ANCIENT ART OF WOMEN IN THE GREEK AND ROMAN WORLD: FROM SORCERY TO CHIROPRACTIC-FROM GODDESS TO HEALER WOMAN

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 246 - 256, 03.07.2024

Laleş Uslu Azarak

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1465871

Öz

İnsan ve toplum sağlığı bin yıllardan beri süregelen en önemli konuların başında yer almaktadır. Kadınların sağlık alanında yer almaları ise oldukça çetrefilli bir konu olarak görülmektedir. Kadınların yaşamın her alanında yer aldığı/almaya çalıştığı günümüzde dahi bu konu zaman zaman tartışılmaktadır. Oysaki insanlığın kökenine gidildiğinde aslında sağlıkla ilgili tek yetkin öznenin kadın olduğu anlaşılmaktadır. Paleolitik ve Neolitik dönemlerden beri kadının doğayı iyi gözlemlediği dolayısıyla zehirli ve zehirsiz bitkileri tanıdığı; kendi deneyim ve gözlemleri sonucu bu bitkileri kullanarak hastalıkları tedavi ettiği görülmektedir. Tarihsel süreç içerisinde kadınların şifacı özelliklerinin olduğu gerek mitolojiden gerek yazıtlardan bilinmektedir. Bu kadınlar, bazen bir tanrıça bazen bir bilge bazen de bir hekim olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, günümüzde daha çok eril sistemin hizmetinde olan sağlık sisteminin kökenine gidip kadınların şifacı yönlerinin ve bu konudaki yetkinliklerinin ortaya konulması; ayrıca kadına tanrıçalar dönemindeki statüsünü ve değerini hatırlatmaktır.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Şifacı, Tanrıça, Tedavi, Büyü

YUNAN VE ROMA DÜNYASINDA KADININ KADİM SANATI: BÜYÜCÜLÜKTEN ŞİFACILIĞA TANRIÇADAN ŞİFACI KADINA

Öz

İnsan ve toplum sağlığı bin yıllardan beri süregelen en önemli konuların başında yer almaktadır. Kadınların sağlık alanında yer almaları ise oldukça çetrefilli bir konu olarak görülmektedir. Kadınların yaşamın her alanında yer aldığı/almaya çalıştığı günümüzde dahi bu konu zaman zaman tartışılmaktadır. Oysaki insanlığın kökenine gidildiğinde aslında sağlıkla ilgili tek yetkin öznenin kadın olduğu anlaşılmaktadır. Paleolitik ve Neolitik dönemlerden beri kadının doğayı iyi gözlemlediği dolayısıyla zehirli ve zehirsiz bitkileri tanıdığı; kendi deneyim ve gözlemleri sonucu bu bitkileri kullanarak hastalıkları tedavi ettiği görülmektedir. Tarihsel süreç içerisinde kadınların şifacı özelliklerinin olduğu gerek mitolojiden gerek yazıtlardan bilinmektedir. Bu kadınlar, bazen bir tanrıça bazen bir bilge bazen de bir hekim olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın amacı, günümüzde daha çok eril sistemin hizmetinde olan sağlık sisteminin kökenine gidip kadınların şifacı yönlerinin ve bu konudaki yetkinliklerinin ortaya konulmasıdır.

Human and public health is one of the most important issues that has been going on for thousands of years. Women's participation in the field of health is seen as a very challenging issue. Even today, when women are involved in every aspect of life, this issue is discussed from time to time. However, when we go to the origin of humanity, it is understood that the only competent subject related to health is women. Since the Paleolithic and Neolithic periods, it is seen that women have observed nature well and therefore recognize poisonous and non-toxic plants; as a result of their own experience and observations, they treat diseases by using these plants. It is known from both mythology and inscriptions that women have healing characteristics in the historical process. These women sometimes appear as a goddess, sometimes as a sage, and sometimes as a physician. The aim of this study is to go to the origin of the health system, which is mostly in the service of the masculine system today, and reveal the healing aspects of women and their competencies in this regard; and also to remind women of their status and value in the period of goddesses.
Keywords: Woman, Healer, Goddess, Cure, Magician

Anahtar Kelimeler

Kadın, Şifacı, Tanrıça, Tedavi, Büyü

Kaynakça

• ANCIENT SOURCES
• Aetius., (1901). Aetius XVI. Geburtshülfe und Gynäkologie bei Aëtios von Amida. (Buch 16 der Sammlung), (M. Wegscheider, Trans.). Berlin: Kessinger Publishing.
• Celsus., (1938)., The Medicina. (Walter George Spencer, trans.) Cambridge: Harvard University Press.
• Euripides., (2014). Medea. (A. Erhat & A. Kadir, Çev.) İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Homeros., (2014). İlyada. (A. Erhat & A. Kadir, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Homeros., (2006). Odysseia. (A. Erhat & A. Kadir, Çev.) İstanbul: Can Yayınları.
• Plinius., (1951). Pliny natural history. Vol. VI. (Libri: XX-XXIII), (W. H. S. Jones, Trans.) Massachusetts, London: Harvard University Press.
• MODERN SOURCES
• Achterberg, J., (2009). Kadın şifacılar. (B. Altınok Çev.) İstanbul: Everest Yayınları.
• Ay, Ş., (2012 Ocak-Nisan). Hitit metinlerinde geçen gebelik konusuna kısa bir bakış. Tarih Okulu Dergisi, s. 12, 41-61.
• Aydemir, L., (2019). Eski yunan ve roma dünyasında şifacı tanrıçalar ve şifacı kadınlar arasındaki ilişki. Anadolu Araştırmaları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 55-74.
• Aydemir, L., (2020). Eskiçağ dünyasında kadın şifacılar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bryce, T., (2003). Hitit dünyasında yaşam ve toplum. (Müfit Günay, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Böck, B., (2014). The healing goddess gula. Culture and History of the Ancient Near East, Volume: 67 Religion Compass, Wiley.
• Carroll, M.. (2019). Mater matuta,‘fertility cults’ and the integration of women in religious life in italy in the fourth to first centuries bc. Papers Of The British School At Rome, 87, 1-45.
• Demiralp, D., (Kış 2010). Homeros’ta kadın yahut ilkçağ anadolu’sunda yaşamış bir halk ozanının gözünden kadın, Akademik Bakış, 4 (7), 1-11.
• Dickie, M., (2004). magic and magicians in the greco-roman world. Routledge.
• Erginöz, G. Ş., (1999). Hititlerde anatomi ve tıp. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Estin, C., Laporte, H. (2002). Yunan ve roma mitolojisi. (1. Baskı), (M. Eran, Çev.) Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Frayser, S. G. ve Whitby, T. J., (1995). Studies in human sexuality a selected guide, social and cultural aspects of human sexuality. (Second edition), Englewood, Colorado: Libraries Unlimited Inc.
• Hamilton, E. (1997)., Mitologya. (9. Baskı), (Ü. Tamer, Çev.) İstanbul: Varlık Yayınları. Hurd-Mead, K. C., (1938). A history of women in medicine. The Haddam: Haddam Press.
• Hyginus, F., (1960). The myths of hyginus. Mary Grant Lawrence (Ed.), University of Kansas Publications.
• Irving, J. C., (2015). The greek epigraphic evidence for healer women in the greek world. Department of Ancient History, Macquarie University.
• Jane, W. A., (1925). The healing gods of ancient civilizations. London: Yale University Press.
• Kaplan, M., (2015). Geleneksel tedavi pratikleri ve uygulayıcıları: “kadın şifacılar”, Milli Folklor, Yıl 27, Sayı 108.
• Kühn, C. G., (1826). Medicorum graecorum opera quae exstant. Vol. XII, Claudii Galeni T. XII, Lipsiae, Prostat in Officina Libraria Car. Cnablochii.
• Lefkowitz, M. ve Fant, M. B., (2005). Women’s life in greece and rome. The Johns Baltimore: Hopkins University Press.
• Lomas, K., (2018). The rise of rome: from the iron age to the punic wars. Cambridge [MA] –Londres: Harvard University Press.
• Monaghan, P., (2014). Encyclopedia of goddesses and heroines. Novato California: New World Library. Oral, E., (2014 Aralık). Anadolu’da ana tanrıça kültü. Asos Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. Yıl: 2, Sayı: 8.
• Reyhan, E. ve Cengiz T., (2014). Başkent hattuşa’nın şifacı kadınları: büyücüler, geçmişten günümüze şehir ve kadın. Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları, 105-118.
• Scarborough, J., (2013). Theodora, aetius of amida, and procopius: some possible connections. Greek, Roman, and Byzantine Studies 53, s. 742-762.
• Storti, G., (2018). Metrodora’s work on the diseases of women and their cures. Estudios Bizantinos: Revista de la Sociedad Española de Bizantinística, 6, s. 89-110.
• Şimşek, F., (2021). Hitit devletinde büyücü ve şifacı kadınlar. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Kars.
• https://www.tdk.gov.tr (Erişim Tarihi: 08.06.2023).