Özel eğitim öğretmen adaylarının işitme kayıplı öğrencilerle gerçekleştirdiği öğretmenlik uygulaması hakkında görüşler

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 4, 2435 - 2455

Duygu Büyükköse , Zerrin Turan , Ezgi Tozak

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1522409

Öz

Araştırma, öğretmenlik uygulamasını işitme kayıplı öğrencilerle gerçekleştiren özel eğitim öğretmen adaylarının uygulama sürecine ilişkin görüşlerin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla bir işitme engelliler ilkokulunda uygulama yapan özel eğitim öğretmen adayları, aynı okulda görev yapan ve öğretmen adaylarından sorumlu işitme engelliler sınıf öğretmenleri ve yine bu öğretmen adaylarından sorumlu özel eğitim alanında çalışan öğretim elemanı ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmada öğretmen adaylarının ders planları ve materyalleri de değerlendirilmiştir. Öğretmenlik uygulamasında aday öğretmenlerin ders gözlemi, ders anlatmaya hazırlık, ders anlatma, öz değerlendirme yapma, geri bildirimleri uygulama gibi sorumlukları olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlik uygulamasının öğretmen adaylarına ders planı yazma, materyal hazırlama, öğrencilerle iletişim kurma, işaret dili öğrenme konularında katkılar sağladığı görülmüştür. Öğretmenlik uygulama sürecinin bu katkılarına karşın öğretmen adaylarının ders planı ve materyali geliştirme, öz değerlendirme yapma ve geri bildirimleri uygulama, işaret dili kullanımı gibi konularda çeşitli güçlükler yaşadıkları belirlenmiştir. Araştırmanın katılımcıları öğretmenlik uygulamasında ortaya çıkan sorunların nedenleri ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri hakkında görüşler ortaya koymuşladır. Bulgular alanyazın çerçevesinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenlik uygulaması, Özel eğitim öğretmenliği, İşitme kayıplı öğrenciler

Teşekkür

Çalışmada sunduğu katkılardan dolayı Sayın Doç. Dr. Seçil Çelik ve Arş. Gör. Dr. Osman Çolaklıoğlu’na teşekkür ederiz.

Opinions about the teaching practice of pre-service special education teachers with students with hearing loss

Öz

The study aimed to investigate the viewpoints of pre-service special education teachers who conducted their teaching practice with students with hearing loss regarding the implementation process. To achieve this, semi-structured interviews were carried out with pre-service special education teachers practicing in a primary school for the hearing impaired, classroom teachers, and a lecturer responsible for the pre-service teachers. Additionally, the lesson plans and materials of the prospective teachers were evaluated. The teaching practice revealed that prospective teachers had responsibilities including observing lessons, preparing for teaching, teaching, self-evaluation, and implementing feedback. It was observed that the teaching practice contributed to developing prospective teachers' skills in writing lesson plans, preparing materials, communicating with students, and learning sign language. However, despite these contributions, the study found that pre-service teachers encountered difficulties developing lesson plans and materials, conducting self-evaluation and applying feedback, and using sign language. The study participants provided insights into the reasons for these challenges and offered suggestions for addressing them. The findings were thoroughly discussed in the context of existing literature.

Anahtar Kelimeler

Teaching practice, Special Education Teaching, Students with hearing loss

Teşekkür

For their contributions to the study, Assoc. Prof. Dr. Seçil Çelik and Ar. Assoc. Dr Osman Çolaklıoğlu for their contributions.

Kaynakça

• Akay, E. ve Gürgür, H. (2018). Kaynaştırma uygulamalarında destek özel eğitim hizmeti sunan öğretmenin mesleki gelişimi: Mentörlük. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi- Journal of Qualitative Research in Education, 6(1), 9-36. doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.6c1s1m
• Akpınar, M., Çolak, K. ve Yiğit, E. Ö. (2014). Öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yeterliklerine yönelik uygulama öğretmenlerinin görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36(36), 41-67.
• Aktan, O. (2023a). Özel Eğitim Öğretmenliği Programı öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen adayları ve uygulama öğretmenleri tarafından değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (56), 974-1003. https://doi.org/10.53444/deubefd.1269632
• Aktan, O. (2023b). Özel Eğitim Öğretmenliği lisans öğretim programının değerlendirilmesi: Düzce Üniversitesi örneği. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(2), 1-30. doi:10.51460/baebd.1163593
• Altıntaş, S. ve Görgen, İ. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik uygulaması üzerine görüşleri (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi örneği). Electronic Turkish Studies, 9(8), 197-208. doi:10.7827/TurkishStudies.7124
• Andrews, J. F., & Covell, J. A. (2006). Preparing future teachers and doctoral-level leaders in deaf education: Meeting the challenge. American Annals of the Deaf, 151(5), 464-475.
• Aslan, M. ve Sağlam, M. (2018). Öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1). 144-162. http://dx.doi.org/10.14582/DUZGEF.2021.165.
• Aydın, G. ve Şentürk, Ş. (2021). Özel Eğitim Bölümü lisans programının birleştirilmesine yönelik özel eğitim öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Primary Education, 6(1), 36-50. https://doi.org/10.52797/tujped.829099
• Aykutlu, H. (2019). Öğretmen adaylarının Türk İşaret Diline ve dersine yönelik görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Bailes, C. N., Hulsebosch, P., & Martin, D. S. (2010). Reflective journal writing: Deaf pre-service teachers with hearing children. Teacher Education and Special Education, 33(3), 234-247. https://doi.org/10.1177/0888406409356763.
• Batmaz, O. ve Ergen, Y. (2020). İlkokul öğretmenleri ve öğretim üyelerinin öğretmenlik uygulaması dersine yönelik görüşleri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 53(2), 549-576. https://doi.org/10.30964/auebfd.541079
• Büyükalan Filiz, S., Çelik Şahin, A., Tufan, S. ve Karaahmetoğlu, B. (2018). Özel eğitim öğretmenliği lisans programlarının birleştirilmesine ilişkin öğretim üyelerinin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 763-775. doi: 10.16986/HUJE.2018036496
• Cawthon, S. (2009). Professional development for teachers of students who are deaf or hard of hearing: facing the assessment challenge. American Annals Of The Deaf, 154(1), 50-61.
• Cengiz, C. (2021). Öğretmenlik uygulaması dersinin değerlendirilmesi: Öğretmen Adaylarının Bakış Açısı. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (39), 48-62. http://dx.doi.org/10.14582/DUZGEF.2021.165.
• Clark, S., & Newberry, M. (2019). Are we building preservice teacher self-efficacy? A large-scale study examining teacher education experiences. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 47(1), 32-47. https://doi.org/10.1080/1359866X.2018.1497772
• Council on Education of the Deaf. (2018). CEC knowledge and skill base for all beginning special education teachers of students who are deaf and hard of hearing. Retrieved from https://councilondeafed.org/standards/.
• Creswell, J. W. (2009). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Creswell, J. W., & Creswell, J. D. (2018). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Los Angeles: Sage Publications.
• Çam-Tosun, F. (2019). Öğretmenlik uygulamasının süre açısından incelenmesi ve bir çözüm önerisi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 52(3), 837-868. https://doi.org/10.30964/auebfd.539374
• Dodd, E. E., & Scheetz, N. A. (2003). Preparing today’s teachers of the deaf and hard of hearing to work with tomorrow’s students: A statewide needs assessment. American Annals of the Deaf, 148, 25–30. doi:10.1353/aad.2003.0002
• Engler, K. S., & MacGregor, C. J. (2018). Deaf education teacher preparation: A phenomenological case study of a graduate program with a comprehensive philosophy. American Annals of the Deaf, 162(5), 388–418. https://doi.org/10.1353/aad.2018.0001
• Ertürk-Mustul, E. (2021). 0-3 yaş işitme kayıplı çocuklarla aile eğitimlerini yürüten öğretmenlerin hizmet içi eğitim sürecinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Farrell, M. (2009). Foundations of special education: An introduction. John Wiley & Sons. Girgin, Ü. (2003). İşitme engelli çocuklar için bireysel ve grup eğitimi.
• U. Tüfekçioğlu (Ed.), İşitme, konuşma ve görme sorunu olan çocukların eğitimi (ss. 119-138). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Girgin, Ü. ve Karasu, H. P. (2007). İşitsel/sözel yaklaşımla eğitim gören işitme engelli öğrencilerin yazılı anlatım becerilerinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 146-156.
• Gündoğdu, K., Altın, M., Üstündağ, N. ve Altay, B. (2018). Öğretmen adayları öğretmenlik uygulamasında yeterli mi? (Bir olgubilim çalışması). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 150-166. https://doi.org/10.30803/adusobed.338417
• Gürgür, H., Büyükköse, D. ve Kol, Ç. (2016). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde işitme kayıplı öğrencilere sunulan destek hizmetler: Öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 15(4). https://doi.org/10.17051/io.2016.32423.
• Gürgür, H., Girgin, Ü. ve Uzuner, Y. (2012). İşitme engelli bir öğrenci ile gerçekleştirilen bire bir söyleşilerde öğretmen yeterliliklerinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(3), 507-539.
• Gürgür, H. ve Uzuner, Y. (2010). Kaynaştırma sınıfında iş birliği ile öğretim uygulamalarına bakışın fenomenolojik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(1), 275-333.
• Johnson, H. A. (2004). US deaf education teacher preparation programs: A look at the present and a vision for the future. American Annals of the Deaf, 149(2), 75-91. https://doi.org/10.1353/aad.2004.0020
• Kelly, J. F., McKinney, E. L., & Swift, O. (2022). Strengthening teacher education to support deaf learners. International Journal of Inclusive Education, 26(13), 1289-1307. https://doi.org/10.1080/13603116.2020.1806366
• Loughran, J., & Menter, I. (2019). The essence of being a teacher educator and why it matters. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 47(3), 216-229. https://doi.org/10.1080/1359866X.2019.1575946
• Luckner, J. L. (2010). Preparing teachers of students who are deaf or hard of hearing. In Marshark, M. & Spencer, P. E. (Eds.), The Oxford handbook of deaf studies, language, and education (pp. 41–56). Oxford University Press.
• Luckner, J. L., & Ayantoye, C. (2013). Itinerant teachers of students who are deaf or hard of hearing: Practices and preparation. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 18(3), 409–423. doi:10.1093/deafed/ent015
• Luckner, J. L., & J. Howell. (2002). Suggestions for preparing itinerant teachers: A qualitative analysis. American Annals of the Deaf, 147(3), 54-61. doi: 10.1353/aad.2012.0210
• Luft, P., Fischgrund, J. E., Eardley, A., Tanner, C., & Reusser, J. (2022). Identifying well-prepared teachers of deaf and hard of hearing students: federal legislation versus inconsistent state requirements. American Annals of the Deaf, 167(2), 101-122. https://doi.org/10.1353/aad.2022.0024
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2017a). Öğretmenlik mesleği genel yeterlilikleri. Erişim adresi: https://oygm.meb.gov.tr/dosyalar/StPrg/Ogretmenlik_Meslegi_Genel_Yeterlikleri.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2017b). Özel eğitim öğretmeni özel alan yeterlilikleri. Erişim adresi: https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06160842_14-YYretmen_Yeterlikleri_KitabY_Yzel_eYitim_YYretmeni_Yzel_alan_yeterlikleri_ilkYYretim_parYa_17.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Uygulama öğrencisi değerlendirme öğretim üyesi işlemleri. Erişim adresi: https://www.meb.gov.tr/uygulama-ogrencisi-degerlendirme-ogretim-uyesi-islemleri/duyuru/16380
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2021). Uygulama öğrencilerinin Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı eğitim kurumlarında yapacakları öğretmenlik uygulamasına ilişkin yönerge. Erişim adresi: https://dhgm.meb.gov.tr/tebligler-dergisi/2021/2767_Eylul_Ek_2021.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2022). Eğitim ve öğretim çalışmalarının planlı yürütülmesine yönelik yönergesi. Erişim adresi: https://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2143.pdf
• Osamwonyi, E. F. (2016). In-service education of teachers: Overview, problems and the way forward. Journal of Education and Practice, 7(26), 83-87.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. Edt.M. Bütün ve S.B. Demir). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Piştav-Akmeşe, P. ve Kayhan, N. (2020). İşaret Dili Dersini alan Türkçe öğretmeni adaylarının görüşlerine göre işaret dili öğretimi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(1), 17-35. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.689219.
• Ramazan, O. ve Yılmaz, E. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının okul deneyimi ve öğretmenlik uygulamalarına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 332-349. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.28551-304.7
• Reinke, W. M., Lewis-Palmer, T., & Merrell, K. (2008). The classroom check-up: a classwide teacher consultation model for increasing praise and decreasing disruptive behavior. School Psychology Review, 37(3), 315–332.
• Sünkür-Çakmak, M. (2019). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması derslerine ilişkin görüşleri. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 207-226.
• Şahin, F., Şen, M., & Dinçer, C. (2019). Early childhood preservice teachers’ experiences with reflective journal writing. Eurasian Journal of Educational Research, 19(84), 93-114. https://doi.org/10.14689/ejer.2019.84.5
• Tanrıdiler, A. (2013). İşitme engelli öğrencilerle yapılan matematik öğretimi araştırmaları. Education Sciences, 8(1), 146-163. https://doi.org/10.12739/10.12739
• Taşdere, A. (2014). Sınıf öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine yönelik yaşadıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Turkish Studies (Elektronik), 9(2), 1477- 1497. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6254
• The National Association of Australian Teachers of the Deaf. (2009). Teacher of the deaf competency. Retrieved from https://naatd.com.au/wp-content/uploads/2019/04/NAATD-Comptencies-for-Teachers-of-the-Deaf.pdf
• Tok, Ş. (2010). Yansıtıcı düşünmeyi geliştirici etkinliklerin öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarına, performanslarına ve yansıtmalarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 33(149), 104-117.
• Tonga, F. E. ve Tantekin Erden, F. (2021). Okul öncesi öğretmen adaylarının ve uygulama öğretmenlerinin öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 20–37. https://doi.org/10.33308/26674874.2021351228
• Uline, C., Wilson, J. D., & Cordry, S. (2004). Reflective journals: A valuable tool for teacher preparation. Education, 124(3). 456-460.
• Vuran, S., Ergenekon, Y. ve Ünlü, E. (2014). Özel eğitim alanında uygulama öğretim elemanı yetiştirme süreci [Training process cycles for special education teachers and university supervisors: A Turkish context]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 269-295. doi:10.12738/estp.2014.1.1563
• Winn, S. (2007). Preservice preparation of teachers of the deaf in the twenty-first century: A case study of Griffith University, Australia. American Annals Of The Deaf, 152(3), 312-319.
• Wright, M. R., Ellis, D. N., & Baxter, A. (2012). The effect of immediate or delayed video-based teacher self-evaluation on Head Start teachers’ use of praise. Journal of Research in Childhood Education, 26(2), 187-198. https://doi.org/10.1080/02568543.2012.657745
• Yadigaroğlu, M. (2021). Fen bilimleri öğretmen adaylarının gözüyle öğretmenlik uygulaması dersi: sorunlar ve çözüm önerileri. OPUS International Journal of Society Researches, 18 (Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 4205-4224. https://doi.org/10.26466/opus.903044
• Yıldırım A. ve Şimşek H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, D. D. M. ve Özçakmak, D. H. (2015). Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersleriyle ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 4(1), 127-136. https://doi.org/10.14686/buefad.74149
• Yin, R. K. (2009). Case study research: Design and methods (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Yükseköğretim Kurulu (2016). Özel Eğitim Öğretmenliği Lisans Programı. Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Ogretmen-Yetistirme/ozel_egitim.pdf
• Yükseköğretim Kurulu (2018). Özel Eğitim Öğretmenliği Lisans Programı. Erişim adresi: https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Ozel_Egitim_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf