UMAC. (2022). Guidance For Restitution and Return of Items From University Museums and Collections. UMAC. http://umac.icom.museum/wp-content/uploads/2022/03/UMAC-Guidance-Restitution-2022.pdf/Erişim Tarihi : 01.03.2024
• UMAC. (2024). Mission. UMAC. http://umac.icom.museum/about-umac/umac-history/umac-origins-2001-2021/Erişim Tarihi : 25.02.2024
• UNESCOa. (1970). Kültür Varlıklarının Kanunsuz İthal, İhraç ve Mülkiyet Transferinin Önlenmesi ve Yasaklanması İçin Alınacak Tedbirlerle İlgili Sözleşme. UNESCOa. https://teftis.ktb.gov.tr/yazdir?2D2E2375C71F8EA50839B461C506A3C6/Erişim Tarihi : 31.02.2024
• UNESCOb. (2001). Sualtı Kültürel Mirasının Korunması Sözleşmesi. UNESCOb. https://kumid.net/euproject/admin/userfiles/dokumanlar/K-Sualti-Kultur-Miras%2C-UNESCO%2C-2001.pdf/Erişim Tarihi : 31.02.2024
• UNESCOc. (2003). Somut Olmayan Kültür Mirasını Koruma Sözleşmesi. UNESCOc. https://www.unesco.org.tr/Pages/181/177/Erişim Tarihi : 31.02.2024
• UNIDROIT. (1995). Çalınmış ve Kanunsuz Şekilde Yurt Dışına Çıkarılmış Kültürel Varlıklar Sözleşmesi. UNIDROIT. https://www.unidroit.org/instruments/cultural-property/1995-convention/Erişim Tarihi : 31.02.2024
• Yerkovich, S. (2016). A Practical Guide to Museum Ethics. London: Rowman & Littlefield.
• Were, G. (2010). Re-engaging the university museum: knowledge, collections and communities at University College London. Museum Management and Curatorship, 25(3), 291-304. https://doi.org/10.1080/09647775.2010.498987