GEOLOGİCAL PROPERITIES OF THE PALEOSOL AND FLUVIO-LACUSTRINE SEDIMENT OF THE LATE MIOCENE ÜRGÜP FORMATION, GÜLLÜDERE SECTION, CAPPADOCIAN VOLCANIC PROVINCE, CENTRAL ANOTOLİAN

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 1038 - 1043, 28.12.2018

Ali Gürel

https://doi.org/10.28948/ngumuh.502050

Öz

The
Messinian salinity crisis in the marine Mediterranean Sea area has been studied
from widely different perspectives. Nevertheless, non-marine paleoenvironmental
and paleoclimatic records of the late Miocene surrounding the Mediterranean
area are very limited in their spatial range. The paleosols and
fluvio-lacustrine sedimentary rocks (limestone, marlstone and diatomite) of
Bayramhacılı Member of Ürgüp Formation in Güllüdere Section were examined using
polarized-light microscopy, X-ray diffractometry (XRD) as well as by chemical
methods. Red colored paleosols formed within these terrestrial sedimentary
rocks under near surface or surface conditions, and comprise predominantly of
smectite ± illite with feldspar, quartz, opal-CT, serpentine and amphibole. Micomorphological
development of flaky smectite edges illite on and between devitrified volcanic
glass and relict feldspar crystal reveals in-situ precipitation based on
dissolution and precipitation mechanisms. The sedimentary rocks such as
limestone, marlstone and diatomite formed in lacustrine environment. The
alteration of the ignimbrites caused the depletion of Si, and increase of
Al+Fe+Mg, Ti, and K (and related Ba+Sr) favored precipitation of smectite ±
illite in paleosols. The appearance of limestone, marlstone and diatomite from
the upper profile level is suggestive of a shift to more arid or more seasonal
conditions that is equivalent with a prominent change in sediment provenance
and these indicate decrease in sedimentation rate during the latter part of the
Messinian age.

Anahtar Kelimeler

Cappadocıan Volcanic Province, Late Miocene, Climate, Geological proxies

ÜST MİYOSEN ÜRGÜP FORMASYONU, GÜLLÜDERE PROFİLİ’NİN PALEOTOPRAK VE AKARSU-GÖLSEL SEDİMANLARIN JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ, KAPODOKYA VOLKANİK PROVENSİ, İÇ ANADOLU

Öz

Messiniyen tuzluluk
krizi Akdeniz’i çevreleyen geç Miyosen yaşlı kayaçların paleoçevresel ve
paleoiklim kayıtları, mekânsal dağılımında çok sınırlı bir şekilde
araştırılmıştır. Güllüdere profili, Bayramhacılı Ürgüp Formasyonu üyesi olan
paleosoller ve fluvio-gölsel tortul kayaçlar (kireçtaşı, marn ve diatomit)
polarize ışık mikroskobu, X-ışını difraktometrisi (XRD) ve kimyasal yöntemler
de kullanılarak incelenmiştir. Kırmızı renkli paleosoller, bu karasal
sedimanter kayaçlar içinde yakın yüzey ya da yüzey koşulları altında oluşmuş ve
ağırlıklı olarak feldispat, kuvars, opal-CT, serpantin ve amfibol ile birlikte
smektit ± illit içermektedir. Smektit kristalinin uçlarında mikro morfolojik
olarak yapraksı illit’in gelişmiş olması ve bozuşmuş volkanik cam ve feldispat
izlerinin varlığı çözünme ve çökelme mekanizmasının sonucu killerin kapalı
alanda oluştuğunu göstermektedir. Gölsel ortamda oluşan kireçtaşı, marn ve diatomit
gibi tortul kayaçlar mevcuttur. İgnimbritlerin değişimi sonucu, Si'nin
tükenmesine ve Al + Fe + Mg, Ti ve K'nın (ve ilgili Ba+Sr) artması sağlanmıştır
ve paleosol seviyelerinde smektit ± illitin çökelmesine yardımcı olmuşlardır.
Kireçtaşı, marn ve diatomitin üst profil seviyesinden ortaya çıkması, çökelti
provenansında belirgin bir değişiklik ile eşdeğer olan daha kurak veya
mevsimsel koşullara geçişi düşündürmektedir ve bunlar, Messiniyen çağının son
kısmında çökelme kalınlık oranındaki azalmayı göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kapadokya Volkanik Provensi, Geç Miyosen, İklim, Jeolojik kayıtlar

Kaynakça

• [1] PASQUARE, G., POLI, S., VENZOLLI, L., ZANCHI, A., ‘Continental arc volcanism and tectonic setting in Central Anatolia, Turkey’, Tectonophysics, 146: 217-230, 1988.
• [2] YAVUZ-IŞIK, N., TOPRAK, V., ‘Palynostratigraphy and vegetation characteristics of Neogene continental deposits interbedded with the Cappadocia ignimbrites (Central Anatolia, Turkey)’, Internaional Journal of Earth Science, 99, 1887–1897, 2010.
• [3] LE PENNEC, J.L., TEMEL, A., FROGER, J., L., ŞEN, S., G., GOURGAUD, A., BOURDIER, J.L., ‘Stratigraphy and age of the Cappadocia ignimbrites, Turkey: reconciling field constraints with paleontologic, radiochronologic, geochemical and paleonmagnetic data’, Journal of Volcanology and Geothermal Research, 141, 45-64, 2005.
• [4] VIERECK-GOETTE, L., LEPETIT, P., GÜREL, A., GANSKOW, G., ÇOPUROĞLU, İ., ABRATIS, M., ‘Revised volcanostratigraphy of the Upper Miocene to Lower Pliocene Ürgüp Formation, Central Anatolian volcanic province, Turkey’, Geological Society of America Special Paper, 464, 85-112, 2010.
• [5] GÜREL, A., YILDIZ, A., ‘Diyatom communities, lithofacies characteristics and paleoenvironmental interpretation of Pliocene diyatomite deposits in the Ihlara-Selime plain (Aksaray, Central Anatolia, Turkey)’, Journal of Asian Earth Science, 30, 170-180, 2006.
• [6] YILDIZ, A., GÜREL, A., ‘Karacaören-Ürgüp yöresi (Nevşehir) diyatomitlerinin fosil diyatom topluluğu ve paleoortamsal özellikleri’, 67. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri, s.748,749, Ankara, 2014.
• [7] YILDIZ, A., GÜREL, A., DURSUN, Y.G., "Karacaören yöresi (Nevşehir) diyatomitlerinin fizikokimyasal özellikleri ve kullanım alanları", MTA Dergisi, 152, s.167-185, 2016.
• [8] GÜREL, A., ÖZCAN, S., ‘Paleosol and dolocrete associated clay mineral occurrences in siliciclastic red sediments of the Late Miocene Kömişini Formation of the Tuzgölü basin in central Turkey’. Catena, 143, 102-113, 2016.
• [9] GÜREL, A., ‘Clay mineralogy of Neogene sequences of Cappadocian Volcanic Provence (CVP, Central Anatolia):Source of sediment-palaeosols and paleoclimatic variations’. TÜBİTAK, YDABCAG–104Y070, Ankara, Turkey, 1 (1), 1-212, 2009.
• [10] YILDIZ, A., GÜREL, A., DURSUN, Y.G., ‘Diyatom community and palaeoenvironmental properties of Karacaören diyatomite (Nevşehir, Central Anatolia, Turkey)’, Journal of African Earth Sciences, 134, 276-291, 2017.
• [11] SOİL SURVEY STAFF ‘Keys to Soil Taxonomy’. 8th edition, U.S. Department of Agriculture, Natural Resources Conservation Service, 327pp., 1998.