Türkiye'de 6 Şubat 2023'te meydana gelen depremlerin farklı gün ve saatlerdeki konumsal etkilerinin internet tabanlı GNSS değerlendirme servisleri ile istatistiksel analizi

Yıl 2025, , 325 - 339, 15.01.2025

Selim Şaşa , Kutalmış Gümüş , Münevver Gizem Gümüş

https://doi.org/10.28948/ngumuh.1591690

Öz

Bu çalışma, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerin konumsal etkilerini, internet tabanlı GNSS veri değerlendirme servisleriyle istatistiksel olarak analiz etmeyi amaçlamaktadır. TUSAGA-Aktif ağına ait 14 sabit istasyonun gözlemleri, CSRS-PPP, MagicGNSS ve Trimble RTX yazılımlarıyla incelenmiştir. Ayrıca, depremden en çok etkilenen EKZ1 istasyonunun 06/02/2023 tarihli farklı saat aralıklarındaki verileri de bu yazılımlar kullanılarak değerlendirilmiştir. Depremin istasyonların X, Y ve Z koordinat eksenleri üzerindeki etkisi, hem ANOVA hem de Kruskal-Wallis testleri ile istatistiksel olarak incelenmiştir. Analizler, deprem öncesi, deprem günü ve sonrası farklı günler ile deprem gününe ait farklı saat aralıklarına göre GNSS servislerinden elde edilen koordinat değerlerinin istatiksel farklılıklarını incelemeyi kapsamaktadır. Deprem öncesi ve sonrası koordinat farklılıklarının istatistiksel olarak anlamlı olduğu özellikle Y koordinat ekseninde büyük yer değişimlerinin yaşandığı, Z koordinat eksenindeki değişimlerin ise diğer eksenlere göre daha az olduğu belirlenmiştir. EKZ1 istasyonu için yapılan saatlik analizler, konumsal değişikliklerin istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılaştığını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

ANOVA, Deprem, Doğruluk, GNSS, Kruskal-Wallis, Web Tabanlı GNSS Yazılımları.

Proje Numarası

MMT 2022/4-BAGEP

Statistical analysis of the positional effects of earthquakes in Türkiye on February 6, 2023 on different days and times with web-based GNSS evaluation services

Öz

This study aims to statistically analyze the spatial effects of the Kahramanmaras-centered earthquakes that occurred on February 6, 2023, using internet-based GNSS data evaluation services. The observations of 14 fixed stations of the TUSAGA-Active network were analyzed with CSRS-PPP, MagicGNSS, and Trimble RTX software. In addition, the data of the EKZ1 station, which was most affected by the earthquake, dated 06/02/2023 at different time intervals, were also evaluated using these software. The effects of the earthquake on the stations' X, Y, and Z coordinate axes were statistically analyzed with both ANOVA and Kruskal-Wallis tests. The analyses include statistical analysis of the statistical differences of coordinate values obtained from GNSS services according to different days before, during, and after the earthquake and other time intervals of the earthquake day. It was determined that the coordinate differences before and after the earthquake were statistically significant, especially in the Y coordinate axis. In contrast, the changes in the Z coordinate axis were less than in the other axes. Hourly analyses for the EKZ1 station revealed that the spatial changes were statistically significant.

Anahtar Kelimeler

ANOVA, Earthquake, Accuracy, GNSS, Kruskal-Wallis, Web-Based GNSS Software.

Proje Numarası

MMT 2022/4-BAGEP

Kaynakça

• B. Hofmann-Wellenhof, H. Lichtenegger and E. WasleD, GNSS–global navigation satellite systems: GPS, GLONASS, Galileo, and more, Springer Science & Business Media, 2007.
•    E. D. Kapalan and C. J. Hegarty, Understanding GPS: Principles and Application, Londra: Artech House, 2006.
•    Natural Resources Canada, CSRS-PPP Service, https://webapp.geod.nrcan.gc.ca/geod/tools-outils/ppp. php, Accessed 23 March 2023.
•    GMV, MagicGNSS Software, https://magicgnss.gmv. com/, Accessed 13 March 2023.
•    Trimble Inc., Trimble RTX Technology, https://posi tioningservices.trimble.com/ , Accessed 03 March 2023.
•    P. Misra and P. Enge, Global positioning system: signals, measurements & performance, IEEE Aerospace and Electronic Systems Magazine, 17(10), 36-37, 2002.
•    D. Diouf, M. Ndiaye and L. Morel, Precise point positioning and differential solutions by online GNSS calculation tools and RTKLIB: a comparative study. International Journal of Geosciences, 14(2), 226-237 2023. https://doi.org/10.423
•    M. F. Elrewiny, F. H. Zarzoura, and M. El-Mewafi. New Online Approach for Real-Time Precise Point Positioning GNSS Processing. Mansoura Engineering Journal, 49(3), 7, 2023.
•    A. El Shouny and Miky, Y. (2019). Accuracy assessment of relative and precise point positioning online GPS processing services. Journal of Applied Geodesy, 13(3), 215-227. https://doi.org/10.1515/jag-2018-0046
• S. İnyurt ve M. Ulukavak, Web tabanlı GNSS Yazılımlarının (CSRS-PPP, Trimble-RTX) Performansının Araştırılması, Geomatik, 5(2), 120-126, 2020. https://doi.org/10.29128/geomatik.586990
• S. Alçay ve H. İ. İmren, OPUS ve AUSPOS web-tabanlı GPS değerlendirme servislerinin farklı gözlem süreleri için doğruluk performanslarının incelenmesi, Omer Halisdemir University Journal of Engineering Sciences, 6(2), 452-466, 2017. htt
• Ş. Ş. Yaşar ve E. E. Eyübagil, 23.11.2022 Gölyaka-Düzce Depreminde TUSAGA-Aktif İstasyonlarının Davranışlarının İncelenmesi, Afyon Kocatepe University Journal of Science and Engineering, 23, 712-721,2023.https://doi.org/10.35414/akufemu
• A. C. Uçarlı ve B. Bilgen, Otonom araçlarda çoklu GNSS uydu sistemleri kullanımının konum doğruluğuna etkisinin araştırılması, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(1), 109-115, 2022. https://doi.org/10.28
• G. Başkan, Karakoçan ve Halepçe depremlerinin TUSAGA-Aktif istasyonlarına etkilerinin web tabanlı GNSS servisiyle incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye, 2018. https://acikerisim.selcuk.edu
• S. Alçay ve Ö. F. Atiz, Farklı yazılımlar kullanılarak gerçek zamanlı hassas nokta konum belirleme (RT-PPP) yönteminin performansının incelenmesi, Geomatik, 8(1), 77-83, 2021. https://doi.org/10.29128/ geomatik.687709
• S. Bülbül, C. İnal ve B. Bilgen, Mevsimsel değişimlerin hassas nokta konumlamaya etkisi, Konya Journal of Engineering Sciences, 10(2), 274-286, 2022. https://doi.org/10.36306/konjes.1024445
• E. G. Özdemir, Bağıl ve mutlak (PPP) konum çözüm yaklaşımı sunan Web-Tabanlı çevrimiçi veri değerlendirme servislerinin farklı gözlem periyotlarındaki performanslarının araştırılması, Geomatik Dergisi, 7(1), 41-51, 2022. https://doi.org
• S. Alçay ve C. Ö. Yiğit, CSRS-PPP, MagicGNSS and APPS Web Tabanlı Yazılımların Statik PPP Modüllerinin Karşılaştırılması, Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 5(1), 1-12, 2013.
• R. M. Alkan, İ. M. Ozulu ve V. İlçi, Deniz Uygulamalarında Hassas Nokta Konumlama Tekniğinin (PPP) Kullanılabilirliği Üzerine Bir Araştırma, Harita Dergisi, 154, 1-10, 2015.
• R. M. Alkan, V. İlçi ve İ. M. Ozulu, PPP Yönteminde GPS ve GLONASS Uydularının Kullanımının Nokta Konum Doğruluğuna Etkisinin Araştırılması, Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 6(2), 27-34, 2014.
• K. Gümüş, C. T. Çelik ve M. G. Gümüş, A statistical investigation on the effects of different GNSS systems, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12(2), 432-442, 2023. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1198208
• A. Pırtı ve D. Yazıcı, İnternet tabanlı GNSS yazılımlarının doğruluk açısından değerlendirilmesi, Geomatik Dergisi, 7(2), 88-105, 2022. https://doi.org/10 .29128/geomatik.882843
• M. Şimşek, S. Özarpacı ve U. Doğan, Yer Kabuğu Hareketlerinin Belirlenmesinde Web Tabanlı Çevrimiçi GNSS Servislerinin Performans Analizi, Geomatik Dergisi, 4(2), 147-159, 2019. https://doi.org/10.29128/g eomatik.511758
• B. Konakoğlu ve A. Akar, Sivrice-Elazığ Depreminin TUSAGA-Aktif İstasyonlarının Konumlarına Olan Etkisinin Web Tabanlı GPS Yazılımları İle İrdelenmesi, Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13(2), 693-718, 2020. https:/
• İ. Ç. Baş ve R. A. Abbak, 30 Ekim 2020 Ege Denizi depreminin kabuk deformasyonuna etkisinin TUSAGA-Aktif verileri ile incelenmesi, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 14(2), 450-463, 2024. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.
• E. E. Eyübagil, Ş. Ş. Yaşar, E. B. Çakanşimşek, H. Duman, H. İ. Solak, A. Özkan, C. Gezgin, H. H. Yavaşoğlu, İ. Tiryakioğlu, F. Poyraz, B. Aktuğ, C. Ö. Yiğit, Ç. Özkaymak ve H. Özener, 6 Şubat 2023 Sofalaca-Şehitkamil Gaziantep (Mw:7.7)
• D. Ö. Demir, Trimble RTX servisi kullanılarak uydu kombinasyonlarının hız kestirimine etkisinin incelenmesi, Jeodezi ve Jeoinformasyon Dergisi, 11(1), 68-79,2024.https://doi.org/10.9733/JGG.2024R0006.T
• D. Ö. Demir ve Ö. Güneş, 29 Temmuz 2021 Mw= 8.2 Chignik, Alaska Peninsula depremi deformasyonlarının bağıl konum belirleme servis sonuçları ile incelenmesi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 13(2), 575-58
• United States Geological Survey (USGS), Magnitude 2.5+ Earthquakes, Past Day, , https://earthquake.usgs.g ov/earthquakes /map/, Accessed 10 November 2023.
• Türkiye Ulusal Sabit GNSS Ağı - Aktif, Tusaga Aktif, https://www.tusaga-aktif.gov.tr , Accessed 20 January 2024.
• EUREF Permanent GNSS Network, Royal Observatory Of Belgium, https://www.epncb.oma.be/_ productsservices/coord_trans/ , Accessed 13 February 2024.
• B. G. Tabachnick, L. S. Fidell and J. B. Ullman, Using multivariate statistics, Boston, MA: Pearson, 2013.
• A. Field, Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics (4. baskı), Sage Publications, 2013.
• D. J. Sheskin, Handbook of Parametric and Nonparametric Statistical Procedures (4. baskı), Boca Raton, FL: Chapman & Hall/CRC, 2007. https://doi.org/10.1201/9781420036268
• W. J. Conover, Practical Nonparametric Statistics (3. baskı), New York: John Wiley & Sons, 1999.