Dış Borç Stoku, Enflasyon ve Ekonomik Büyüme ilişkisinin Türkiye Açısından Analizi: 1970-2020 Dönemi için Vektör Otoregresif Model - Granger Nedensellik Testi ve Toda-Yamamoto

Yıl 2022, , 53 - 62, 27.10.2022

Guldenur Çetin

https://doi.org/10.56493/nkusbmyo.1184476

Öz

Gelişmekte olan ülkeler için dış borçlanma hem önemli bir sorun hem de neredeyse kaçınılmaz bir süreçtir. İç tasarrufların yetersizliği, ödemeler dengesi açığı ya da ihracat gelirlerinin düşüklüğü gibi pek çok neden ülkeleri dış borçlanmaya itmektedir. Her ne kadar olumsuz bir adım olarak ifade edilse de, iyi yönetilen bir dış borç süreci ile iç makro ekonomik denge açısından olumlu adımlar atılması mümkündür. Özellikle ekonomik büyüme açısından dış borçlanma süreçleri ve dış borç stoku teoride ve literatürde sıklıkla tartışılmaktadır. Bunun yanı sıra fiyat istikrarının sağlanması hususunda da dış borç stokunun etkileri sıkça araştırılan konular arasında yer almaktadır. Bu bağlamda gelişmekte olan ülkeler açısından makro ekonomik denge için negatif mi yoksa pozitif mi etki yapacağı hem dış borç sürecinin yönetim usulüne hem de mevcut koşullarda dış borçların makro ekonomik süreçlerdeki yansımalarına bağlı olmaktadır. Bu çalışmada Türkiye açısından 1970-2020 döneminde dış borç stoku, enflasyon ve ekonomik büyüme ilişkisi VAR, Granger Nedensellik Testi ve Toda-Yamamoto Analizleri ile sınanmıştır. Gerçekleştirilen analizlerden VAR testinde GSYH değişkeninin dış borç stokundan ve enflasyonun GSYH değişkeni ile dış borç stokundan etkilendiği sonucu elde edilirken, Granger Nedensellik Analizinde dış borç stokunun GSYH’nın granger nedeni olduğu, GSYH’nın diğer değişkenlerin Granger nedeni olduğu ve enflasyon ile dış borç değişkeninin de GSYH’nın Granger nedeni olduğu sonucu elde edilmiştir. Toda-Yamamoto testinde ise dış borç stokundan GSYH’ya ve enflasyona, GSYH’dan dış borç stokuna ve enflasyona, enflasyondan da dış borç stokuna ve GSYH’ya nedensellik ilişkisi olduğu sonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dış Borç Stoku, Enflasyon, Ekonomik Büyüme, VAR, Granger Nedensellik Testi, Toda-Yamamoto Testi

Analysis of the Relationship between External Debt Stock, Inflation and Economic Growth for Turkiye: Vector Autoregressive Models- Granger Causality Test and Toda-Yamamoto for the Period 1970-2020

Öz

In a sense, in the same sense as an important external problem for developing countries as well. In cases where domestic consumption is appropriate, payments are made in foreign purchases because of low income from consumption. Although it is expressed negatively, it is possible to achieve the domestic economic balance with a good shopping external debt process. In particular, economic growth is discussed in theoretical education. The prices listed for this are among the subjects that benefit from the resources taken from the resources benefited from. Whether the economies for this environment are negative or positive from the economic point of view, it will be from the economic budget and the management. In this study, Turkey's economic 1970-2020 foreign debt, inflation and growth were tested with VAR, Granger Causality Test and Toda-Yamamoto Analysis. From the external outlook of real GDP and rollback of inflation, from the stock used to evaluate the choice of GDP and from the control of inflation, from the choice of GDP, from the buy-back of real GDP, from the external stock of real GDP and from the control of inflation from the evaluation of the choice of GDP from the external debt analysis and Select GH from external debt in the analysis of the conductivity of inflation in the choice of GDP. That's because GDP is the Granger cause. In the Toda-Yamamoto test, on the other hand, it is obtained because there is causality from external debt stock to GDP and inflation, from GDP to external debt stock and inflation, and from inflation to external debt stock and GDP.

Anahtar Kelimeler

External Debt Stock, Iflation, Economic Growth, VAR, Granger Causulity Test, Toda-Yamamoto Test

Kaynakça

• 1 Akan, Y.ve Kanca, O C. (2015). “Türkiye’de Dış Borçlanma, Büyüme ve Enflasyon İlişkisi: VAR Yaklaşımı (1980-2013)” Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:33, Sayı:3, ss.1-22.
• 2 Aristovnik, A. (2007). Short-and Medium-Term Determinants of Current Account Balances in Middle East and North Africa Countries, William Davidson Working Paper, University Of Michigan, No: 862: 1-38.
• 3 Butts, H.C., Mitchell, I., Berkoh, A. (2012). Economic Growth Dynamics and Short-Term External Dept in Thailand. Journal of Developing Areas, (46)1: 91-11.
• 4 Çiçek, H., S. Gözegir, Ç. Emre (2010), “Bir Maliye Politikası Aracı Olarak Borçlanma ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği (1990–2009)”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 141-156.
• 5 Kamacı, A. (2016). Dış Borçların Ekonomik Büyüme ve Enflasyon Üzerine Etkileri: Panel Eşbütünleşme ve Panel Nedensellik Analizi . Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi , Special Issue 1 , ss.165-175 .
• 6 Karagöz, K. (2007). Türkiye’de Dış Borçlanmanın Nedenleri Ekonometrik Bir Değerlendirme . Sayıştay Dergisi , (66) , ss.99-110. Lin, S. ve Kim S. (2001). “Foreign Debt and Economic Growth” Economics of Transition, 9(3), pp.635-655.
• 7 SUIDARMA, I Made and YASA, I Nyoman Arta (2021). The Contribution of External Debt to Economic Growth: An Empirical Investigation in Indonesia. The Journal of Asian Finance, Economics and Business. Volume 8 Issue 10. pp.11-17.
• 8 Sevüktekin, M. & Çınar, M. (2017). Ekonometrik Zaman Serileri E-views Uygulamalı. Dora Basım yayın. 5. Baskı, Bursa.
• 9 Ushahemba, V.I., Joseph, F. and Godoo, M. (2016). The Relationship between External Debt and Economic Growth in Nigeria. International Jornal of Economics & Management Sciences, 6(1).