Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Evaluation of the sawability of block-cutting (S/T) and gangsaw machines used in production of the sedimentary and metamorphic origin natural stones

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 895 - 904, 15.07.2023
https://doi.org/10.28948/ngumuh.1279557

Öz

The natural stone sector in Türkiye has developed significantly in recent years and it is seen that enterprises are tried to use modern production methods and techniques with large investments. When these production methods used in factories and quarries are investigated, it is seen that especially diamond wire cutting, chain saw machines, circular saw block cutting (S/T) and gang saw machines come to the fore. These machines due to high productivity, production and profit rates are more preferred by companies in the natural stone quarries. In this study, natural stones with sedimentary and metamorphic origin were obtained from a natural stone enterprise in Denizli. Then, some important physical-mechanical properties of these samples are determined by performing rock mechanics experiments. Finally, new empirical models are proposed for the estimation of the areal slab production rate (ASPR) of the S/T and gang saw machines used in the natural stone enterprise. This study shows that uniaxial compressive strength, indirect tensile strength, Cerchar abrasivity index and density properties of natural stones can be used to estimate sawing performance of S/T and gang saw machines. In addition, the reliability of the proposed models is compared with other models in the literature. This study should be continued to develop more generalized and reliable estimation models especially by adding natural stones of different origin and with different physical-mechanical properties to the database.

Kaynakça

  • Y.E. Satı, Doğal taş fabrikalarında kullanılan S/T ve katrak makinelerinin performans analizi. Bitirme ödevi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Türkiye, 2020.
  • Y. Güngör, Mermer plaka kesimi-2. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Makine teknolojisi modülü, Ankara, 2011.
  • R.G. Norling, Mechanical properties and the composition of some Swedish natural stone types and their effect on cutting results. In: Presentation at the conference on diamond in the construction and stone industry, Germany, 1971.
  • R.B. Burgess, J. Birle, Circular sawing granite with diamond saw blades. Proceedings of the fifth industrial diamond seminar, 3-10, 1978.
  • A. Ceylanoglu, K. Gorgulu. The performance measurement results of stone cutting machines and their relations with some material properties. Sixth International Symposium on Mine Planning and Equipment Selection, Ostrava, Czech Republic, 393-398, 1997.
  • S. Kahraman, M. Fener, O. Gunaydin, Predicting the sawability of carbonate rocks using multiple curvilinear regression analysis. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 41(7), 1123-1131, 2004. https://doi.org/10.1016/j.ijrmms.2004.04.009.
  • O. Gunaydin, S. Kahraman, M. Fener, Sawability prediction of carbonate rocks from brittleness indexes. Journal of the South African Institute of Mining and Metallurgy, 104 (4): 239-243, 2004.
  • R.P. Ribeiro, A.B. Paraguassu, J.E. Rodrigues, Sawing of blocks of siliceous dimension stone: influence of texture and mineralogy. Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 66, 101-7, 2007. https://doi.org/10.1007/s10064-006-0049-y.
  • M. Fener, S. Kahraman, M.O. Ozer, Performance prediction of circular diamond saws from mechanical rock properties in cutting carbonate rocks. Rock Mechanics and Rock Engineering, 40 (5), 505-517, 2007. https://doi.org/10.1007/s00603-006-0110-y.
  • A. Güney, Performance prediction of large-diameter circular saws based on surface hardness tests for Mugla (Turkey) marbles. Rock Mechanics and Rock Engineering, 44(3), 357-366, 2011. https://doi.org/ 10.1007/s00603-010-0119-0.
  • D. Tumac, Predicting the performance of large diameter circular saws based on Schmidt hammer and other properties for some Turkish carbonate rocks. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 75, 159-168, 2015, https://doi.org/10.1016/ j.ijrmms.2015.01.015.
  • K.C. Çevim, Doğal taş fabrikalarında kullanılan dairesel testereli blok kesme (S/T) makineleri için performans tahmin modelinin geliştirilmesi. Yüksek Lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Türkiye, 2016.
  • S. Kahraman, U. Ulker, M.S. Delibalta, A quality classification of building stones from P-wave velocity and its application to stone cutting with gang saws. The Southern African Institute of Mining and Metallurgy, 107, 427-430, 2007.
  • P.F. Neves, M.C.E. Silva, G. Paneiro, M. Frazão, Prediction of slab production with multiblade gang saw. International Multidisciplinary Scientific GeoConference Surveying Geology and Mining Ecology Management, SGEM, 2, 681-686, 2016.
  • A. Dormishi, M. Ataei, R. Khalokakaei, R. Mikaeil, Energy consumption prediction of gang saws from rock properties in carbonate rocks cutting process. International Journal of Mining and Mineral Engineering, 9 (3), 216-227, 2018. https://doi.org/ 10.1504/IJMME.2018.096115.
  • A. Dormishi, M. Ataei, R. Mikaeil, R. Khalokakaei, S. Shaffiee Haghshenas, Evaluation of gang saws’ performance in the carbonate rock cutting process using feasibility of intelligent approaches. Engineering Science and Technology, 22, 990-1000, 2019. https://doi.org/10.1016/j.jestch.2019.01.007.
  • S. Shaffiee Haghshenas, R. Shirani Faradonbeh, R. Mikaeil, S. Shaffiee Haghshenas, A. Taheri, A. Saghatforoush, A. Dormishi, A new conventional criterion for the performance evaluation of gang saw machines. Measurement, 146, 159-170, 2019, https://doi.org/10.1016/j.measurement.2019.06.031.
  • ISRM, The complete ISRM suggested methods for rock characterization, testing and monitoring. International Society of Rock Mechanics (ISRM), London: Pergamon Press, 1981.
  • ASTM D7625-10, Standard test method for laboratory determination of abrasiveness of rock using the CERCHAR method. American Society for Testing and Materials, 2010.
  • Minitab 16 Statistical Software. (Licensed by Istanbul Technical University, Türkiye).
  • D. Tumaç, S. Tolouei, Mermer fabrikalarında kullanılan büyük çaplı dairesel testerelerin (S/T) performans analizi. Politeknik Dergisi, 20 (3), 651-662, 2017.
  • D. Tumac, A. Shaterpour-Mamaghani, Estimating the sawability of large diameter circular saws based on classification of natural stone types according to the geological origin. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 101, 18-32, 2018, https://doi.org/10.1016/j.ijrmms.2017.11.014.

Sedimanter ve metamorfik kökenli doğal taşların üretiminde kullanılan blok kesme (S/T) ve katrak makinelerinin kesilebilirliğin değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 895 - 904, 15.07.2023
https://doi.org/10.28948/ngumuh.1279557

Öz

Türkiye’de doğal taş sektörü son yıllarda önemli derecede gelişmiş ve işletmelerin büyük yatırımlar ile modern üretim yöntemlerine ve tekniklerine yöneldiği görülmektedir. Fabrika ve ocaklarda kullanılan üretim yöntemlerine bakıldığında özellikle elmas boncuklu tel kesme, zincirli kollu kesme, dairesel testereli blok kesme (S/T) ve katrak makinelerinin ön plana çıktığı görülmektedir. Yüksek verimlilik, üretim ve kar oranlarına sahip bu makineler firmalar tarafından daha çok tercih edilmektedir. Bu çalışmada Denizli’de bulunan bir doğal taş işletmesinden sedimanter ve metamorfik kökenli doğal taşlar elde edilmiştir. Daha sonra bu örnekler üzerinde kaya mekaniği deneyleri yapılarak bazı önemli fiziksel-mekanik özellikler belirlenmiştir. Sonunda işletmede kullanılan S/T ve katrak makinelerinin alansal plaka üretim oranı (APÜO) tahmininde kullanılabilecek ampirik modeller önerilmiştir. Yapılan analizler sonucunda doğal taşların tek eksenli basınç dayanımı, Cerchar aşındırıcılık indeksi, dolaylı çekme dayanımı ve yoğunluk özellikleri S/T ve katrak makinelerinin kesme performansının tahmini için kullanılabilirliğini göstermiştir. Ayrıca, önerilen modellerin güvenilirliği literatürde bulunan diğer modellerle kıyaslanmıştır. Bu çalışma, farklı kökenli ve farklı fiziksel-mekanik özelliklere sahip doğal taşların veri tabanına ekleyerek daha genel ve güvenilir tahmin modelleri geliştirmek için sürdürülmelidir.

Kaynakça

  • Y.E. Satı, Doğal taş fabrikalarında kullanılan S/T ve katrak makinelerinin performans analizi. Bitirme ödevi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Türkiye, 2020.
  • Y. Güngör, Mermer plaka kesimi-2. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, Makine teknolojisi modülü, Ankara, 2011.
  • R.G. Norling, Mechanical properties and the composition of some Swedish natural stone types and their effect on cutting results. In: Presentation at the conference on diamond in the construction and stone industry, Germany, 1971.
  • R.B. Burgess, J. Birle, Circular sawing granite with diamond saw blades. Proceedings of the fifth industrial diamond seminar, 3-10, 1978.
  • A. Ceylanoglu, K. Gorgulu. The performance measurement results of stone cutting machines and their relations with some material properties. Sixth International Symposium on Mine Planning and Equipment Selection, Ostrava, Czech Republic, 393-398, 1997.
  • S. Kahraman, M. Fener, O. Gunaydin, Predicting the sawability of carbonate rocks using multiple curvilinear regression analysis. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 41(7), 1123-1131, 2004. https://doi.org/10.1016/j.ijrmms.2004.04.009.
  • O. Gunaydin, S. Kahraman, M. Fener, Sawability prediction of carbonate rocks from brittleness indexes. Journal of the South African Institute of Mining and Metallurgy, 104 (4): 239-243, 2004.
  • R.P. Ribeiro, A.B. Paraguassu, J.E. Rodrigues, Sawing of blocks of siliceous dimension stone: influence of texture and mineralogy. Bulletin of Engineering Geology and the Environment, 66, 101-7, 2007. https://doi.org/10.1007/s10064-006-0049-y.
  • M. Fener, S. Kahraman, M.O. Ozer, Performance prediction of circular diamond saws from mechanical rock properties in cutting carbonate rocks. Rock Mechanics and Rock Engineering, 40 (5), 505-517, 2007. https://doi.org/10.1007/s00603-006-0110-y.
  • A. Güney, Performance prediction of large-diameter circular saws based on surface hardness tests for Mugla (Turkey) marbles. Rock Mechanics and Rock Engineering, 44(3), 357-366, 2011. https://doi.org/ 10.1007/s00603-010-0119-0.
  • D. Tumac, Predicting the performance of large diameter circular saws based on Schmidt hammer and other properties for some Turkish carbonate rocks. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 75, 159-168, 2015, https://doi.org/10.1016/ j.ijrmms.2015.01.015.
  • K.C. Çevim, Doğal taş fabrikalarında kullanılan dairesel testereli blok kesme (S/T) makineleri için performans tahmin modelinin geliştirilmesi. Yüksek Lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Türkiye, 2016.
  • S. Kahraman, U. Ulker, M.S. Delibalta, A quality classification of building stones from P-wave velocity and its application to stone cutting with gang saws. The Southern African Institute of Mining and Metallurgy, 107, 427-430, 2007.
  • P.F. Neves, M.C.E. Silva, G. Paneiro, M. Frazão, Prediction of slab production with multiblade gang saw. International Multidisciplinary Scientific GeoConference Surveying Geology and Mining Ecology Management, SGEM, 2, 681-686, 2016.
  • A. Dormishi, M. Ataei, R. Khalokakaei, R. Mikaeil, Energy consumption prediction of gang saws from rock properties in carbonate rocks cutting process. International Journal of Mining and Mineral Engineering, 9 (3), 216-227, 2018. https://doi.org/ 10.1504/IJMME.2018.096115.
  • A. Dormishi, M. Ataei, R. Mikaeil, R. Khalokakaei, S. Shaffiee Haghshenas, Evaluation of gang saws’ performance in the carbonate rock cutting process using feasibility of intelligent approaches. Engineering Science and Technology, 22, 990-1000, 2019. https://doi.org/10.1016/j.jestch.2019.01.007.
  • S. Shaffiee Haghshenas, R. Shirani Faradonbeh, R. Mikaeil, S. Shaffiee Haghshenas, A. Taheri, A. Saghatforoush, A. Dormishi, A new conventional criterion for the performance evaluation of gang saw machines. Measurement, 146, 159-170, 2019, https://doi.org/10.1016/j.measurement.2019.06.031.
  • ISRM, The complete ISRM suggested methods for rock characterization, testing and monitoring. International Society of Rock Mechanics (ISRM), London: Pergamon Press, 1981.
  • ASTM D7625-10, Standard test method for laboratory determination of abrasiveness of rock using the CERCHAR method. American Society for Testing and Materials, 2010.
  • Minitab 16 Statistical Software. (Licensed by Istanbul Technical University, Türkiye).
  • D. Tumaç, S. Tolouei, Mermer fabrikalarında kullanılan büyük çaplı dairesel testerelerin (S/T) performans analizi. Politeknik Dergisi, 20 (3), 651-662, 2017.
  • D. Tumac, A. Shaterpour-Mamaghani, Estimating the sawability of large diameter circular saws based on classification of natural stone types according to the geological origin. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 101, 18-32, 2018, https://doi.org/10.1016/j.ijrmms.2017.11.014.
Toplam 22 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Mühendislik
Bölüm Maden Mühendisliği
Yazarlar

Yunus Emre Satı Bu kişi benim 0000-0001-9848-6958

Deniz Tumaç 0000-0003-0626-1087

Aydin Shaterpour-mamaghani 0000-0001-7751-4796

Erken Görünüm Tarihi 10 Temmuz 2023
Yayımlanma Tarihi 15 Temmuz 2023
Gönderilme Tarihi 8 Nisan 2023
Kabul Tarihi 22 Haziran 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 12 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA Satı, Y. E., Tumaç, D., & Shaterpour-mamaghani, A. (2023). Sedimanter ve metamorfik kökenli doğal taşların üretiminde kullanılan blok kesme (S/T) ve katrak makinelerinin kesilebilirliğin değerlendirilmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12(3), 895-904. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1279557
AMA Satı YE, Tumaç D, Shaterpour-mamaghani A. Sedimanter ve metamorfik kökenli doğal taşların üretiminde kullanılan blok kesme (S/T) ve katrak makinelerinin kesilebilirliğin değerlendirilmesi. NÖHÜ Müh. Bilim. Derg. Temmuz 2023;12(3):895-904. doi:10.28948/ngumuh.1279557
Chicago Satı, Yunus Emre, Deniz Tumaç, ve Aydin Shaterpour-mamaghani. “Sedimanter Ve Metamorfik kökenli doğal taşların üretiminde kullanılan Blok Kesme (S/T) Ve Katrak Makinelerinin kesilebilirliğin değerlendirilmesi”. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 12, sy. 3 (Temmuz 2023): 895-904. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1279557.
EndNote Satı YE, Tumaç D, Shaterpour-mamaghani A (01 Temmuz 2023) Sedimanter ve metamorfik kökenli doğal taşların üretiminde kullanılan blok kesme (S/T) ve katrak makinelerinin kesilebilirliğin değerlendirilmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 12 3 895–904.
IEEE Y. E. Satı, D. Tumaç, ve A. Shaterpour-mamaghani, “Sedimanter ve metamorfik kökenli doğal taşların üretiminde kullanılan blok kesme (S/T) ve katrak makinelerinin kesilebilirliğin değerlendirilmesi”, NÖHÜ Müh. Bilim. Derg., c. 12, sy. 3, ss. 895–904, 2023, doi: 10.28948/ngumuh.1279557.
ISNAD Satı, Yunus Emre vd. “Sedimanter Ve Metamorfik kökenli doğal taşların üretiminde kullanılan Blok Kesme (S/T) Ve Katrak Makinelerinin kesilebilirliğin değerlendirilmesi”. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 12/3 (Temmuz 2023), 895-904. https://doi.org/10.28948/ngumuh.1279557.
JAMA Satı YE, Tumaç D, Shaterpour-mamaghani A. Sedimanter ve metamorfik kökenli doğal taşların üretiminde kullanılan blok kesme (S/T) ve katrak makinelerinin kesilebilirliğin değerlendirilmesi. NÖHÜ Müh. Bilim. Derg. 2023;12:895–904.
MLA Satı, Yunus Emre vd. “Sedimanter Ve Metamorfik kökenli doğal taşların üretiminde kullanılan Blok Kesme (S/T) Ve Katrak Makinelerinin kesilebilirliğin değerlendirilmesi”. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, c. 12, sy. 3, 2023, ss. 895-04, doi:10.28948/ngumuh.1279557.
Vancouver Satı YE, Tumaç D, Shaterpour-mamaghani A. Sedimanter ve metamorfik kökenli doğal taşların üretiminde kullanılan blok kesme (S/T) ve katrak makinelerinin kesilebilirliğin değerlendirilmesi. NÖHÜ Müh. Bilim. Derg. 2023;12(3):895-904.

download