Geç Hellenistik Dönem'den bir Mousa Klio Yontusu

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 3, 1512 - 1523, 29.09.2024

Umut Kapuci

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1517171

Öz

Bu çalışmada, müze envanter kayıtlarınaN göre Kuzey Karia’dan bulunan mermer bir Mousa yontusu ele alınmaktadır. Günümüzde Aydın Arkeoloji Müzesi’nde korunan, ayakta ve khiton üzerine himation giyimli Mousa yontusu tipolojik ve ikonografik özellikleriyle Klio olarak tanımlanmaktadır. Kazıdan bulunmadığı için herhangi bir buluntu konteksti ve tabakası olmadığından karşılaştırma, tarihleme ve ikonografi bölümü analoji yöntemiyle yapılmıştır. Heykelin duruşu, tipolojisi ve ikonografisi Geç Hellenistik Dönem’de başta Batı Anadolu ve Adalar olmak üzere çeşitli atölyeleri ve bu atölyelerin Karia Bölgesi’nin heykeltıraşlık merkezleri ile olan ilişkilerini ortaya çıkarabilecek özelliktedir. Bu bağlamda analojik değerlendirmeler sonucunda Mousa Klio yontusunun tipolojik açıdan Münih tipinde betimlendiği anlaşılmaktadır. Stilistik açıdan Pergamon ve Rhodos, Kos, Samos gibi Adalar heykeltıraşlığı ile etkileşimi belirlenen Münih Tipi Mousa Klio yontusu, Kuzey Karia Bölgesi kapsamında Tralleis yontuculuk ekolü altında değerlendirilmektedir. Bu doğrultuda çalışma kapsamında ele alınan heykel için tipolojik özellikleri ve stil unsurları üzerinden Geç Hellenistik Dönem içerisinde İÖ 2. yüzyılın üçüncü çeyreği, 150-125 yılları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Karia, Tralleis, Mousa, Heykel

A Mousa Clio Statue from the Late Hellenistic Period

Öz

This study details an analysis conducted upon a marble Muse sculpture found in the North Caria region. This Muse sculpture, which is being preserved in the Aydın Archaeology Museum, depicts a himation being worn on top of a chiton and has been identified as Clio because of its typological and iconographic features. The sculpture's comparison, dating, and iconography aspects were carried out through the analogy method since the piece was not found at an excavation - meaning there is no artifact context or stratum. The sculpture's stance, typology, and iconography can reveal various workshops, especially in Western Anatolia and the Islands of the Late Hellenistic Period, and the relationship of such workshops with the sculpting centers of the Caria Region. The analogical evaluations have demonstrated that the Muse Clio sculpture is typologically depicted in Munich type. This Munich Type Muse Clio sculpture, which was found to have stylistic interaction with the islands where sculpting took place, such as Pergamon and Rhodes, Kos, and Samos, is discussed under the Tralleis sculpting school of the North Caria Region. Taking this into consideration along with its typological features and stylistic elements, the years 150-125 from the 3rd quarter of the 2nd century BCE in the Late Hellenistic Period is the dating recommended for the sculpture.

Anahtar Kelimeler

Caria, Tralleis, Hellenistic Period, Sculpture, Mousa Klio

Kaynakça

• Agizza, R. (2006). Antik Yunan’da mitoloji (Z. Zühre İlkgelen, Çev.). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Amelung, W. (1895). Die Basis des Praxiteles aus Mantinea. Verlagsanstalt für Kunst und Wissenschaft.
• Andreae, B. (2001). Skulpture des Hellenismus. Hirmer.
• Artun, A. (2012). Sanat Müzeleri I: Tarih sahneleri, müze ve modernlik. İletişim Yayınları.
• Boardman, J. (2013). Siyah figürlü Atina vazoları. Homer.
• Carpenter, T. H. (2007). Antik Yunan’da sanat ve mitoloji. Homer.
• Çubuk, N. (2008). Hierapolis tiyatro kabartmaları. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Dinç, M. (2013). Tralleis heykeltıraşlık eserleri 1996-2002 kazılarında ele geçen Hellenistik ve Roma Dönemi mermer heykeltıraşlık buluntuları. [Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Erhat, A. (2017). Mitoloji sözlüğü. Remzi Kitabevi Yayıncılık.
• Faedo, L. (1994). Mousa, Mousai. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae VII-1 içinde (ss. 991-1013, Pl. 715-727). Artemis Verlag.
• Frieslander, E. (1999). Dancing Muses?. Assaph: Studies in Art History, 4, 1-20.
• Günay, E. (2006). Müzik sosyolojisi: Sosyolojiden müzik kültürüne bir bakış. Bağlam Yayıncılık.
• Horn, R. (1931). Stehende weibliche gewandfiguren in der Hellenistischen plastik. Verlag F. Bruckmann AG
• Humann, C., Kohte, J. & Watzinger, C. (1904). Magnesia am Maeander: Bericht über die ergebnisse der ausgrabungen der jahre 1891-1893. Georg Reimer.
• Kaya, M. A. (2016). İlk Çağ tarihi ve uygarlığı. Pegem Akademi.
• Koçak, M. (2013). Aphrodite am Pfeiler: Studien zu aufgestützten/angelehnten weiblichen figuren der griechischen marmorplastik. Ege Yayınları.
• Kökdemir, G. (2019). Yeni değerlendirmeler ışığında Menderes Magnesiası’nda Athena kültü, Panathenaia ve bilinmeyen bir Athena (?) başı. Cedrus, VII, 107-121.
• Laubscher, H. P. (1966). Skulpturen aus Tralles: Zu einem neuen zweifigurenrelief. IstMitt, 16, 115-129.
• Lawrence, A. W. (1925). Rhodes and Hellenistic sculpture. The Annual of the British School at Athens, XXVI içinde (ss. 67-71). British School at Athens.
• Linfert-Reich, I. (1971). Musen- und Dichterinnenfiguren des vierten und frühen dritten Jahrhunderts. [Doktorwürde Dissertation, Albert Ludwigs Universitat zu Freiburg]
• Linfert, A. (1976). Kunstzentren Hellenistischer Zeit: Studien an weiblichen gewandfiguren. Franz Steiner Verlag Gmbh.
• Mendel, G. (1912). Musees Imperiaux Ottomans: Catalogue des sculptures Grecques, Romaines et Byzantines I.
• Mendel, G. (1914). Musees Imperiaux Ottomans. Catalogue des sculptures Grecques, Romaines et Byzantines II.
• Öğüş, E. (2008). Lahit üretimi: Mermer yatağından mezar anıtına. R. R. R. Smith & J. Lenaghan (Ed.), Aphrodisias’tan Roma Portreleri içinde (ss. 168-183). Yapı Kredi Yayınları.
• Özgan, R. (1982a), Yunan ve Roma Devri Tralleis Heykeltıraşlığı. [Yayımlanmamış Doçentlik Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Özgan, R. (1982b), Zur Datierung des Artemisaltars in Magnesia am Maeander. IstMitt, 32, 196-209.
• Özgan, R. (1990). İ.S 1. yüzyıl Tralleis yontuculuğu. X. Türk Tarih Kongresi: Kongreye Sunulan Bildiriler, I Cilt içinde (ss. 247-284). Türk Tarih Kurumu.
• Özgan, R. (1995). Die Griechischen und Römischen skulpturen aus Tralleis. AMStud 15. Dr. Rudolf Habelt Gmbh.
• Özgan, R. (1999). Die Skulpturen von Stratonikeia. AMStud 32. Dr. Rudolf Habelt Gmbh.
• Özgan, R. (2016). Hellenistik Devir Heykeltıraşlığı II: Erken Hellenistikten Yüksek Hellenistiğe. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Özgan, R. (2018). Hellenistik Devir Heykeltıraşlığı III: Yüksek Hellenistik. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Özgan, R. (2020). Hellenistik Devir Heykeltraşlığı IV: Geç Hellenistik.
• Pfuhl, E. ve Möbius, H. (1977). Die Ostgriechischen grabreliefs. Verlag Philipp von Zabern
• Pindaros. Eπινίκια Πινδάρου. Kullanılan Metin ve Çeviri: Bütün Zafer Şarkıları (E. Gören, Çev.). Yapı Kredi Yayınları (2023).
• Pinkwart, D. (1965). Das Relief des Archelaos von Priene und die “Musen des Philiskos”. Verlag Michael Lassleben.
• Pinkwart, D. (1967). Die Musenbasis von Halikarnassos. AntPl, VI, 89-94.
• Pinkwart, D. (1973). Weibliche gewandstatuen aus Magnesia. AntPl, 12, 149-159.
• Platon. Πολιτεία. Kullanılan Metin ve Çeviri: The Republic (P. Shorey, Trans.). T. E. Page, E. Capps & W. R. H. Rouse (Ed.), The Loeb Classical Library. Harvard University Press (1930).
• Ruge, W. (1937). Tralleis. K. Mittelhaus & K. Ziegler (Ed.) Paulys Realencyclopädie der classischen Altertumswissenschaft, 6 içinde (ss. 2094-2128). Alfred Druckenmüller Verlag.
• Saraçoğlu, A. (2004). Bir Musa heykeli ışığında Tralleis ve Rhodos etkileşimi. T. Korkut (Ed.), Anadolu’da Doğdu-60. Yaşında Fahri Işık’a Armağan içinde (ss. 649-657). Ege Yayınları.
• Saraçoğlu, A. (2019). Tarihin ilham perisi: Kleio. Arkeoloji ve Sanat, 162, 91-104.
• Schneider, C. (1999). Die Musengruppe von Milet. Milesische Forschungen, 1. Verlag Philipp von Zabern.
• Scopacasa, R. (2019). Clio. Nunt. Antiquus, 15(1), 121-130.
• Shaw, W. M. K. (2004). Osmanlı Müzeciliği: Müzeler, arkeoloji ve tarihin görselleştirilmesi (E. Soğancılar, Çev.). İletişim Yayınları.
• Sichtermann, H. (1965). Der Knabe von Tralles. AntPl, 4, 71-85.
• Smith, R. R. R. (2013). Hellenistik Heykel (A. Yoltar Yıldırım, Çev.). Homer.
• Smith, R. R. R. & Ratte, C. (1996). Archaeological research at Aphrodisias in Caria, 1994. AJA, 100, 21-24.
• Steuben, H. (1972). Der Knabe von Tralles-Hellenistisches und Klassizistisches. IstMitt, 22, 133-140.
• Şahin, M. (1999). Miletupolis adak levhaları üzerinde Apollon Kitharodos: Tanrının tipolojisi, kült merkezleri; adak levhalarının lokalizasyonu ve tarihlendirilmeleri üzerine bir deneme. Anadolu Araştırmaları, XV, 383-429.
• Türr, K. M. (1971). Eine Musengruppe Hadrianischer Zeit. Monumenta Artis Romanae X, Gebr. Mann Verlag.
• Üreten, H. (2005). Roma Dönemi’ne kadar Tralleis tarihi ve Attaloslar ile ilişkileri. Tarih Araştırmaları Dergisi, 24(38), 195-212.
• Yağcı, R. (2014). Antik Çağ’da müze kavramı. R. Yağcı ve S. Gündüz Küskü (Ed.), Müzeler, Oyunlar, Oyuncaklar ve Çocuklar içinde (ss. 3-14). Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Yaylalı, A. (1976). Der Fries des Artemisions von Magnesia am Mäander. IstMitt, Beiheft 15. Ernst Wasmuth Verlag.
• Yaylalı, A. & Çekilmez, M. (2012). Eine-Weibliche gewandstatue aus Tralles. Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal 100 Yaşında, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Dergisi, Anı -Armağan Serisi, Ek. III. 1, 223-234.
• Zanker, P. (1974). Klassizistische Stauten: Studien zur veranderung des kunst geschmacks in der Römischen Kaiserzeit. Verlag Philipp von Zabern.