ÇEVRE POLİTİKASININ EKONOMİK ARAÇLARI

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 3, 59 - 73, 28.07.2016

Fatih Can

Öz

Günümüzde çevre sorunları, sanayileşme, nüfus artışı ve kentleşme gibi faktörlerin etkisiyle önemli boyutlara ulaşmış ve ciddi bir tehdit haline gelmiştir. Bu sorunların çözümüne yönelik olarak hem ulusal hem uluslararası düzeyde çevre politikaları belirlenerek yürürlüğe konmuştur. Çevre politikası araçları, önceleri emirler, yasaklamalar ve standartlardan meydana gelen hukuki araçlardan oluşmaktaydı. Bu araçların çevresel sorunları çözmede yetersiz kalması, ekonomik araçları gündeme getirmiştir. Ekonomik araçlar, üretim ve tüketim kalıplarını çevresel açıdan olumlu şekilde değiştirebilmekte, firmaları inovasyona yönlendirmekte, bunları yaparken de kamuya gelir sağlayabilmektedir.  Çalışmada, ekonomik araçların türleri, teorik altyapısı ve çeşitli ülkelerdeki uygulamalarına değinilmiştir. En sık kullanılan ekonomik araçlar; vergiler, kirletme izinleri, depozito geri ödeme sistemleri ve performans bonolarıdır.  Bu araçların hepsinin kendine özgü avantaj ve  dezavantajları mevcuttur. Bu durum göz önüne alındığında çevre politikası araçlarının karma bir şekilde kullanılması daha etkin sonuç alınmasını sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Dışsallıklar, Çevre Politikası, Çevre Vergileri, Kirletme İzinleri

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Azari, H.B. (2014). Karbon Emisyon Piyasaları. 4th International Scientific Conference of Iranian Academics in Turkey. Ankara, Turkey, 01 Mart.
• Barde, J.P. (1994). Economic Instruments in Environmental Policy: Lessons from the OECD Experience and Their Relevance to Developing Economies. OECD Development Centre Working Paper No.92, 1-31.
• Bartelings, H. ve diğerleri (2005). Effectiveness of Landfill Taxes. Amsterdam: IES.
• Başol, K. ve diğerleri (2007). Doğal Kaynakların ve Çevrenin Ekonomik Analizi. Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
• Benk, S. (2006). Çevresel Dışsallıkların İçselleştirilmesinde Kullanılan Regülâsyon ve Hukuki Sorumluluk Sistemlerinin Değerlendirilmesi. Çimento İşveren, 20 (5), 25-34.
• Budak, S. (2000). Avrupa Birliği ve Türk Çevre Politikası. Büke Yayınları: İstanbul.
• Cela, E., Kaneko, S. (2011). Determining the Effectiveness of the Danish Packaging Tax Policy: The Case of Paper and Paperboard Packaging Imports. Resources, Conservation and Recycling, 55 (9-10), 836-841.
• Çelikkaya, A. (2011). Avrupa Birliği Üyesi Ülkelerde Çevre Vergisi Reformları ve Türkiye’deki Durumun Değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 97-120.
• Çitil, E. ve diğerleri (2010). Katı Atık Yönetiminde Ekonomik Araçların Kullanımı ve Çevre Temizlik Vergisi. İTÜ Dergisi/D Mühendislik, 9 (6), 28-36.
• Consolidated Act on Taxes on Certain Types of Packaging, Bags, Disposable Tableware and PVC Foils (2003), http://www.skm.dk/foreign/english/2087.html Erişim: 30.03.2012.
• Dağdemir, Ö. (2003). Çevre Sorunlarına Ekonomik Yaklaşımlar ve Optimal Politika Arayışları. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Değirmendereli, A. (2004). Çevrenin Korunmasında Özel ve Kamu Girişimi yada Çevre Koruma Araçları. Mehmet Marın ve Uğur Yıldırım (Ed.), Çevre Sorunlarına Çağdaş Yaklaşımlar içinde (489-514), İstanbul: Beta Basım Yayım.
• ECOTEC (2001). Study on Environmental Taxes and Charges in the EU. Brussels: ECOTEC.
• EEA (1996). Environmental Taxes: Implementation and Environmental Effectiveness. Kopenhag: EEA.
• EEA (2000). Environmental Taxes: Recent Developments in Tools for Integration. Copenhagen: EEA.
• EEA (2005). Market-based Instruments for Environmental Policy in Europe. Copenhagen: EEA.
• European Commission (2010). Taxation Trends in European Union. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• European Commision (2012). Economic Assessment of Policy Measures for the Implementation of the Marine Strategy Framework.
• http://ec.europa.eu/environment/enveco/water/pdf/report.pdf (Erişim:12.03.2016).
• Ferhatoğlu, E. (2003). Avrupa Birliği Ortak Çevre Politikası Çerçevesinde Çevre Vergileri. E-Yaklaşım, Yıl: 11, Sayı 130, http://www.yaklasim.com/mevzuat/dergi/read_result.asp? file_name=/mevzuat/dergi/makaleler/2003103939.htm (Erişim: 14.04.2016).
• Field, B. ve Field, M. (2002). Environmental Economics (3rd ed.). New York: McGraw-Hill Companies.
• FÖS (2006). Ecotaxes and Emission Trading in Germany and Europe. http://www.foes.de/pdf/Study_Market_Based_Instruments24.pdf Erişim: 28.06.2011.
• Fullerton, D. Second-Best Pollution Taxes. NBER Working Papers, Http://Www.Nber.Org/Papers/W5511.Pdf (Erişim: 06.10.2010).
• Fullerton, D., Raub, A. (2004). Economics Analysis of Solid Waste Management Policies. Addresing the Economics of Waste içinde (39-62), Paris: OECD.
• Gaines, S., Westin, R. (1991). Taxation for Environmental Protection. New York: Quorum Books.
• Gupta, V.B. (2001). Market Based Instruments for Regional Air Environment Management at Jamshedpur. http://www.irade.org/eerc/pdf/IPP_FR_Gupta.pdf (25.06.2011).
• Günaydın, İ. (2005). Çevre Yönetiminin Ekonomik ve Mali Araçları. Trabzon: Derya Kitabevi.
• Hotunoğlu,H., Tekeli, R. (2007). Karbon Vergisinin Ekonomik Analizi ve Etkileri: Karbon Vergisinin Emisyon Azaltıcı Etkisi Var Mı?. Sosyo-Ekonomi (Temmuz-Aralık), 107-126.
• House of Commons (2009). The Future of Aviation. London: The House of Commons.
• Jamali, Tarık (2007), Ekolojik Vergiler. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• Keen, M., Strand, J. (2006). Indirect Taxes on International Aviation. IMF Working Papers, No:124, 1-56.
• Keleş, R., Hamamcı, C., Çoban, A. (2009). Çevre Politikası (6. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Kelly, A. ve diğerleri (2009). Theory of Pollution Control. Ireland: AP EnvEcon.
• Kinnaman, T., Fullerton, D. (2006). Garbage and Recycling with Endogenous Local Policy. Adrian Muller ve Thomas Sterner (Ed.), Environmental Taxation in Practice içinde (495-518), England: Ashgate Publishing.
• Kovancılar, B. (2001). Küresel Isınma Sorununun Çözümünde Karbon Vergisi ve Etkinliği. Yönetim ve Ekonomi, 8 (2), 7-19.
• Mutlu, A. (2006). Küresel Kamusal Mallar Bağlamında Sağlık Hizmetleri ve Çevre Kirlenmesi: Üretim, Finansman ve Yönetim Sorunları. Maliye Dergisi, 150 (Ocak-Haziran), 53-78.
• OECD (2001). Environmentally Related Taxes in OECD Countries Issues and Strategies. Paris: OECD.
• Oosterhuis, F. H. ve diğerleri (2009). Economic Instruments and Waste policies in Netherlands. Amsterdam: IES.
• Royal Society (2002). Economic Instruments for the Reduction of Carbondioxide Emissions. Londra: The Royal Society.
• Seely, A. (2009). Landfill Tax: Introduction & Early History. http://www.parliament.uk/ briefing-papers/SN00237 Erişim: 04.04.2011.
• Sevenster, M. ve diğerleri (2007), Environmental Indices for the Dutch Packaging Tax. Delft: CE Delft.
• Smith, S. (2008). Environmentally Related Taxes and Tradable Permit Systems in Practice. Paris: OECD.
• Sterner, T., Köhlin, G. (2006). Environmental Taxes in Europe. Adrian Muller ve Thomas Sterner (Ed.), Environmental Taxation in Practice içinde (117-142), England: Ashgate Publishing.
• Söderholm, P. (2011). Taxing Virgin Natural Resources: Lessons from Aggregates Taxation in Europe. Resources, Conservation and Recycling, 55 (11), 911-922.
• Şahin, Y. (1999). Çevre Sorunlarına Alternatif Çözüm Arayışları: Kirlilik İzinleri Piyasası. Liberal Düşünce, 4 (15), 48-56.
• Topal, A., Bilgili, M.Y. (2015). Bir Çevre Politikası Aracı Olarak Depozito Geri Ödeme Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları. Sobider Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (5), 423-437.
• Topal, A. (2012). Entegre Katı Atık Yönetiminde Politika Araçları. Beta Yayınları: İstanbul.
• Toprak, D. (2006), Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Çevre Politikaları ve Mali Araçlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (4), 147-169.
• Turgut, N. (1995), Kirleten Öder İlkesi ve Çevre Hukuku. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 44 (1-4), 607-654.
• Ulucak, R. (2013). İktisat Politikaları Olarak Çevre Politikaları ve Araç Seçimi. Akademik Bakış Dergisi, 34, 1-16.
• UNEP (2004). The Use of Economic Instruments in Environmental Policy: Opportunities and Challenges. Geneva: UNEP.
• Üstün, Ü. S. (2012). Motorlu Taşıtlar Üzerinden Alınan Vergilerin Çevreyi Korumaya Yönelik ve Adil Olarak Düzenlenmesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16 (1), 153-190.
• Yaslıkaya, R. (2004). Katı Atık Hizmetlerinde Özelleştirme, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.