ÇOCUK EDEBİYATINDA AYKIRI BİR TEMA: YAS ‘BOŞLUK’ ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 207 - 218, 30.06.2022

Bayram Baş , Ayşen Kara

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1113348

Cited By: 1

Öz

Edebiyat, kişilerin/ karakterlerin ruhsal durumlarını anlatı yoluyla betimleme amacı gütmektedir. Böylece okur, karakterlerin psikolojik durumlarına yakın temasta bulunmakta, onların yaşam dünyasına katılmaktadır. Bu yönüyle edebî eserler, karakterin psikolojik değişiminin analiz edilebileceği/ incelenebileceği metinlerdir. Çocuk edebiyatı eserleri kayıp ve yas çalışmaları kapsamında sınırlı düzeyde irdelenmiştir. Çeşitli türde kayıp ve kayba uyum sağlama süreci olan yas kavramı hem yaşamın bireysel olarak deneyimlenmesi hem de toplum içinde karakterlerin acı verici deneyimlerle nasıl başa çıktıklarını anlama fırsatı sunmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasıyla yapılandırılmış bu çalışmada, Anna Llenas’ın “Boşluk” adlı çocuk kitabı inceleme nesnesi olarak kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak doküman incelemesinin kullanıldığı araştırmadaki veriler “kayıp ve yas” kategorileri doğrultusunda içerik analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgulara göre yazar, kitabında kaybın bir çocuğun dünyasında eksikliği nasıl yarattığını; fiziksel, duygusal, bilişsel yansımalarını çizimlerle birlikte betimlemektedir. Sonuç olarak kitapta küçük bir kız çocuğu nedenini bilmediği fakat yaşıyor olduğu kaybıyla yüzleşme, bu yüzleşmeyle birlikte kendisiyle, hayatla ve toplumdaki diğer kişilerle daha yakın ve samimi ilişkiler kurma olanağına kavuşarak belirli ölçüde iyileşme imkânını yakalamış, yas tutarak ve kayıp ile olan ilişkisini yeniden düzenleyerek yaratıcı bir yaşama adım atmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Edebiyatı, Tema, Kayıp, Yas, Anna Llenas

Kaynakça

• Akyıldız, D., (2019). Yas Tepkilerinin Algılanan Eş Desteği, Duygusal Baskılama ve Duygusal Tepkisellik ile İlişkilerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Alpay, M.,(1985). ‘‘Okul Öncesi Dönemde Edebiyatın İşlevi.’’ Yapa, 71-16.
• Ataman, E. ve Barış, İ., (2019). ‘‘Sosyal Sermaye Ürünü Olarak Taziye Kültürü ve Kurumsal Bir Hizmet Olarak Yas Danışmanlığı: Türkiye-Almanya Örneği.’’ Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 93-112.
• Aydin, B., (2012). ‘‘Tıbbi Sanat Terapisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1), 69-83.
• Bildik, T., (2013). ‘‘Ölüm, Kayıp, Yas ve Patolojik Yas. Ege Tıp Dergisi, 52(4), 223-229.
• Black D., (1995). ‘‘Psychological Reactions to Life Threatening Terminal İllnesses and Bereavement. Child and Adolescent Psychiatry. Rutter M, Taylor E, Hersow L (Ed). Oxford: Blackwell Science Ltd. 776-93.
• Burris, J., (2005). Understanding Children’s Reactions to Loss: A holistic Approach. Social Work Practice With Children and Families: A Family Health Approach, 89-116.
• Cesur, G., (2012). Yetişkinlerde Travmatik Yasın ve Travma Sonrası Büyümenin Psikososyal Belirleyicileri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi).
• Corr, C. A., (2004). ‘‘Bereavement, Grief, and Mourning in Death-Related Literature for Children.’’ Omega-Journal of Death and Dying, 48(4), 337-363.
• Dilidüzgün, S., (1996).Çağdaş Çocuk Yazını- Yazın Eğitimine Atılan İlk Adım. İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
• Dyregrov A.,(2000). Çocuk, Kayıplar ve Yas. Çev. Güvenç G., Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Freud, A., (2000). Çocuklukta Normallik ve Patoloji. Çev. A.N. Babaoğlu, İstanbul:Metis.
• Freud, S.,(2019). Yas ve Melankoli. Çev.L. Uslu, İzmir:Cem.
• Harper, G.,(2001). ‘‘Enfranchising the Child: Picture Books, Primacy, and Discourse.’’ Style, 35(3), 393-409.
• Karagül, S., (2018). ‘‘Çocuk Edebiyatı ve Bibliyoterapi.’’Çocuk ve Medeniyet, 3(6), 43-55.
• Klein, M., (1940). ‘‘Mourning and İts Relation to Manic-Depressive States.’’ The International Journal of Psycho-analysis, 21, 125-153.
• Kuloğlu-Türker, N. ve Yüce, S.,(2020). Çocuk, Ölüm ve Yas. Ankara: Nobel.
• Kübler- Ross, E.,(2010). Ölüm ve Ölmek Üzerine. Çev.E. Uşşaklı,Ankara: April.
• Lindemann, E.,(1963). ‘‘Symtomatology and Management of Acute Grief.’’ Pastoral Psycology, 14,(8-18).
• Moore, T. E. ve Mae, R. (1987). ‘‘Who Dies and Who Cries: Death and Bereavement in Children's Literature.’’ Journal of Communication, 37(4), 52-64.
• Owens, W. T. ve Nowell, L. S. (2001). ‘‘More Than Just Pictures: Using Picture Story Books to Broaden Young Learners' Social Consciousness.’’ The Social Studies, 92(1), 33-40.
• Öner, U. ve Yeşilyaprak, B., (2006). ‘‘Bibliyoterapi: PDR programlarında çocuk edebiyatından yararlanma.’’ II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu’nda sunulan bildiri.
• Öztürk, H.,(2022). ‘‘Sorun Odaklı Çocuk Edebiyatı ve Ölüm Teması.’’ Tyb Akademi, 34, 105-140.
• Pardeck, J.T.,(1994) “Using Literature to Help Adolescents Cope With Problems.” Adolescent, 29, 421-427.
• Sevinç, G.,(2019). ‘‘Ölüm ve Bibliyoterapi: Okul Öncesi Dönemde Faydalanılabilecek Çocuk Kitaplarına Yönelik Bir İçerik Analizi.’’ Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(55), 1213-1246.
• Şirin, M. R., (2007). Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış.İstanbul: Kök Yayıncılık.
• Veyis F. ve Alkır, S.,(2021). ‘‘Çocuk Edebiyatında Ölüm ve Yas Sürecine Anlatıbilimsel Bir Bakış:“Hayalet Postacı” Örneği.’’ Iasaýı ýnıversıtetіnіń habarshysy, 3(121), 80-91.
• Volkan V.D.,(1992). Psikanaliz Yazıları, Çev. Çevik A, Ceyhun B,Ankara: Hekimler Yayın Birliği. 58-87.
• Volkan, V. D. ve Zintl, E.,(2021). Kayıptan Sonra Yaşam. Ankara:Pusula.
• Webb, J. ve Musello, C.,(2020). Çocuklukta İhmalin İzi: Boşluk Hissi, Çev.G. Arıkan, İstanbul: SolaUnitas.
• Wolfenstein, M.,(1966). ‘‘How is mourning possible?’’ The psychoanalytic Study of the Child, 21(1), 93-123.
• Yakar, Y. M. ve Yılmaz, O.,(2015). ‘‘Beyazbulut Dergisinde Yer Alan Kurgusal Metinlerdeki Karakterlerin Çatışmaları Çözme Biçimleri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 57-66.
• Yılmaz, O. ve Yakar, Y. M.,(2018). ‘‘Türk Çocuk Edebiyatında Sorun Odaklı Yaklaşım.’’ Çocuk ve Medeniyet, 3(6), 29-42 İncelenen Çocuk Kitabı
• Llneas, A. (2017). Boşluk, Çev.S. Öge, İstanbul: Nesin.