KAMU HİZMETİ KAPSAMINDA YÜRÜTÜLEN İSTATİKSEL VERİ TOPLAMA FAALİYETLERİNİN TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERLE ÇATIŞMASI

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 27 - 42, 30.07.2025

Rabia Gürbüz

https://doi.org/10.51562/nkuhukuk.2025612

Öz

Bu makalede, kamu hizmeti kavramının hukuki, sosyal ve iktisadi boyutları çerçevesinde, devletin veri toplama faaliyetlerinin temel hak ve özgürlükler üzerindeki etkileri incelenmektedir. Özellikle nüfus sayımı ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun zorunlu anket uygulamaları örnekleri üzerinden, bu uygulamaların yasal dayanakları ve sınırları tartışılmaktadır. Anayasa Mahkemesi’nin somut norm denetimi ve bireysel başvuru kapsamında verdiği Güzide Defne Samyeli kararı ışığında, devletin veri toplama faaliyetlerinin temel hak ve özgürlüklerle çatışması analiz edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kamu Hizmeti , Özel Hayatın Gizliliği , Din ve Vicdan Hürriyeti , Düşünce ve Kanaat Hürriyeti , Kişisel Verilerin Korunması Hakkı

KONFLIKT ZWISCHEN STATISTISCHEN DATENERHEBUNGEN IM RAHMEN ÖFFENTLICHER DIENSTLEISTUNGEN UND GRUNDRECHTEN UND -FREIHEITEN

Öz

In diesem Artikel werden die Auswirkungen der Datenerhebungsaktivitäten des Staates auf die Grundrechte und -freiheiten im Rahmen der rechtlichen, sozialen und wirtschaftlichen Dimensionen des Begriffs „öffentlicher Dienst“ untersucht. Anhand von Beispielen wie der Volkszählung und den obligatorischen Umfragen des türkischen Statistikamtes werden insbesondere die rechtlichen Grundlagen und Grenzen dieser Maßnahmen diskutiert. Vor dem Hintergrund der konkreten Normenkontrollentscheidungen des Verfassungsgerichts und seiner Entscheidung im Rahmen einer individuellen Beschwerde im Fall Güzide Defne Samyeli wird der Konflikt zwischen den Datenerhebungsaktivitäten des Staates und den Grundrechten und -freiheiten analysiert.

Anahtar Kelimeler

Öffentlicher Dienst , Privatsphäre , Religions- und Gewissensfreiheit , Meinungs- und Gedankenfreiheit , Recht auf Schutz personenbezogener Daten

THE CONFLICT BETWEEN STATISTICAL DATA COLLECTION ACTIVITIES CARRIED OUT AS PART OF PUBLIC SERVICES AND FUNDAMENTAL RIGHTS AND FREEDOMS

Öz

This article examines the impact of the state's data collection activities on fundamental rights and freedoms within the legal, social and economic dimensions of the concept of public service. Specifically, it discusses the legal basis and limits of these practices through examples such as the population census and the compulsory survey applications of the Turkish Statistical Institute. In light of the Constitutional Court’s decisions on concrete norm review and its ruling in the individual application case of Güzide Defne Samyeli, the conflict between the state’s data collection activities and fundamental rights and freedoms is analyzed.

Anahtar Kelimeler

Public Service , Right to Privacy , Freedom of Religion and Conscience , Freedom of Thought and Opinion , Right o Protection of Personal Data

Kaynakça

• Akyılmaz B, Sezginer M ve Kaya C, Türk İdare Hukuku (Seçkin Yayıncılık 2014)
• Derbil S, ‘Kamu Hizmeti Nedir?’ (1950) 7 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 28
• Karahanoğulları O, Kamu Hizmeti: Kavram ve Hukuksal Rejim (Turhan Kitabevi 2002)
• Küzeci E, Kişisel Verilerin Korunması (2. bs, Turhan Kitabevi 2019)
• Onar S S, İdare Hukukunun Umumi Esasları (3. bs, İsmail Akgün Matbaası 1966) cilt 1
• Ozansoy C, ‘Türkiye'de Kamu Hizmeti Tartışmaları: Bir Hamaset ve Habaset Alanı’ (1997) 46 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 85
• Özay İ, Günışığında Yönetim (Filiz Kitabevi 2004)
• Özenç B, ‘İnancını Açıklamama Hakkı Açısından Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartlarında Din Hanesi’ (2019) 141 TBB Dergisi 9
• Tan T, İdare Hukuku (9. bs, Turhan Kitabevi 2020)
• Turgut T, İdare Hukuku (9 bs Turhan Kitabevi 2020)
• Turhan M, ‘Hakların Çatışması’ (Adalet Yayınevi 2010) Prof. Dr. Tunçer Karamustafaoğlu’na Armağan 697
• Türkiye İstatistik Kurumu, Türkiye İstatistik Kurumu ve İstatistiğin Tarihçesi, http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=tarihce [erişim 30 Mayıs 2025]
• Vural HS, ‘Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru ve Din Özgürlüğü’ (2015) 32 Anayasa Yargısı 343
• Anayasa Mahkemesi, E. 1979/9, K. 1979/44 (27 Kasım 1979)
• Anayasa Mahkemesi, E. 1994/43, K. 1994/42-2 (9 Aralık 1994), Resmî Gazete, 24 Ocak 1995, Sayı 22181
• Anayasa Mahkemesi, E. 1994/71, K. 1995/23 (28 Haziran 1995), Resmî Gazete, 20 Mart 1996, Sayı 22586
• Anayasa Mahkemesi, E. 1995/17, K. 1995/16 (21 Haziran 1995)
• Anayasa Mahkemesi, E. 2006/167, K. 2008/86 (20 Mart 2008)
• Anayasa Mahkemesi, E. 2010/12, K. 2011/135 (12 Ekim 2011), Resmî Gazete, 28 Aralık 2011, Sayı 28156
• Anayasa Mahkemesi, Güzide Defne Samyeli Başvurusu, B. No: 2014/4399 (21 Eylül 2016) https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Basvurular/tr/pdf/2014-4399.pdf
• Danıştay 1. Dairesi, E. 1992/232, K. 1992/294(24 Eylül 1992), Danıştay Dergisi 1993(87) 36
• Danıştay 10. Dairesi, E. 1995/4326, K. 1996/2769 (21 Mayıs 1996), Danıştay Dergisi 1997, (92), 771
• Danıştay İçtihatları İnceleme Kurulu, E. 1996/79, K. 1996/83 (3 Ekim 1996), Danıştay Dergisi 1997, (93), 36
• Danıştay 1. Dairesi, E. 2002/29, K. 200/59 (17 Nisan 2000), Danıştay Dergisi 2001,104
• Danıştay 13. Dairesi, E. 2008/5151, K. 2008/6509 (26 Eylül 2008), Danıştay Dergisi 2009, (120), 420