İSTANBUL’DA BULUNAN SON DÖNEM BİZANS YAPILARINDA CEPHE BEZEMELERİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 763 - 772, 31.07.2017

Hazal Şentürk Nur Urfalıoğlu

https://doi.org/10.28948/ngumuh.342051

Öz

   Doğu Roma/Bizans İmparatorluğu
1204-1453 yılları arasındaki son döneminde sanat açısından bir canlanma
göstermiştir. Bu dönem sanat tarihçileri tarafından Palailogoslar Rönesansı olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışmada
öncelikle Bizans İmparatorluğu’nun Başkenti Konstantinopolis/İstanbul’da yer
alan ve hızla yok olan ‘Son Dönem Bizans’ yapılarının bezeme özellikleri ve
malzemeleri incelenecektir. Bu döneme ait yapılardan İstanbul’da bulunanlar,
imparatorluğun diğer kentlerinde bulunan yapılara göre daha görkemlidir.
Bunların başlıca nedenleri, başkentte yapılmaları ve prestij yapıları
olmalarıdır. Yapılan incelemeler sonucunda bu dönemde özellikle cephe
süslemelerinin dikkat çekici olduğu anlaşılmıştır. Sonuç bölümünde ise ‘Son
Dönem Bizans yapılarının cephelerinde görülen bezemeler belirlenerek bir tablo
oluşturulmuştur. Bu tablo sonucunda cephelerde en çok kullanılan bezeme
motifleri tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra bezemelerin en yoğun olarak
bulunduğu yapı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İstanbul’da Bizans yapıları, cephe bezemeleri, dini yapılar

FACADE ORNAMENTATION OF LATE BYZANTINE BUILDINGS IN ISTANBUL

Öz

   Byzantine Empire/Eastern Roman Empire shows
a last revival between the years 1204-1453 in terms of art. This period is
named Palailologan Renaissance by art
historians. In this study primarily the ornament materials and features of Late
Byzantine Buildings in Byzantium’s capital Istanbul/Constantinople (which are
rapidly disappearing) will be discussed. The buildings in Istanbul which belong
to Late Byzantine Art are more spectacular than the buildings in the other
cities of the empire because they were built in the capital and they are
prestigious buildings. As a consequence of the reviews, it was understood that
especially the facade ornamentation was remarkable in this period. In the
conclusion section a chart was formed by determining the facade ornaments of
Late Byzantine Buildings. As a result of this chart, the most commonly used
motifs on the facades have been obtained. And also the building which has the
most ornamentation features was determined.

Anahtar Kelimeler

Byzantine Buildings in Istanbul, facade ornamentation, religious buildings

Kaynakça

• [1] EYİCE, S., Bizans Mimarisi. S. BAYRAM (Editör), Mimarbaşı Koca Sinan: Yaşadığı Çağ ve Eserleri C.1 (s.45-51), Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul, Türkiye, 1988.
• [2] ERSEN, A., Erken Osmanlı Mimarisinde Cephe Biçim Düzenleri ve Bizans Etkilerinin Niteliği, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, 1986.
• [3] EYİCE, S., Son Devir Bizans Mimarisi; İstanbul’da Palailogoslar Devri Anıtları (genişletilmiş ikinci baskı), Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları, İstanbul, Türkiye, 1980.
• [4] T.C Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü, İstanbul 1. Bölge Müdürlüğü Sanat Eserleri Arşivi.
• [5] DURSUN, H., ARÇA, H., Kariye Müze Rehberi (birinci baskı), Bilkent Kültür Girişimi Yayınları, İstanbul, Türkiye, 2013.
• [6] MANGO, C., Bizans Mimarisi. M.KADİROĞLU (Çeviren), Özel Basım, 2006.
• [7] BARDILL, J., Building Materials and Techniques. J. ELİZABETH, J. HALDON, R. CORMACK (Eds.), The Oxford Handbook of Byzantine Studies (pp. 335-352), Oxford University Press, New York, U.S., 2008.
• [8] OUSTERHOUT, R., Master Builders of Byzantium (1st paperback ed.), University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology, Philadelphia, U.S., 2008.
• [9] HUYGHE, R., Larousse Encyclopedia of Byzantine and Medieval Art, Paul Hamlyn Ltd., Czechoslovakia, 1963.
• [10] EYİCE, S., Bizans Mimarisinde Dış Cephelerde Kullanılan Bazı Keramoplastik Süs Çömlekleri. F. DİRİMTEKİN (Editör), Ayasofya Müzesi Yıllıkları 3 (s. 25-28), Ayasofya Müzesi Yayınları, İstanbul, 1961.
• [11] KÖROĞLU, G., ''İstanbul’daki Bizans İmparatorluk Sarayları'', Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi, Voyvoda Caddesi Toplantıları 2006-2007, 1-13, İstanbul, Türkiye, 2006.
• [12] PASADAIOS, A., O Keramoplastikos Diakosmos Tōn Vyzantinōn Ktēriōn Tēs Kōnstantinoupoleōs, Athēnais Archaiologikē Etaireia, Atina, 1973.