Evaluation of the relationship between social support, resilience, and quality of life among families of children with disabilities

Yıl 2025, Cilt: 1 Sayı: 1, 37 - 45, 17.07.2025

Müncübe Duman Erbakirci , Adeviye Çopur , Hazal Doğandemir

Öz

In families of individuals with disabilities, family quality of life is closely associated with perceived social support and psychological resilience. The interaction of these factors plays a critical role in shaping families’ daily experiences and influencing their capacity to cope with ongoing challenges. The aim of the present study was to examine the relationships between family quality of life, perceived social support, and psychological resilience among parents of individuals with special needs. The research was conducted with parents of students enrolled at Özkar Special Education Practice School in Kayseri during the 2024–2025 academic year. Data were collected using a sociodemographic information form, the Beach Center Family Quality of Life Scale, the Family Support Scale, and the Brief Resilience Scale. Descriptive statistics (mean, standard deviation, and percentage) were calculated to summarize the sociodemographic characteristics of the sample. Pearson correlation analyses were performed to examine the relationships among the study variables, with statistical significance set at p < 0.05. The results indicated that parents reported an overall family quality of life at moderate to high levels. Among the subscales, Family Interaction yielded the highest scores, while Physical/Financial/Material Well-being yielded the lowest. Perceived family support was moderate overall, with the highest levels observed in Emotional Support and the lowest in Material Support. Similarly, psychological resilience levels among parents were found to be moderate. Correlation analyses revealed significant positive associations between perceived family support and family quality of life, between psychological resilience and family quality of life, and between family support and psychological resilience. These findings highlight the importance of enhancing both social support and resilience among families of individuals with special needs. In particular, interventions should prioritize strengthening financial and psychosocial support systems to promote overall family well-being and adaptive capacity.

Anahtar Kelimeler

children with disabilities , social support , resilience , quality of life.

Özel gereksinimli çocuk sahibi ailelerin sosyal destek, dayanıklılık ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi

Öz

Özel gereksinimli bireye sahip ailelerde, aile yaşam kalitesi; algılanan sosyal destek düzeyi ve psikolojik dayanıklılık ile yakından ilişkili olup, bu değişkenlerin etkileşimi ailelerin günlük yaşam deneyimlerini ve baş etme kapasitelerini önemli ölçüde şekillendirmektedir. Bu araştırmanın amacı, özel gereksinimli bireylerin bakımını üstlenen ailelerin yaşam kalitesi ile algıladıkları sosyal destek ve sahip oldukları psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında Kayseri ili Özkar Özel Eğitim Uygulama Okulu’nda öğrenim gören öğrencilerin ebeveynleri ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veri toplama aracı olarak, sosyodemografik bilgi formu, Beach Center Aile Yaşam Kalitesi Ölçeği, Aile Destek Ölçeği ve Kısa Dayanıklılık Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma kapsamında öncelikle örneklem grubunun sosyodemografik özellikleri tanımlayıcı istatistiklerle (ortalama, standart sapma, yüzde) hesaplanmış; değişkenler arası ilişkileri belirlemek için Pearson korelasyon analizi uygulanmış ve anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular, ebeveynlerin aile yaşam kalitesi düzeylerinin genel olarak orta-üst seviyede olduğunu ve en yüksek puanların “Aile Etkileşimi”, en düşük puanların ise “Fiziksel/Finansal/Materyal Yeterlilik” alt boyutunda alındığını göstermektedir. Aile destek düzeyi ise orta düzeyde bulunmuş; en yüksek destek “Duygusal Destek”, en düşük ise “Maddi Destek” alt boyutunda belirlenmiştir. Ebeveynlerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri de genel olarak orta düzeyde bulunmuştur. Korelasyon analizleri sonucunda, aile desteği ile aile yaşam kalitesi, psikolojik dayanıklılık ile aile yaşam kalitesi ve aile desteği ile psikolojik dayanıklılık arasında pozitif ve anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Sonuç olarak, özel gereksinimli bireye sahip ailelerin yaşam kalitesini ve dayanıklılıklarını artırmak için sosyal destek yaklaşımlarının benimsenmesi, özellikle maddi ve psikososyal desteklerin güçlendirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

özel gereksinimli çocuk , sosyal destek , dayanıklılık , yaşam kalitesi.

Kaynakça

• 1. Linden M. Definition and assessment of disability in mental disorders under the perspective of the international classification of functioning disability and health (ICF). Behavioral Sciences and The Law. 2017;35(2):124-134. Doi: 10.1002/bsl.2283
• 2. Homan KJ, Greenberg JS, Mailick MR. Generativity and well-being of midlife and aging parents with children with developmental or mental health problems. Research on Aging. 2019;42(3- 4):95-104. Doi: 10.1177/0164027519884759
• 3. Moura R, Camilo C, Luís S. (2021). As strong as we are united: Effects of intrapersonal and interpersonal emotion regulation on quality of life in women with breast cancer. Frontiers in Psychology. 2021;(12):661496. Doi: 10.3389/fpsyg.2021.661496
• 4. Kaçan HS. Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi. 2013;(21):589-600.
• 5. Bhopti A, Brown T, Lentin P. Family quality of life: A key outcome in early childhood intervention services A scoping review. Journal of Early Intervention. 2016;38(4):191-211. Doi: 10.1177/1053815116673182
• 6. Zeng S, Hu X, Zhao H, Stone-MacDonald AK.Examining the relationships of parental stress, family support and family quality of life: A structural equation modeling approach. Research in Developmental Disabilities. 2020;96:1-9. Doi: 10.1016/j.ridd.2019.103523
• 7. Migerode F, Maes B, Buysse A, Brondeel R. Quality of life in adolescents with a disability and their parents: The mediating role of social support and resilience. Journal of Developmental and Physical Disabilities. 2012;24(5):487-503. Doi: 10.1007/s10882-012-9285-1
• 8. Doğan T. Kısa psikolojik sağlamlık ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness and Well-Being. 2015;3(1):93-102.
• 9. Demirel K. Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Psikolojik Dayanıklılıklarının, Evlilik Uyumu Ve Umutsuzlukları İle İlişkisinin İncelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yükseklisans Tezi, İstanbul, Türkiye, 2021.
• 10. McConnell D, Savage A, Breitkreuz R. Resilience in families raising children with disabilities and behavior problems. Research in Developmental Disabilities. 2014;35(4):833-848. Doi: 10.1016/j.ridd.2014.01.015
• 11. Smith TA, Wynn G. The development of children with autism: an overview of developmental trajectories and ınterventions. Developmental Disabilities Research Reviews. 2012;18(2):87-98.
• 12. Chen KL, Tseng MH, Shieh JY, Lu L, Huang CY. Determinants of quality of life in children with cerebral palsy: A comprehensive biopsychosocial approach. Research in Developmental Disabilities. 2014;35(2):520-528. Doi: 10.1016/j.ridd.2013.12.002
• 13. Beach Center on Disability. Family Quality of Life Scale. Lawrence, KS: University of Kansas. 2003.
• 14. Meral BF, Cavkaytar A. Beach center aile yaşam kalitesi ölçeği’nin türkçe uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim. 2013;38(170).
• 15. Kaner S. Aile Destek Ölçeği Geliştirme Çalışması. 12. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildirileri. Konya Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye, 2003. s. 171-178.
• 16. Smith BW, Dalen J, Wiggins K, Tooley E, Christopher P, Bernard J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine. 2008;(15):194-200. Doi: 10.1080/10705500802222972
• 17. Karaduman H, Parlar H. Gelişimsel yetersizliğe sahip çocuğu olan ve normal gelişim gösteren çocuğa sahip ebeveynlerin aile yaşam kalitesi algılarının incelenmesi. İZÜ Eğitim Dergisi. 2020;2(3):101-121. Doi: 10.46423/izujed.752103
• 18. Kartal H, Melekoğlu M, Yenioğlu S. Perceptions of family quality of life of families with children with disabilities. Çukurova University Faculty of Education Journal. 2021;50(1):331-378. Doi: 10.14812/cufej.818212
• 19. Kurtbeyoğlu, Z, Demirtaş VY. Özel öğrenme güçlüğü tanılı çocuğu olan anne-babaların algılanan sosyal destek ve depresyon düzeyleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 2020;(50):228-242.
• 20. Aydın E, Yüksel B. Perceived social support, stress, coping attitudes of parents with special needs children. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi. 2020;(4):1174-1198. Doi: 10.47994/Usbad.822559
• 21. Şen Ün Y, Macaroğlu Akgül E. Özel eğitim gereksinimli çocuk annelerinin sorunlarla baş etme yöntemleri ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal Of Sustainable Education Studies. 2022;(Özel Sayı (Ö1)): 247-270.
• 22. Schneider Matyka D, Libersbach E, Szkup M, Stanisławska M, Starczewska M, Grochans E. The assessment of social support provided for and stresscoping strategies adopted by parents of chronically ill children. Nursing Problems. 2018;26(2):164-70. Doi: 10.5114/ppiel.2018.78875
• 23. Özkubat U, Özdemir S, Selimoğlu ÖG, Töret G. Otizme yolculuk: Otizmli çocuğa sahip ebeveynlerin sosyal destek algılarına ilişkin görüşleri. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 2014;33(1):323-348. Doi: 10.7822/egt210
• 24. Karimirad MR, Seyedfatemi N, Noghani F, Dehkordi AH, Barasteh S. The relationship between resilience and quality of life in family caregivers of patients with mental disorders. Journal of Clinical and Diagnostic Research. 2018;12(11):CC05-CC08. Doi: 10.7860/JCDR/2018/29369.12239