GÜMÜŞHANE-TORUL-İKİSU (KD, TÜRKİYE) JURA VOLKANİK KAYAÇLARININ DÜŞÜK SICAKLIK-DÜŞÜK BASINÇ METAMORFİZMASI: TERMODİNAMO VE DOKANAK METAMORFİZMALARININ VOLKANİK YAY BAZALTLARINA ETKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 1198 - 1202, 28.12.2018

Tülay Bak Cüneyt Şen

https://doi.org/10.28948/ngumuh.502447

Öz

Aktif yitim zonlarında, örneğin Pontidler’de
olduğu gibi, oluşan volkanik kayaçlar kendinden sonra oluşan formasyonlar
tarafından devamlı olarak örtülürler. Örtülen volkanitler litostatik basınç ve
artan jeotermal gradyan altında az veya çok dokusal, mineralojik ve jeokimyasal
değişimlere maruz kalırlar. Deniz altında oluşan Doğu Pontid Jura volkanitleri oluştukları
anda deniz suyu alterasyonuna uğramıştır. Eosen sonuna kadar yaklaşık 4000
m’nin üzerinde kalınlığa sahip formasyonlar tarafından örtülmüştür. Deniz
suyu alterasyonunun izleri daha sonra uğradıkları metamorfizmaların etkisiyle kısmen
veya tamamen yok edilmiştir. Klorit mineral kimyasından yapılan jeotermometre
çalışmaları, gömülme sırasında sıcaklığın 250°C’nin üzerine çıktığını
göstermektedir. Volkanitlerin üzerinde yer alan Berdiga Formasyonu'ndaki bazı
dolomitlerin oluşum sıcaklıkları da bu verileri desteklemektedir. Volkanitlerin
üzerine gelen tortulardan, litostatik basıncın 1.5 kilobara kadar arttığı
tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

KD Türkiye, Doğu Pontidler, yitim volkanizması, Jura, düşük T-P metamorfizması

LOW TEMPERATURE LOW PRESSURE METAMORPHISM OF JURASSIC VOLCANIC ROCKS OF GÜMÜŞHANE-TORUL-İKİSU AREA, NE TURKEY: IMPLICATION OF THERMODYNAMIC AND CONTACT METAMORPHISM ON VOLCANIC ARC BASALTS

Öz

The volcanic rocks
of active subduction zones such as those in the Pontides, are continuously
covered by formations occur with the next events. Covered volcanics are
subjected to more or less textural, mineralogical and geochemical changes under
lithostatic pressure and increasing geothermal gradient. The Eastern Pontid
Jurassic volcanic rocks formed on the sea-floor have undergone alteration of
sea water. It was covered by formations with a thickness of over 4000 m until
the end of Eocene. The evidences of the sea water alteration have been
partially or totally destroyed by the influence of later burial and contact metamorphism.
Geothermometer studies made from chlorite mineral chemistry indicate that the
temperature rises up to 250°C during burial. Formation temperatures of some
dolomites in the Berdiga Formation above the volcanites also support this data.
It is estimated that the lithostatic pressures increased by 1.5 kilobars from
the deposits on the volcanics.

   

Anahtar Kelimeler

NE Turkey, Eastern Pondides, arc-volcanism, Jurassic, low T-P metamorphism

Kaynakça

• [1] ŞENGÖR, A.M.C., YILMAZ, Y., “Tethyan Evolution of Turkey: A Plate Tectonic Approach”, Tectonophysics, 75, 181-241, 1981.
• [2] OKAY, A.I., ŞAHİNTÜRK, O., Geology of the Eastern Pontides, In: A. G. Robinson, (Ed.), Regional and Petroleum Geology of the Black Sea ve Surrounding Region. AAPG Mem, 68, 291-311, 1997.
• [3] ARSLAN, M., TÜYSÜZ, N., KORKMAZ, S., KURT H., “Geochemistry and Petrogenesis of the Eastern Pontide Volcanic Rocks, Northeast Turkey”, Chemie Der Erde-Geochemıstry, 57, 157-187, 1997.
• [4] ÇAMUR, M.Z., GÜVEN, İ.H., ER, M., “Geochemical Characteristics of the Eastern Pontide Volcanics, Turkey: An Example of Multiple Volcanic Cycles in the Arc Evolution”, Turkish Journal of Earth Sciences, 5, 123-144, 1996.
• [5] GÜVEN, İ.H., Doğu Karadeniz Bölgesi’nin 1/25.000 Ölçekli Jeolojik ve Metalojenik Haritası, MTA, Ankara, 1993.
• [6] STAUDIGEL, H., PLANK, T., WHITE, B., SCHMINCKE, H.U., “Geochemical Fluxes During Seafloor Alteration of the Basaltic Upper Oceanic Crust: DSDP Sites 417 and 418”, Geophysical Monograph, 96, 19-37, 1996.
• [7] RAYMOND, L.A., Petrology: The Study of Igneous Sedimantary Metamorphic Rocks, WCM Publishers, Dubuque, IA, 734, 1995.
• [8] YARDLEY, B.W.D., An Introduction to Metamorphic Petrology, Longman Scientific & Technical, New York, 1989.
• [9] LIOU, G.J., MARUYAMA, S., CHO, M., Very Low-Grade Metamorphism of Volcanic and Volcaniclastic Rocks-Mineral Assemblages and Mineral Facies, In: Editor M. Frey Low Temperature Metamorphism, 59-113, 1987.
• [10] BAK, T., Doğu Pontidler’deki (KD Türkiye) Jura Volkanitlerinin Petrolojisi ve Düşük Sıcaklık- Basınç Metamorfizması, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2018.
• [11] http://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/hizmetler/doc/TRABZON.pdf, (erişim tarihi 10.01.2018)
• [12] CATHELINEAU, M., “Cation Site Occupancy in Chlorites And Illites as a Function of Temperature”, Clay Minerals, 23, 471-485, 1988.
• [13] JOWETT, E.C., Fitting Iron and Magnesium Into the Hydrothermal Chlorite Geothermometer, GAC/MAC/SEG Joint Annual Meeting, Abstract Book, 16, 1991.
• [14] YILDIZ, M., KIRMACI, M.Z., KANDEMİR, R., GÜMRÜK, T.E., Geç Jura- Erken Kretase Yaşlı Platform Karbonatlarındaki (Berdiga Formasyonu) Dolomitleşmenin Kökeni ve Mağmatik Yay Gelişiminin Dolomitleşme Üzerindeki Etkisi, Başoba Yayla (Trabzon), KD Türkiye, 70. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri, Ankara, 708-709, 2017.