NİĞDE MASİFİNİN MADEN YATAKLARI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 1119 - 1123, 28.12.2018

Ali Tümüklü Sinan Altuncu F. Zafer Özgür1

Öz

Mermer, şist, gnays, kuvarsit ve amfibolitlerden
oluşan Niğde Masifi, Orta Anadolu’nun güney ucunda yer almaktadır. Bu kayaçlar
Kretase yaşlı Üçkapılı Granitoidi tarafından kesilmektedir. Masif içerisinde ve
çevresinde Üçkapılı Granitoidi ile konumsal ilişkili olabileceği kabul edilen
maden yatakları ve mostraları yer almaktadır. Bu yatakların ve mostraların granitoid
ile zamansal ilişkileri üzerine hiçbir akademik veri bulunamamıştır. Bölgede
tarihsel süreçlerden (M.Ö. 3000) günümüze kadar birçok yer altı ve yer üstü
ocak açılmış ve işletilmiştir. Bu ocaklardan Celaller köyünde Sn, Gümüşler
köyünde Fe, Sb ve Hg, Kılavuz, Eynelli Köyü ve Armutbeli Mevkiinde Fe, Tandırlı
Sırtında Pb/Zn ve Gediz Yaylasında Sb cevherleri çıkarılmıştır. Bölgede cevher
mineralleri olarak, kassiterit (SnO₂), hematit (Fe₂O₃),
stibnit (Sb₂S₃), zinober (HgS), galen (PbS), sfalerit
(ZnS) bulunmaktadır. Ayrıca bu cevherlerin alterasyonu sonucu oluşan ikincil
mineraller de yaygın olarak görülmektedir. Cevherleşmeler genellikle
süreksizlik zonlarında yer almaktadır. Tarihsel veriler ışığında, günümüz bilgi
ve teknolojileri kullanılarak, bu bölgede önemli cevherleşmelerin tespit
edilebileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Niğde-Çamardı, maden yatakları, Antimon, Kalay, Pb/Zn, Demir

EVALUATION OF NIGDE MASSIF IN TERMS OF ORE DEPOSITS

Öz

Niğde Massif, which is composed of marble, schist,
gneiss, quartzite and amphibolite, is located at the southern tip of Central
Anatolia. These
rocks were cut by Cretaceous Üçkapılı Granitoid. In and around the massif,
there are ore deposits and outcrops that are considered to be related with
Üçkapılı Granitoid. No academic data on the temporal relationships of these deposits and
outcrops with granitoid were found. Many underground and open pit quarries have
been opened and operated in the region from the historical times (3000 BC) to
the day-time. Sn in Celaller Village,
Fe, Sb and Hg in Gümüşler Village, Fe in Kılavuz Village, Eynelli Village and
Armutbeli locality, Pb / Zn on the Tandırlı Ridge and Sb ores on the Gediz
Plateau were mined from those quarries. The ore minerals in the region are
cassiterite (SnO₂), hematite (Fe₂O₃), stibnite
(Sb₂S₃), cinnabar (HgS), galena (PbS), sphalerite ((Zn,
Fe) S). Secondary minerals, which are the result of alteration of these ores,
are also common. The mineralizations are usually located in the discontinuity
zones. In the light of historical data, it’s considered that important ore
deposits can be detected in this region using today's information and
technology.

Anahtar Kelimeler

Niğde-Çamardı, ore deposits, Antimony, Tin, Pb / Zn, Iron.

Kaynakça

• [1] KAPTAN, E., “Eski Maden Sahası: Minedamı”, Madencilik Bülteni, 44, 12-13, 1995. [2] GÖNCÜOĞLU, M. C., TOPRAK, V., KUŞÇU, I., ERLER, A. and OLGUN, E. Orta Anadolu Masifinin batı bölümünün jeolojisi, Bölüm1: Güney Kesim, Turkish Petroleum Corporation (TPAO) Report, 2909, 140 pp. 1991.
• [3] WHITNEY, D., L. AND DILEK, Y. Metamorphism during Alpine Crustal Thickening and Extension in Central Anatolia, Turkey: ;The Niğde Metamorphic Core Complex. Journal Of Petrology. 39, 1385-103, 1998.
• [4] WHITNEY, D. L., TEYSSIER, C, FAYON, A. K., Tectonic controls on metamorphism, partial melting, and intrusion: timing and duration of regional metamorphism and magmatism in the Nig˘de Massif, Turkey. Tectonophysics 376,37–60. 2003.
• [5] GAUTIER, P., BOZKURT, E., BOSSE, V., HALLOT, E., DİRİK, K. Coeval extensional shearing and lateral underflow during Late Cretaceous core complex development in the Nig˘de Massif, Central Anatolia, Turkey. Tectonics, 27. 10.1029/2006TC002089.2008.
• [6] GÖNCÜOĞLU, M.C., Geologie des westlichen Niğde Massivs: Bonn Üniv. Doktora tezi, 181 s. (yayımlanmamış). 1977.
• [7] FİDAN, E. Tarih Öncesi Dönemlerde Anadolu’da Kullanılmış Olan Maden Yatakları. Yer Altı Kaynakları Dergisi. 9. 49-59. 2016.
• [8] WILLIES, L.,. An Early Bronze Age Tin Mine in Anatolia, Historical Society 11, s. 91-96. 1990.
• [9] YENER, A., ÖZBAL, H., KAPTAN, E., PEHLİVAN, A.N., Goodway, M., 1989. Kestel: An Early Bronze Age source of tin ore in the Taurus Mountains, Turkey, Science 244, 200-203, 1989.
• [10] ÇAĞATAY, A., PEHLİVANLI, N. Celaller (Niğde-Çamardı) Kalay Cevherleşmesinin Mineralojısi. Jeoloji Mühendisliği, 32-33, 27-31. 1988.
• [11] YILDIZ, M. and BAILEY, E. H. Mercury Deposits in Turkey (80s). Geological Survey Bulletin1456. 1978.