Prayer Against Deism: The Power of Effective Communication with God in the Qur'an

Yıl 2024, Sayı: 5, 33 - 55

Sibel Kulak

Öz

Deism, which emerged in the West on the axis of the science-religion conflict, had to face the problem of transcending God, even though it removed the Church from being an intermediary in the God-Human relationship. However, in Islam, unlike in the West, the God-human relationship has a dynamic structure through the concept of prayer. This study aims to reveal why a Muslim cannot be a deist by examining the "prayer" dimension of the God-human relationship in the context of the reasons that lead to deism. Although the concept of deism has been discussed many times with different titles and perspectives in the context of God-human relationship, it has been determined that it has not been studied as an independent subject in the context of "prayer". It is thought that the study will provide an in-depth reading opportunity in this sense and contribute to the literature. While carrying out the study, first of all, the concept of "prayer" will be discussed within the framework of the Qur'anic perspective and relevant verses. In this regard, the research seeks answers to the following questions: What is the nature of the God-human relationship? What is the effect and importance of prayer in establishing correct communication with God? How is the God-human relationship defined in Deism? In terms of the God-human relationship stated in the Quran, can a Muslim who has achieved healthy communication with God be a deist? Based on the answers given to these questions, it was revealed at the end of the research that a Muslim who communicates sincerely and effectively with God through prayer cannot turn to deism.

Anahtar Kelimeler

Kalam, God, Human, Deism, Koran, Prayer.

Deizme Karşı Dua: Kur'an'da Allah'la Etkili İletişimin Gücü

Öz

Batıda bilim-din çatışması ekseninde ortaya çıkan deizm, Tanrı-insan ilişkisinde her ne kadar kiliseyi aracı olmaktan çıkarsa da Tanrı’nın aşkınlaştırılması problemiyle yüzleşmek durumunda kaldı. Ancak İslâm’da Batıdakinin aksine Allah-insan ilişkisi dua kavramı üzerinden dinamik bir yapı arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı, Allah-insan ilişkisinin ‘’dua’’ boyutunu, deizme götüren nedenler bağlamında inceleyerek bir Müslümanın neden deist olamayacağını ortaya koymaktır. Deizm kavramının, Allah-insan ilişkisi bağlamında farklı başlık ve bakış açılarıyla çok defa ele alınmakla beraber, ‘’dua’’ özelinde müstakil bir konu olarak çalışılmadığı tespit edilmiştir. Çalışmanın bu anlamda derinlikli bir okuma imkânı sunacağı ve literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışma yapılırken öncelikle “dua” kavramı Kur ’ani perspektif ve ilgili ayetler çerçevesinde ele alınacaktır. Bu doğrultuda araştırmada şu sorulara cevap aranmaktadır: Allah-insan ilişkisinin mahiyeti nedir? İnsanın Allah ile doğru iletişim kurmasında duanın etkisi ve önemi nedir? Deizmde Allah-insan ilişkisi nasıl tanımlanmaktadır? Kur‘an‘da yer alan Allah-insan ilişkisi açısından Allah’la sağlıklı iletişimi yakalamış bir Müslüman deist olabilir mi? Bu sorulara verilen cevaplardan hareketle araştırma sonunda dua vasıtasıyla Allah’la samimi ve etkili iletişim kuran bir Müslümanın deizme yönelemeyeceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kelâm, Allah, İnsan, Deizm, Kur’an, Dua.

Kaynakça

• Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı, 2010.
• Bozkurt, Mustafa - Kuyucu, Mehmet. “Tanrı-İnsan İlişkisi Bağlamında Deizm’in Temel İddialarının Eleştirisi”. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi 11/2 (2020).
• Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1999.
• Çağlayan, Harun. “Psiko-sosyal ve Teolojik Açıdan Deist Söylem”. Hz. Peygamber ve Gençlik Sorunları, 52-61.
• Demir, Osman. Kelamda Nedensellik-İlk Dönem Kelamcılarında Tabiat ve İnsan. İstanbul: Klasik Yayınları, 2. Basım, 2015.
• Dorman, Emre. Deizm ve Eleştirisi: Tarihsel ve Teolojik Bir Yaklaşım. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
• Düzgün, Şaban Ali. Allah, Tabiat ve Tarih. Ankara: İletişim Yayınları, 2016.
• Düzgün, Şaban Ali. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm. Van: Ensar Neşriyat, 2017.
• Erdem, Hüsameddin. ‘’Deizm’’, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 9/109-111. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
• Erdoğan, İbrahim Halil. “Deizm ve Tabii Din Arayışı Bağlamında Bir Analiz”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / 11/57 (2018).
• Ferâhîdî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed. Kitâbü’l-’ayn. Dâr ve Mektebtü Hilâl, ts. Gündoğar, Hamdi. Van: Ensar Neşriyat, 2017.
• İsfahanî, Rağıb el-. Müfredât Kur’an Kavramları Sözlüğü. çev. Mehmet Yolcu - Abdulbaki Güneş. İstanbul: Çıra Yayınları, 2010.
• Kardaş, Meryem. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm-Sempozyum Bildiri Kitabı. Van: Ensar Neşriyat, 1. Basım, 2017.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed el-. Kitâbü’t-Tevḥîd. thk. Fethullah Huleyf. İskenderiye: Dârü’l-maârifi’l-Mısriyye, ts.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed el-. Teʾvîlâtü Ehli’s-sünne. thk. Mecdi Bâsellûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Ögcem, Ergin. “Tanrının Bazı Sıfatları Bağlamında Deizmin İmkanına Dair Bir Analiz” 13/69 (2020).
• Paıne, Thomas. Akıl Çağı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2013.
• Mâtürîdiyye Akaidi. çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İFAV, 19. Basım, 2020.
• Wood, Allen W. “Deism”. Encyclopedia of Religion. ed. Lindsay Jones. C. 4. New York: Thomson Gale, 2005.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “İstivâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23/402-404. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Zavalsız, Y.Sinan - Şahin, Ensar. “Ateist ve Deistlerin Din Algısı”: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi 7/2 (2018).
• Zebîdî, Ebu’l-Feyz Muhammed Murtezâ ez-. Tâcu’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs. thk. Mahmud Muhammed et-Tanâhî. Kuveyt: et-Turâsu’l-Arabiyyi, 2004.
• Diyanet Haber. “Allah ile İnsan İletişimini Yeniden Düşünmek”. Erişim 21 Ekim 2024. https://www.diyanethaber.com.tr/allah-ile-insan-iletisimini-yeniden-dusunmek