Life of Works of Selma Rıza Feraceli The First Female Journalist in Republican History

Yıl 2024, , 12 - 18, 30.04.2024

Kübra Özpınar

https://doi.org/10.56493/nkusbmyo.1452516

Öz

Amidst the innovative winds of the Tanzimat Era, Selma Rıza Feraceli, who holds a significant place in the modernization process of the Ottoman Empire, has made history as both the first Turkish female journalist and novelist. Throughout her professional career, she undertook a pioneering role in issues such as gender equality, education, and women's rights, becoming one of the iconic figures of the enlightened Republic. Recognized for her significant steps in empowering women in society and establishing an egalitarian foundation, Feraceli left a distinct mark on Turkey's social and cultural transformation, especially through her novel Uhuvvet and social responsibility projects. The purpose of this study is to examine Selma Rıza Feraceli 's life, works, and contributions to women's rights, education, and social change from the Tanzimat Era to the early years of the Republic. Using the content analysis technique and qualitative research method, the study provides a detailed analysis of Feraceli's literary and social contributions.

Anahtar Kelimeler

Selma Rıza Feraceli, Social Responsibility, Woman and Education, Woman and Literature, Woman and Society

Cumhuriyet Tarihinin İlk Kadın Gazetecisi Selma Rıza Feraceli’nin Hayatı ve Çalışmaları

Öz

Tanzimat Dönemi ’nin yenilikçi rüzgarları altında, Osmanlı İmparatorluğu' nun modernleşme döneminde önemli bir yere sahip olan Selma Rıza Feraceli, hem ilk Türk kadın gazetecisi hem de romancısı olarak tarihe geçmiştir. Meslek hayatı boyunca, toplumsal cinsiyet eşitliği, eğitim ve kadın hakları gibi konularda öncü bir rol üstlenmiş, aydınlık Cumhuriyet 'in simge isimlerinden biri olmuştur. Kadınların toplumdaki yerini güçlendirmek ve eşitlikçi bir zemin oluşturmak için attığı önemli adımlarla tanınan Feraceli, özellikle "Uhuvvet" romanı ve sosyal sorumluluk projeleriyle Türkiye'nin sosyal ve kültürel dönüşümünde belirgin bir iz bırakmıştır. Bu çalışmanın amacı, Tanzimat Dönemi ’nden Cumhuriyet'in ilk yıllarına uzanan süreçte, Selma Rıza Feraceli 'nin hayatını, eserlerini ve kadın hakları, eğitim ile toplumsal değişim konularındaki katkılarını incelemektir. Çalışmada içerik analizi tekniği ile nitel araştırma yöntemi kullanılarak, Feraceli 'nin hem edebi hem de sosyal katkılarının detaylı bir analizi sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Selma Rıza Feraceli, Sosyal Sorumluluk, Kadın ve Edebiyat, Kadın ve Toplum

Kaynakça

• Akşin, S., Balcı, S. ve Ünlü, B. (2010). 100. yılda Jön Türk Devrimi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aktaş, Ş. (1991). Roman sanatı ve roman incelemesine giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aydın, Ö. (2020), Jön Türklerin kadın öncülerinden Selma Rıza Feraceli (1872-1931), Türkiye Günlüğü, ss.133-143.
• Aytaç, B. (2003), “The question of women in the works of Selma Riza and May Ziadeh”, Orient am Scheideweg, Verlag Dr. Kovac, (Edt.by. Martin Tamcke), ss.309-319.
• Aytaç, G. (2000), 19. yüzyıl romancılığımızın nitelikli ilk kadın romanı keşfedildi: Selma Rıza'nın 1892'de kaleme aldığı uhuvvet, Türk Yurdu (Türk Romanı Özel Sayısı), Cilt XX, (1), 153-154, ss. 77-79.
• Çetin, N. (2000), Selma Rıza- Uhuvvet (Kardeşlik). Türk Dili, 587(1), ss. 522-551.
• Doğan, R., B., Metintaş, M., Y. (2017), Selma Rıza Feraceli (1872-1931) ve Türk kadınının ilk gazetecilik deneyimleri. Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 1(2), 100-108.
• Forster, E. M. (2001). Roman Sanatı. Ü Aytür (Çev.). İstanbul: Adam Yayınları.
• Hazer, G. (2016), Selma Rıza'nın Uhuvvet romanında kurmaca yapı. Turkish Studies, 6(3), ss. 875-893.
• Koloğlu, O. (2006), 21. Yüzyılda basın tarihi. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Mardin, Ş. (2023), Jön Türklerin siyasi fikirleri (1895-1908). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Naymansoy, G. (2009), Sosyolog olan Selma Rıza (Günseli Naymansoy, “Gölgeden Gerçeğe Osmanlı’dan Bugüne Aydın Kadınlarımız”, Erdem: İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 54(1), ss. 137- 148.
• Oktay, G. (2016), Selma Rıza’nın Uhuvvet romanında “toplumsal cinsiyet” ve “sınıf” yapıları. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 14(20), 141-156.
• Rıza, S. (1892), Uhuvvet. C.I.
• Rıza, S. (1999), Uhuvvet (Kardeşlik). N. Fazıl Alsan (Sadeleştiren). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
• Şahin, S. ve Ardalı Büyükarman, D. (2023), Yakup Kadri Karaosmanoğlu. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Sanat Kritik (2023). Geçmiş zaman peşinde: Selma Rıza’nın Yakup Kadri’ye yazdığı tariz mektubu. Erişim adresi: https://sanatkritik.com/eski/gecmis-zaman-pesinde-selma-rizanin-yakup-kadriye-yazdigi-tariz-mektubu/ Erişim tarihi: 04 Aralık 2023.
• Toros, T. (1994), “İlk Türk Kadın Gazeteci Selma Rıza”, Skylife Dergisi, 1(1), s. 60-66.
• Uçman, A. (2003), Selma Rıza’nın Mektupları. Tarih ve Toplum, 1(1), s. 235, 39- 44.