SHRİNKFLASYON ALGISININ TÜKETİCİ DAVRANIŞLARINA YANSIMASI

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: Özel Sayı, 377 - 398, 31.12.2024

Hilal Taş , Ebru Z. Boyacıoğlu

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1564415

Öz

Çalışmanın amacı tüketicilerin shrinkflasyona ilişkin farkındalık düzeylerini belirlemek ve shrinkflasyonun tüketici davranışları üzerindeki etkisini incelemektir. Nitel araştırma deseni kullanılarak yürütülen keşifsel araştırmada Tekirdağ il merkezinde segmentasyon yöntemi kullanılarak rastgele seçilen 40 tüketici, 10’ar kişilik dört gruba ayrılmış ve shrinkflasyona ilişkin derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Tüketicilere temel gıda, atıştırmalık, kişisel bakım ve temizlik kategorileri olmak üzere shrinkflasyondan etkilenmiş ürünler gösterilerek shrinkflasyon algıları incelenmiş, tüketicilerin hangi ürün kategorisinde shrinkflasyonu daha çok fark ettikleri karşılaştırılmıştır. Elde edilen veriler Maxqda nitel veri analiz programında literatüre uygun kodlara ayrıştırılarak, kod ilişkileri tarayıcısı ve çapraz tablolar ile görselleştirilmiştir. Bulgular, tüketicilerin shrinkflasyona ilişkin farkındalık sahibi olmalarına rağmen marka bağımlılığı ve alışılmış satın alma davranışları sebebi ile satın almaya devam etme eğiliminde olduklarını göstermektedir. Shrinkflasyonun tüketicilerin satın alma kararları ve alışkanlıkları üzerinde belirgin bir etki oluşturmadığını tespit edilmiştir. Temel gıda ve atıştırmalık ürünlerindeki shrinkflasyon farkındalık düzeyinin daha yüksek, kişisel bakım ve temizlik maddelerindeki shrinkflasyon algısının daha düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca demografik faktörlerin shrinkflasyon etkili ürünleri satın alma davranışı üzerinde sınırlı etkisi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Shrinkflasyon, Enflasyon, Tüketici Davranışı

Reflection of Shrinkflation Perception on Consumer Behavior

Öz

The aim of the study is to determine consumers' awareness levels regarding shrinkflation and to examine the effect of shrinkflation on consumer behavior. Within a qualitative research design, the exploratory study involved 40 consumers residing in Tekirdag, randomly divided into four groups of 10 individuals each using segmentation method, and in-depth interviews were conducted regardind shrinkflation. To evaluate perceptions of shrinkflation, consumers were shown products from categories including basic food items, snacks, personal care, and cleaning products that had been affected by shrinkflation. The obtained data were parsed into codes appropriate to the literature in the Maxqda qualitative analysis program and visualized with the code relations browser and cross tables’s The findings indicate that although consumers are aware of shrinkflation, they tend to continue purchasing due to brand loyalty and habitual purchasing behavior. It has been determined that shrinkflation does not have a significant impact on consumers' purchasing decisions and habits. It was concluded that the shrinkflation awareness level in basic food and snack products is higher than the shrinkflation perception in personal care and cleaning items. Additionally, demographic factors had been a limited impact on the purchasing behavior of products affected by shrinkflation.

Anahtar Kelimeler

Shrinkflation, Inflation, Consumer Behavior

Kaynakça

• Akın, H. B., & Baştuğ, S. (2007). Gelir Düzeyi ve Cinsiyete Göre Tüketici Hipermarketlerde Alışveriş Tercihleri Üzerine Konya İl Merkezinde Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi, 12, 264-271.
• Akın, H. B., & Baştuğ, S. (2007). Gelir Düzeyi ve Cinsiyete Göre Tüketicilerin Hipermarketlerde Alışveriş Tercihleri Üzerine Konya İl Merkezinde Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi(12), 264-271.
• Altınışık, İ. (2019). Enflasyonun İşletmeler Üzerindeki Etkisi ve Bu Etkileri Gidermeye Yönelik Yöntemler. Ankara: İKSAD Publishing House.
• Arman, C. (2013). Gelir Dağılımının Tüketici Davranışlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydoğan , E. (2004). 1980'den Günümüze Türkiye'de Enflasyon Serüveni. Yönetim ve Ekonomi, 11(1), 92-110.
• Aygün , Y. (2022, 06 06). Listelist.com. 07 23, 2023 tarihinde https://listelist.com/shrinkflation-nedir/ adresinden alındı
• Bakırcı, F. (1999). Tüketici Karar ve Davranışlarını Belirleyen Faktörler ve İki Grup İlde Tüketim Fonksiyonları ile Mukayesesi. Doktora Tezi. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• Barrett, J. (2023, 06 16). The Guardian. 09 25, 2023 tarihinde https://www.theguardian.com/australia-news/2023/jun/17/shrinkflation-price-rises-product-smaller adresinden alındı
• Boudrillard, J. (1997). Tüketim Toplumu. (H. Deliçaylı, & F. Keskin, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Chavda , H., Haley, M., & Dunn, C. (2005). "Adolescents" Influence on Family Decision-Making". Young Consumer, 6(3), 68-78.
• Çalık, N. (2003). Pazarlama Yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Çelik, N. (2013). Thorstein Veblen'in Gösterişçi Tüketim Yaklaşım: Niğde Üniversitesi İdari Personeli Örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 171-203.
• Çeltek, E. (2004). Motivasyon Yönetimi. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 6(1), 8-17.
• Dorokhova , L., & Dorokhova , O. (2019). Computer Consumer Behavior Modeling: Multicriteria Model For Choosing Ionizers. Bulletin of the Transilvania University of Bra,sov, 12(61), 123-144.
• Durmaz, Y. (2008). Tüketici Davranışı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Engel, J. F., Kollat, D. T., & Blackwell, R. D. (1978). Consumer Behavior. New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Eroğlu , Ö. (2002). Türkiye Ekonomisi. Isparta: Bilim Kitapevi.
• Featherstone, M. (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (M. Küçük, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Guthrie, J. F. (1995). Who Uses Nutrition Labeling and What Effects Does Label Use Have On Diet Quality? J. Nutr Education, 27, 163-172.
• Hoyer, W. D. (1984). An Examination of Consumer Decision Making For A Common Repeat Purchase Product. Journal of Consumer Research, 11(3), 822-829.
• İslamoğlu, A., & Altunışık, R. (2010). Tüketici Davranışları. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
• Johnson, M., & Johnson, L. (2010). Generations, Inc.: From Boomers to Linksters-Managing the Friction Between Generations at Work. New York: AMACOM.
• Joshy, A., & Banudevi, P. B. (2023). Strategic Marketing or A Hidden Inflation Towards Consumers: An Explanatory Study On The Shrinkflation. European Chemical Bulletin, 12(5), 1633-1640.
• Karabulut, M. (1990). Profesyonel Satışçılık. İstanbul: Beta Basım-Yayım Dağıtım A.Ş.
• Karadeniz, S. (2016). İktisadi Modellerde Tüketim ve Tüketici Davranışları Kamu-Vakıf Üniversitesi Öğrencileri Karşılaştırması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü.
• Kardeş, S. (1991). Satış Tutundurma Yöntemlerinin Tüketicilerin Marka Tercihleri Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış Doçentlik Çalışması. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kayaalp, İ. (2002). İletişimde İnsan Dili. İstanbul: Bilge Yayıncılık.
• Kolcu, F. (2023). Türkiye'de Enflasyonun Belirleyicileri. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 31-56.
• Kumar, S. (2013). Children Influence In The Process of Family Purchase Decision For High, Low and Child-Centric Products. Researches World-Journal of Arts, Science & Commerce, 3(1), 34-44.
• Mihm, S. (2021, 06 30). Press Reader. 07 2023, 26 tarihinde https://www.pressreader.com/india/the-asian-age/20210630/281960315730429 adresinden alındı
• Mucuk, İ. (1999). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Odabaşı, Y., & Barış, G. (2003). Tüketici Davranışı. İstanbul: MediaCat Akademi.
• Özdemir, Ş., & Yaman, F. (2007). Hedonik Alışverişin Cinsiyete Göre Farklılaşması Üzerine Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 81-91.
• Özgül, E., & Aksulu, İ. (2006). Ambalajlı Gıda Ürünlerinde Tüketicilerin Etiket Duyarlılığındaki Değişimler. Ege Akademik Bakış, 6, 1-10.
• Runyon, K. E., & Stewart, D. W. (1987). Consumer Behavior and The Practice of Marketing. USA: Merrill Publishing Company.
• Satia, J. A., Galanko, J. A., & Neuhouser, M. L. (2005). Food Nutrition Label Use Is Associated with Demographic, Behavioral, and Pyschosocial Factors and Dietary Intake Among African Americans In North California. J. Am. Diet. Assoc.., 105, 392-402.
• Schiffman, L. G., & Kanuk, L. L. (1991). Consumer Behavior. Englewood Cliffs: Pretice Hall Inc.
• Selvi, M. S., & Cavlak, N. (2022). Tüketicilere Yönelik Etik Dışı Fiyatlama Uygulamaları. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23(2), 363-378.
• Solomon, M. R., Bamossy, G. J., Askegaard, S. T., & Hogg, M. K. (2006). Consumer Behaviour: A European Perspective. New York: Prentice Hall.
• Sümer, B. (2007). Çocuk Tüketicileerin Marka Algılamalarının Seçilmiş Ürün Grubu Bağlamında Araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale: On Sekiz Mart Üniversitesi.
• Şahin, B. G., & Akballı, E. E. (2019). Tüketici Davranışlarını Etkileyen Faktörler ve Yöntem Analizi. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 1(1), 43-85.
• Tan, C. S. (2010). Understanding Consumer Purchase Behavior in the Japanese Personel Grooming Sector. Journal of Yaşar University, 17(5), 2910-2921.
• TCMB. (2024). 12 02, 2024 tarihinde Enflasyon Hedefleri: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Fiyat+Istikrari+ve+Enflasyon/Enflasyonun+Hedefleri adresinden alındı
• Tek, Ö. B. (1990). Pazarlama: İlkeler ve Uygulamalar. İzmir: Cemal Kitabevi.
• Tokol, T. (1994). Pazarlama Yönetimi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• Torlak, Ö. (2000). Tüketim: Bireysel Eylemin Toplumsal Dönüşümü. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Ulusoy, A. (2021, 06 18). Yeni Şafak. 06 18, 2023 tarihinde https://www.yenisafak.com/yazarlar/ahmet-ulusoy/dolandiriciligin-yeni-adi-shrinkflasyon-2058798 adresinden alındı
• Yeniçeri, T., & Özal, H. (2016). Tüketici Karar Verme Tarzlarının Cinsiyet Kimliğine Göre İncelenmesi. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 18, 135-168.
• http-1: https://medyascope.tv/2023/10/17/ekonomi-101-shrinkflasyon-nedir/ (Erişim Tarihi:15.03.2024).
• http-2: https://www.cbc.ca/news/business/marketplace-cheat-sheet-1.6469110 (Erişim Tarihi: 15.03.2024).
• http-3: https://www.wcpo.com/ oney/consumer/dont-waste-your-money/tide-detergent-box-gets-smaller-but-is-it-really-shrinkflation (Erişim Tarihi: 15.03.2024).