Microthermometric characteristics of ore forming solutions in Şaphane (Oğuzlar-Çorum) Au mineralization, Turkey

Yıl 2024, , 41 - 48, 15.01.2024

Çağlar Kulaman , Esra Ünal Çakır

https://doi.org/10.28948/ngumuh.1327449

Öz

The study area is located in the Çorum province in the North-Central part of Turkey. In the Çorum region various continental blocks are found together. Devecidağ Complex, Artova Ophiolite Complex, Alacahöyük, Bayat, Kızılırmak, Dodurga and Bozkır formations and Dededağ granitoid and quartz veins are exposed in the vicinity of the study area. Extremely altered volcanic rocks, andesite-basalt-trachyte and tuffs, are observed near the mineralization. The silica veins associated with the mineralization crop out in NE-SW direction southeast of Şaphane village. Pyrite, hematite, limonite, chalcopyrite, galena and gold are the major ore minerals within the quartz veins. Fluid inclusion studies show that hydrothermal solutions contain several salts such as NaCl, CaCl2 and MgCl2, the salinity values (wt.% NaCl) changed between 8% and 0.5% in quartz, from 7.4 and 1.4% in calcite, and the temperature of the ore forming solutions varied between 161 and 395°C. Microthermometric results indicate that the mineralization in the region is associated with quartz veins and formed under epithermal-mesothermal conditions.

Anahtar Kelimeler

Çorum, Şaphane, gold mineralisation, fluid inclusion

Proje Numarası

6601a-FBE/21-449

Şaphane (Oğuzlar-Çorum) Au cevherleşmesinin sıvı kapanım özellikleri, Türkiye

Öz

İnceleme alanı Orta-İç Karadeniz bölgesinde Türkiye’nin Kuzey-Orta kesiminde Çorum ilinde bulunmaktadır. Çorum ili, farklı kıtasal blokların birleştiği bir bölgedir. Çalışma alanı yakın çevresinde Devecidağ Karışığı, Artova ofiyolitli karışığı, Alacahöyük, Bayat, Kızılırmak, Dodurga ve Bozkır formasyonlarına ait birimler ile Dededağ granitoyitine ait birimler ve kuvars damarları yüzeylemektedir. Cevherleşmenin yakınında aşırı derecede altere volkanik kayaçlar, andezit-bazalt-trakit ve tüflerin varlığı belirlenmiştir. Cevherleşmenin ilişkili olduğu silis damarları Şaphane köyünün güneydoğusunda KD-GB uzanımlı olarak yüzeyde mostra vermektedir. Kuvars damarlarında cevher minerali olarak pirit, hematit, limonit, kalkopirit, galenit ve altın gözlenmiştir. Sıvı kapanım incelemelerinde hidrotermal çözeltiler içerisinde NaCl, CaCl2 ve MgCl2 gibi tuzların bulunduğu, tuzluluk değerlerinin %NaCl eşdeğeri olarak kuvarslarda %8 ile 0.5 aralığında, kalsitlerde ise %7.4 ile 1.4 aralığında değiştiği, cevher oluşturucu çözeltilerin sıcaklığının ise 161 ile 395°C aralığında değiştiği belirlenmiştir. Mikrotermometrik veriler; yöredeki cevherleşmenin, kuvars damarları ile ilişkili epitermal-mezotermal koşullarda oluşmuş bir cevherleşme olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Çorum, Şaphane, Altın cevherleşmesi, Sıvı kapanım

Destekleyen Kurum

Yozgat Bozok Üniversitesi

Proje Numarası

6601a-FBE/21-449

Kaynakça

• A.M.C. Şengör and Y. Yılmaz, Tethyan evolution of Turkey: A plate tectonic approach. Teconophysics, 75, 181-241, 1981. https://doi.org/10.1016/0040-1951(81 )90275-4
• N. Görür ve A.M.C. Şengör, İç Anadolu Havzalarının Jeolojisi, Tübitak, Türkiye Birinci Jeotravers Projesi, 1. Workshop, 1986.
• A.İ. Okay and O. Tüysüz, Tethyan sutures of northern Turkey. In: Durand, B., Jolivet, L., Horvath, F. and Seranne, M. (eds). The Mediterranean Basin: Tertiary Extension with the Alpine Orogen, Geological Society, London, Special Publications, 156, 475-515, 1999. https://doi.org/10.1144/GSL.SP.1999.156.01.2 2
• J.P. Richards, Post - subduction porphyry Cu – Au and epithermal Au deposits: products of remelting of subduction -modified lithosphere. Geology, 37, 247-250, 2009. https://doi.org/10.1130/G25451A.1
• İ. Kuşcu, R.M. Tosdal and G. Gencalioğlu Kuşcu, Episodic porphyry (Cu - Mo - Au) formation and associated magmatic evolution in Turkish Tethyan collage. Ore Geology Reviews, 107, 119-154, 2019. https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2019.02.005
• R. Sarı, Ş. Küçükefe, G. Bozkaya, Ö. Bozkaya, F. Bademler, Z. Deveci Aral, E.D. Bayrakçıoğlu, C. Dönmez and S. Özkümüş, Geological, mineralogical-petrographical and fluid-inclusion characteristics of the Çatalçam (Soma-Manisa) Au-Pb-Zn-Cu Mineralization. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 167, 25-49, 2022. https://doi.org/10. 19111/bulletinofmre.930094
• E. Demiryürek, Soğucak (İskilip-Çorum) Cu-Pb-Zn cevherleşmeleri ve kökeni. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2006.
• C. Yalçın, Gökçedoğan (Kargı-Çorum) Cu Zn cevherleşmesinin jeolojisi ve oluşumu. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2018.
• C. Yalçın, N. Hanilçi, M. Kumral, and M. Kaya, Formation and tectonic evolution of structural slices in Eastern Kargi Massif (Çorum,Turkey). Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 169, 135-154, 2022. https://doi.org/10.19111/bulletinofmre.1067604
• G. Bozkaya, A. Gökce, and A. Efe, Gümüşhacıköy (Amasya) Pb-Zn-Ag yataklarının jeolojisi. Cumhuriyet Üniversitesi Yerbilimleri Dergisi, 73–89, 1996.
• A. Gökce ve G. Bozkaya, Gümüşhacıköy (Amasya) Pb-Zn yatakları çevresinde derekumu örnekleri jeokimyası incelemeleri. Geosound, 33:75–90, 1998.
• A. Gökce and B. Spiro, Sulfur isotope study of source and deposits of Stibnite in the Turhal Area. Mineralium Deposita, 26, 30-33, 1991.
• A. Gökce and B. Spiro, Stable isotope (O, H and C) studies and the origin of the mineralising fluid ın the vein type Antimony deposits ın the Turhal Area, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 5/1, 39-44, 1995.
• E. Kuşcu, ve Y. Genç, Başnayayla (Yozgat) Molibden-Bakır cevherleşmesi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 42:115–134, 1999.
• Ş. Genç, Z. Kurt, Ö. Küçümen, F. Cevher, G. Saraç, Ş. Acar, C. Bilgi, M. Şenay ve N. Poyraz, Merzifon (Amasya) Dolayının Jeolojisi. MTA Rapor No: 9527, Ankara, 1991.
• A. Özcan, A. Erkan, A. Keskin, A. Oral, S. Özer, M. Sümenge ve O. Tekeli, Kuzey Anadolu Fayı ile Kirşi Masifi Arasında Kalan Alanın Temel Jeolojisi. MTA Rapor No: 6722, Ankara, 1980.
• Y. Yılmaz ve O. Tüysüz, Kastamonu-Boyabat-Vezirköprü-Tosya Arasındaki Bölgenin Jeolojisi (Ilgın-Kargı Masiflerinin Etüdü). MTA Rapor No: 257, Ankara, 1984.
• Ş. Birgili, R. Yoldaş ve G. Ünalan, Çankırı-Çorum Havzasının Jeolojisi ve Petrol Olanakları. MTA Rapor No: 5621, Ankara, 1975.
• L. Karadenizli, Çankırı-Çorum Havzasındaki Orta Eosen-Erken Miyosen Tortullarının Sedimantolojisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 1999.
• E. Kuşcu, V. Urkan ve Y. Çelik, Şaphane (Eskiköy)-Çiğdemlik (Oğuzlar/Çorum) Ruhsatı (Ar:201300657) Maden Jeolojisi Final Raporu. MTA Rapor No: 13601, Ankara, 2017.
• E. Kuşcu, V. Urkan ve Y. Çelik, Şaphane (Eskiköy)-Çiğdemlik (Oğuzlar-Çorum) ruhsatının maden jeolojisi. Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni, 24:21–26, 2017.
• Y. Hakyemez, M.Y. Barkut, E. Bilginer, Ş. Pehlivan, B. Can, Z. Dağer ve B. Sözeri, Yapraklı-Ilgaz-Çankırı-Çandır Dolayının Jeolojisi. MTA Rapor No: 7966, Ankara, 1986.
• Ç. Kulaman, Şaphane (Oğuzlar-Çorum) Au cevherleşmesinde sıvı kapanım incelemeleri. Yüksek Lisans Tezi. Yozgat Bozok Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yozgat, 2022.
• O. Canbaz ve E. Ünal-Çakır, Şaphane (Çorum) Damar Tipi Altın (Au) Cevherleşmesinde Multispektral Uydu Görüntüleri Kullanılarak Hidrotermal Alterasyon Mineral Haritalaması ve Çizgisellik Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 25(3), 313-328, 2022. https://doi.org/10.17780/ksujes.1112817
• A.E. Van den Kerkhof and U.F. Hein, Fluid Inclusion Petrography. Lithos, 55(1), 27-47, 2001. https://doi.org/10.1016/S0024-4937(00)00037-2
• R.E. Goldstein, Petrographic Analysis of Fluid Inclusions. Fluid Inclusions: Analysis and Interpretation. in: I. Samson, A. Anderson and D. Marshall (Eds.), Mineralogical Association of Canada, pp. 9- 53, 2003.
• T.J. Shepherd, A.H. Rankın and D.H.M. Alderton, A Practical Guide to Fluid Inclusion Studies. Blackie-Glasgow, 1985.
• R.J. Bodnar, Revised Equation and Table for Determining The Freezing Point Depression of H2O-NaCl Solutions. Geochimica et Cosmochimica Acta, 57, 683-684, 1993. https://doi.org/10.1016/0016-7037(93)90378-A
• J.J. Willkinson, Fluid Inclusions in Hyrdrotermal Ore Deposits. Lithos, 55 229 – 272, 2001. https://doi.org/10.1016/S0024-4937(00)00047-5